20/08/2022
Кыргызстанда -Туризм индустриясы кызмат көрсөтүүлөрдү керектөөнүн сезондуулугу олуттуу түрдө чагылдырылган тармакка кирет. Ал эми сезондуулук байкалган жерде эмгекке жарамдуу калкты жогорку сезондо иштөөгө тартуу керек, ошого жараша белгилүү бир кызматта иштөөгө кадрларды ыкчам даярдоо, эмгек резерви, зарыл болгон мыйзамдык негиз болушу керек.
Документтер, аткарылыш тартиби, көзөмөл жана башкалар.
Жумуштуулук деңгээли маанилүү экономикалык фактор болуп саналат. Туризм маанилүү стратегиялык, социалдык мааниге ээ, ал эми иш менен камсыз кылуу туризм индустриясын аныктоочу көрсөткүчтөрдүн бири болуп саналат .
Кыргызстандын туризминде жумуштуулуктун аныктамасы жок,. так эсепти , сандарды табуу мүмкүн эмес жана туризм , кол өнөрчүлүктү тармактары боюнча улуттук статистикалык изилдөөнү камсыз кылып, баалоо иштерин жүргүзүү сунушталат. Ошондо экономикага туризм канча пайда алып келет, канча адам иштейт, тармактар чынжырчасы шериктеш болот, экономика канткенде дуркурөп өсөт… так эсеп , сан менен ачык айкын маалымат такталат.. Бугунку кундөку экономикалык чон көйгөй “ теневой бизнес” карапайым калк иштеген тармактарды мамлекет тааныбагандыгында , тушунбөгөндүгүндө деп ойлойм. Туризм секторунда жумуш орундарынын кыйла көп бөлүгү эмгекти көп талап кылат жана квалификациясы төмөн адамдарды ишке орноштурууну камтыйт. Туризм калктын жөнөкөй калың катмарынан жумуш ордун , илимий профессор, академик, артист, суротчу баардык кесип ээлерин бириктирип , бири бирине пайдасын тийгизип чынжырчадай система курууну талап кылган тармак …Туризмде, жогоруда айтылгандай, сезондуулук сыяктуу факторду эске алуу да маанилүү , Кыргызстанда туризм 12 ай бою , климат , табият, баары бар, 12 айдын кенчи бар өлкө!
Туризмде жумуш менен камсыз болуу башка тармактарга караганда сезондукка көбүрөөк дуушар болот дейбиз , анткени, биз кыргыздар 12 айды туризмде монетизациялоону билбейбиз. Ошондой эле, туризм көп учурда убактылуу жумуш орундарын бир кыйла көп тартат деп ойлойбуз, анткени , туруктуу туризмди канткенде туруктуулукту пайда кылуучу пландарыбыз жок , программалар кагаз жүзүндө алар иштебейт мамлекеттик денгээлде конкреттүү, идея жок, көрөгөчтүк менен тушунук жок … моюнга алышыбыз керек… Туризм деп ак кардай акча жааганды самап атабыз , жайдын куну кар жаагызууну самаган ахыбал болуп турат…
Туризмде өтө алсыз кадрлар иштейт.. команда алсыз .
Жалпак тил менен салыштырмалуу айтканда … Кыргызстандын туризми бешиктеги бала , ал эми Туркиянын туризми 30 жаштагы ишке ашка тойбой турган жигит.
Туризмди кантип өнүктүрүүнү бугунку бийликтин Элден идея сураганы билимсиздик, баланы кантип кантип багам ? Деген суроого окшоп атат…. ал эми казино бул туризм деген да чон жанылыштык , баланы бешиктен кумарпоздук менен ойнотуудай сезилет… бул менин жеке оюм .
Туризмди өнүктүрүү бул глемпинг же отель ачуу эмес, бул жеке бизнести ойлоо эмес … улуттук , дуйнолук денгээлде мурастарды сактоо, жергиликтүү элге табигый , геологиялык , маданий мурастарды таанытуу, окутуу, маалыматтарды жайылтуу.
