Χαλανδρίτσα Αχαΐας
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χαλανδρίτσα
Νομός Αχαΐας
Δήμος Ερυμάνθου
Πληθυσμός 1.144 (2001)
Έκταση 26.501 km²
Υψόμετρο 334 m
Η Χαλανδρίτσα είναι κωμόπολη στην Αχαΐα, η οποία απέχει 15 χιλιόμετρα από την Πάτρα. Αποτελείται από τους οικισμούς Χαλανδρίτσα, Μαστορέικα, Σταμέικα και Κυδωνιές. Σήμερα είναι η έδρα του Δήμου Ερυμάνθου. Στην Χαλανδρίτσα υπάρχει γυ
μνάσιο, λύκειο, αστυνομικό τμήμα, και κέντρο υγείας. Από το 1835 έως και το 1912, ήταν πάλι δημοτικό διαμέρισμα του τότε Δήμου Φαρρών. Η Χαλανδρίτσα βρίσκεται σε σεισμογενής περιοχή αφού στην άκρη της κωμόπολης περνά σεισμικό ρήγμα το οποίο ανακαλύφθηκε το 1993 . Το ρήγμα θεωρούνταν ανενεργό μέχρι τον Φεβρουάριο του 2007 όταν έδωσε δύο δίδυμους σεισμούς 5,4 και 5,5 ρίχτερ.
Η Χαλανδρίτσα διαθέτει Αστυνομικό τμήμα, σταθμό χωροφυλακής παλαιότερα, αναφέρεται ότι το απέκτησε σχεδόν αμέσως μετά την απελευθέρωση, ίσως το 1833 που ιδρύθηκε χωροφυλακή στην Αχαία. Από το 1893 δημιουργήθηκε η αστυνομική περιφέρεια Τριταίας και Φαρρών με έδρα πάντα την Χαλανδρίτσα.
Πίνακας περιεχομένων
Ονομασία
Σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις "Χαλασμένη Τριταία" εννοώντας το άσχημο κλίμα. Ο Τριανταφύλλου αναφέρει ότι προέρχεται είτε από την κωμόπολη που υπήρχε σε κοντινή θέση με την ονομασία Χαλαμπρέζα κι εγκαταλείφτηκε στις αρχές του 19ου αιώνα περίπου, είτε από την βυζαντινή λέξη Χάλανδρα. Αναφέρεται με πολλά ονόματα όπως : Καλαμπρέζα, Χαλαντρίτζα και Χαλαουρίτζα . Ο Στέφανος Θωμόπουλος αναφέρει ότι ονομάστηκε έτσι επειδή επί βυζαντινής Αυτοκρατορίας εδώ σκότωσαν τον περίφημο ληστή Ανδρίτσο , από τον σκοτωμό = Χάλασμα του Ανδρίτσου ονομάστηκε Χαλανδρίτσα
Μυκηναϊκός οικισμός
Η Χαλανδρίτσα κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή. Στην θέση Σταυρός , μέσα στην Χαλανδρίτσα, το 1985 κατά τις εκσκαφές για την ανέργεση κέντρου υγείας βρέθηκαν λείψανα προϊστορικού οικισμού .Οι οικίες βρίσκονται περιμετρικά του λόφου και στο κέντρο πιστεύετε ότι υπήρχε κάποιο δημόσιο κτίριο ή ναός. Επίσης σε πολύ μικρή απόσταση βρέθηκε μυκηναϊκό νεκροταφείο που πιστεύεται ότι ήταν το νεκροταφείο του οικισμού. Η ονομασία του οικισμού μας είναι άγνωστη καθώς δεν βρέθηκαν επιγραφές αλλά κεραμικά και λίθινα εργαλεία που χρονολογούνται στον 11ο π.χ. αιώνα . Οι οικίες έχουν θεμέλια που θα μπορούσαν να συγκρατήσουν και δεύτερο πάτωμα , και σε τέσσερις από αυτές κάτω από το δάπεδο τους βρέθηκαν παιδικές ταφές.
Νεότερη ιστορία
Κατά την ενετοκρατία ήταν αρχικά τμήμα της Βαρονίας της Πάτρας από όπου και αποσπάστηκε και ιδρύθηκε η Βαρονία της Χαλανδρίτσας, η οποία διοικήθηκε από την οικογένεια Τρεμουίγ και μετά από την οικογένεια Ζαχαρία. Στη γαλλική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως αναφέρεται ως Calandrice. Πρώτος βαρώνος ήταν ο Ωδεβέρτος ντε Τρεμουϊγ. Κατά την Τουρκοκρατία είχε την ίδια τύχη με την υπόλοιπη Αχαία και μετά τα Ορλοφικά σύμφωνα με τον Γάλλο περιηγητή Γκουφιέ είχε ερημώσει.
