06/11/2021
Po 25 latach festiwal Biura Literackiego opuszcza Dolny Śląsk. 27. edycja najstarszego festiwalu literackiego w Polsce, pod nową nazwą TransPort Literacki, odbędzie się w Kołobrzegu między 22 a 25 września przyszłego roku.
Imprezę otworzy światowa premiera „Faith, Hope & Carnage” Nicka Cave’a, którą polscy czytelnicy poznają tego samego dnia, co odbiorcy z Australii, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W ramach festiwalowych wydarzeń zaprezentowanych zostanie 29 świeżo wydanych książek, które ukazywać się będą w Kołobrzegu. Na festiwal przyjedzie blisko 30 zagranicznych twórców oraz menadżerów literackich, w tym wiele arcyciekawych autorek i autorów.
Nie zabraknie oczywiście finału projektów wydawniczych. Przewidziano łącznie ponad 20 pracowni dla poetek i poetów, prozaiczek i prozaików, tłumaczek i tłumaczy, a także księgarek i księgarzy. Wręczana będzie nagroda „Koło brzegu prozy i poezji” dla najważniejszej festiwalowej książki, a przyznają ją kołobrzescy uczniowie. Odbędą się specjalne cykle wydarzeń dla dzieci z przedszkoli i pierwszych klas szkoły podstawowej. Kontynuowany będzie także „Kurs na sztukę”.
Po raz pierwszy impreza zaistniała w 1996 roku w Legnicy jako Europejskie Spotkania Pisarzy, które były rozwinięciem Niemiecko-Polskich Spotkań Młodych Pisarzy organizowanych w pierwszej połowie lat 90. w Stroniu Śląskim. Od 1997 do 1999 roku impreza odbywała się jako Fort Legnica, a od 2000 do 2003 roku jako Port Legnica. W 2003 roku Biuro Literackie zdecydowało się na przeprowadzkę z Legnicy do Wrocławia, co dało imprezie i działalności wydawniczej nowy impuls.
W 2016 roku festiwal wrócił do swoich korzeni i jako Stacja Literatura 21 po raz pierwszy odbył się w Stroniu Śląskim. Impreza potrzebowała resetu i nowego startu. Niewiele osób wierzyło, że bez środków, po rezygnacji ze współpracy z wieloma autorami, uda się niemal od zera zbudować w takim miejscu festiwal. A jednak się udało, co świetnie w okazjonalnej książce „Ludzie ze Stacji” podsumowała Alexandra Büchler z Literature Across Frontiers:
„Festiwal Biura Literackiego oddaje pasję do literatury, ale także świadomość, że nie może ona wzrastać w próżni – wymaga redakcji, publikacji, przekładu, dyskusji, analizy, krytycznego komentarza. Wszystko łączy się tu w jedno wielkie święto literatury: panele dyskusyjne, prezentacja młodych talentów i pracownie, w których już teraz można szukać kolejnej polskiej generacji literackiej”.
Szczególna wspólnotowość, która wytworzyła się w Stroniu Śląskim, określiła obecną tożsamość festiwalu. Łącznie w tej niewielkiej miejscowości w górach odbyło się sześć edycji. O sukcesie wydarzenia w tym miejscu świadczy m.in. przyznana w tym roku nagroda Róża Kłodzka. Tegoroczna czerwcowa edycja odbyła się pod hasłem „Ostatnia Stacja” – co było zapowiedzią zmian, które, jak pokazuje historia inicjatywy, są na stałe wpisane w specyfikę wydarzenia.
Choć to metrykalnie najstarszy festiwal literacki w Polsce, to duchem jest to najmłodsza tego typu krajowa impreza. Dla wielu wciąż najważniejsza, odważnie stawiająca na początkujących i niedocenianych w innych miejscach autorki i autorów. Po przeprowadzce z gór nad morze festiwal nie tylko nie ma zatracić tych cech i funkcji, ale wręcz jeszcze bardziej je rozszerzy – także na zagraniczne autorki i autorów oraz europejskie środowisko wydawców ambitnych książek.
Nowa nazwa częściowo nawiązuje do historii festiwalu, miejsca, w jakim będzie się teraz odbywać, a także odwołuje się do nowych wartości, w których motyw odmienianego w różnych formach i przypadkach „transportowania” odgrywać będzie teraz zasadniczą rolę w konstruowaniu programu działań. Nie bez znaczenia jest także to, jak bardzo dynamicznie w ostatnich latach rozwija się sam Kołobrzeg oraz region, w którym odbywać się będzie festiwal.
Dla autorek i autorów z Pracowni Stacji Literatura, którzy zdobywają najważniejsze wyróżnienia literackie (w tym roku m.in. Nagrodę Conrada, Nagrodę m.st. Warszawy, Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius i Nagrodę im. W. Szymborskiej), festiwal w nowej formule będzie okazją do międzynarodowej promocji, szansą na publikację książek za granicą. Czytelnikom TransPort Literacki umożliwi bezpośredni kontakt ze świetnymi autorkami i autorami oraz ich książkami.
Na początku października ruszył nabór do festiwalowych Pracowni. Pierwszymi kołobrzeskimi premierami były książki Boba Dylana, Henriego Michaux, Tadeusza Różewicza i Dariusza Sośnickiego. Pierwsze wydarzenie Biura Literackiego po przeprowadzce to „Kurs na sztukę”, który zaangażował w różne działania lokalną społeczność artystyczną oraz środowisko animatorów kultury. W kolejnych miesiącach Biuro Literackie będzie przybliżać zakres zmian oraz szczegóły programowe.