Элдин жан дүйнөсүнө улуттук идеялогияны сиңирүү, калктын калын катмарына экологиялык , салтуу билим берүү, жумушчу орундарды түзүү, туризмдин ар бир региондогу өзгөчөлүүгүн , баалуулугун , стратегиялык, менеджмент маркетинг пландарды эл менен жеринде активдуу изилдеп, иштеп чыгуу. Жер паркын Гелпарктарды тузуу, аны Юнеско уюмуна киргизуу туура дуйнолук багытты таануу , туруктуу туризм жасоону уйрөтүүчү программа ,дуйнөгө таанытуу болуп саналат! ООНДун тармагы ЮНЕСКО уюму менен Глобалдуу Геопарктар тармагы дүйнөдө ишке ашырып Кытайлыктар 41 Геопарк Юнеско түзүп багытын дүйнөлүк денгээлге бурган Туризмде лидер болууну көздөгөн мамлекет, эмне учун деп ойлосуз?
Биздечи Геопарк түзүүнүн ордуна уктап атышат .. ойготууга ал, күч , сөз үн жетпей атат… жол турса кайра идея издеп атышат.
Туризм өтө жооптуу мамлекеттин бийликтин сөзсүз колдоосуна ээ болуучу тармак , бийликте туризмге башкача мамиле болуш керек .
Кыргыз туризмин жаш бала карагандай , жаш баланы суйгөндөй бапестеп турчу мезгил азыр , мамлекетте туризмде өтө билимдүү өз кызыкчылыгын эмес , мамлекеттин эртеңин ойлогон кучтүү билимдуу бөлүнүп жарылып Фонд кыйратабы , Фонд жабылат, Төнкөрүш кылса туризм кыйрат , саясий туруктуулук болбойт.. ж.б . деген негатив сөз ой эмес, Биз Кыргыз туризми туусунун алдында биригип , туризм менен өнугөбүз деген позитив ан сезимдүү , пейили таза , чыныгы патриот команда иштеш керек, ал командада аялзаты 50-70% болсо 💯 кепилдик Кыргыз Туризми өнүгөт!!! Баланы тарбиялоого эненин салымы чон сыяктуу , туризм аялзаты учун көбүрөөк жумушчу орун түзүүчү тармак болуп саналат.
Баардык ийгиликти жаратуучулар бугунку туризмде иштеген команданын аткарган ишинин жыйынтыгы , эртенки калын катмар калкты жумуш менен камсыз кылуучу, мигранттарды өз мекенине кайтаруучу тармак!
Миндеген мигранттарга туризм кана жумуш берет.
Туризмге тушунугу жок … туризм десе акча табуу, сатуу же бугун миллион доллар салып эртен беш миллион пайда ала калуучу тездик менен , оңой жол менен байлыкка жетүүчү тармак эмес .
Кыргызстан туризми өнүктүрүү үчүн - мен салыштыргандай бешиктеги баланы баккандай мээримдуулук, камкордук, туура багыт, тартип тарбия керек!
Баланы чонойтуу оңой туйшук эмес, жаратып бешикке бөлөп жанына 40 млрд сом коюп койсок өзү чоңоюп кетпейт, абдан чон эмгек, аракет, коомчулуктун колдоосу , жалпы элдин каалосу менен чоноет .
Ошондо ал жигит 30 жашка чыгып Элин багат, коргойт, таанытат, тукумун улайт, туура багытка салат, Жер энеге, Элине бакубат бактылуу жашоо тартуулайт.
Алдыда көптөгөн климаттык.. табигый да … антропогендик да кыйынчылыктарды женип кучтуу тармакка айлантуу, баардык тармакты Туризмдин алдында байлоо системасына Дуйнөлүк Глобалдуу Геопарктар тармагына Юнеского кирууну азыртан максат кылалы!
