12/01/2023
Subotička sinagoga - druga najveća sinagoga u Evropi
Trg Jakaba i Komora 6, Subotica
Sinagoga u Subotici je sagrađena 1902. godine u stilu secesije. Građena je sredstvima subotičke jevrejske zajednice, u periodu kada je ona bila u svom zenitu.
Zgrada Sinagoge, 1975. godine proglašena je za spomenik kulture, dok je 1990. utvrđena za nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja, pre svega zbog arhitektonskih inovacija. Građena je po projektu budimpeštanskih arhitekata Marcela Komora (Marcell Komor) i Deže Jakaba (Dezso Jakab), saradnika arhitekte Edena Lehnera (Ödön Lechner), tvorca mađarske varijante secesije.
Pre rekonstrukcije, organizacija „World monument watch“ je tri p**a zaredom Sinagogu uvrštavala među stotinu najugroženijih spomeničkih objekata u svetu.
Vitraži u stilu mađarske varijante secesije, originalno su izrađeni u ateljeu Mikše Rota u Budimpešti, a obnovljeni u Ateljeu Stanišić u Somboru.
Tipična za secesiju, floralna dekoracija u vidu paunovog pera, lale, stilizovane ruže ili ljiljana nalazi se kako na vitražima, tako i na fasadama i u unutrašnjosti, na oslikanim zidovima.
U svom punom sjaju i funkciji bila je do početka Drugog svetskog rata, nakon čega su usledile decenije propadanja. Najveći broj subotičkih Jevreja život je izgubio u holokaustu, tako da danas, između ostalog, predstavlja uspomenu na njih. Osim interventnih ulaganja, većih zahvata na objektu nije bilo sve do početka novog milenijuma.
Restauraciju je finansirala Vlada Mađarske sa više od dva miliona evra, pod nadzorom stručnjaka Republičkog i Međuopštinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Prethodno su obnovljene sve četiri fasade zgrade i kupola, sredstvima Grada Subotica, Pokrajine Vojvodina, Republike Srbije i međunarodnih donatora.
Obnovljena Sinagoga nakon restauracije dobila je novu namenu. Prvenstveno služi kao turistička destinacija, ali i kao pozornica kulturnim dešavanjima. Članovi subotičke jevrejske zajednice prilikom većih verskih praznika i komemoracija je koriste u izvornoj funkciji verskog objekta.