Το 1770 αναφέρεται ότι η περιοχή ανήκε σε Οθωμανό τσιφλικά από την Ναύπακτο[4]. Στις 26 Φεβρουαρίου 1822 2.000 Τούρκοι την λεηλάτησαν και την πυρπόλησαν. Στο κίνημα του 1923 εδώ μετακινήθηκε από την Πάτρα το 12ο σύνταγμα πεζικού το οποίο βομβαρδίστηκε από το θωρηκτό "Λήμνος". Τον Ιούλιο του 1943 ο Ιταλικός στρατός κατοχής πυρπόλησε την Χαλανδρίτσα σαν αντίποινα μετά από μάχη που είχαν με αντάρτες. Κατά τον Ελληνικό εμφύλιο η Χαλανδρίτσα ήταν στα χέρια των κυβερνητικών δυνάμεων μέχρι τις 5 Ιουλίου 1948 όταν δέχτηκε την οργανωμένη επίθεση του δημοκρατικού στρατού. Η κωμόπολη μετά από ιδιαίτερα φονική μάχη καταλήφθηκε από τους αντάρτες για να ανακαταληφθεί από τις κυβερνητικές δυνάμεις και μετά από έξι ημέρες να ξανά περάσει στην κατοχή των ανταρτών μέχρι το τέλος του εμφυλίου.
Κάστρο
Στην Χαλανδρίτσα , σε άγνωστη ημερομηνία, όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Αχαία το 1205 κατασκεύασαν μικρό φρούριο, πύργο, ερείπια του οποίου σώζονται ακόμα σήμερα. Το φρούριο αναφέρεται σε όλους του κατάλογους των κάστρων της Αχαΐας που συντασσόταν κατά καιρούς από τους Ενετούς και Τούρκους κατακτητές , τέτοιοι κατάλογοι που αναφέρουν το κάστρο είναι του 1364, 1471 κ.α.. Το κάστρο χρησιμοποιούνταν αρχικά σαν κατοικία του εκάστοτε φράγκου βαρώνου αφού η Χαλανδρίτσα ήταν ανεξάρτητη βαρονία. Το 1315 καταλήφθηκε από τον Φίλιππο τον Αραγωνικό , και το 1429 πολιορκήθηκε από τον Θωμά Παλαιολόγο.
Εκπαίδευση
Η Χαλανδρίτσα διαθέτει νηπειαγωγείο δημοτικό σχολείο γυμνάσιο και λύκειο. Το 1890 ιδρύθηκε στην κωμόπολη Σχολαρχείο-Ελληνικό σχολείο (Σημερινό γυμνάσιο-Λύκειο) έως το 1936 που σταμάτησε να λειτουργεί. Το 1959 λειτούργησε γυμνάσιο και το 1982 Λύκειο.
Αξιοθέατα
Στην Χαλανδρίτσα υπάρχει ο Μυκηναϊκός Οικισμός μέσα στην κωμόπολη και το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο στην τοποθεσία Άγιος Βασίλειος., επίσης ο Φράγκικος Πύργος, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και τοπικής Ιστορίας (αναπαλαιωμένα κτίρια Νερόμυλου και Νεροτριβής).
Αθλητισμός
Το μοναδικό σωματείο της κωμόπολης είναι η Α.Π.Σ. Δόξα Χαλανδρίτσας που έχει μόνο ποδοσφαιρικό τμήμα και αγωνίζεται στο κοινοτικό γήπεδο Χαλανδρίτσας που είναι ξερό. Στη θέση Ρέντες βρίσκεται το υπο κατασκευή Αυτοκινητοδρόμιο Πάτρας.
Α.Π.Σ. Δόξα Χαλανδρίτσας
Ο Α.Ο. Δόξα Χαλανδρίτσας είναι ερασιτεχνικός ποδοσφαιρικός σύλλογος που ανήκει στη δύναμη της Ε.Π.Σ. Αχαΐας.
Το 1971 ιδρύθηκε ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός όμιλος Χαλανδρίτσας με την επωνυμία "Α.Ο. Δόξα Χαλανδρίτσας". Ξεκίνησε από την Γ' Ερασιτεχνική Κατηγορία Πατρών.Σήμερα βρίσκεται στην Β' Ερασιτεχνική Κατηγορία Πατρών.
Το 1971 Πρόεδρος του Δ.Σ. της Δόξας Χαλανδρίτσας ήταν ο Φώτης Βουλδής.
Από την Δόξα Χαλανδρίτσας εχουν περασει και επιφανείς ποδοσφαιριστές¨.Ο σημαντικότερος είναι ο Κώστας Κατσουράνης του οποίου και ο πατέρας ήταν προπονητης εκείνης της εποχής.
