Chyża Babci Matrony na Czarnej Wodzie

06/12/2024

05/12/2024

“There was a house here. There were two houses there.” Oral history as a source for the reconstruction of displaced Lemko/Rusyn villages on the example of Biała Woda Autor Kamil Federyga Jagiellonian University https://orcid.org/0009-0008-3487-2794 Dominika Cieplak Kraków University of Technol...

23/11/2024

DOWNI TO W LISTPADZIE SIE MŁÓCIYŁO

Współcześnie młócenie zboża odbywa się podczas zbiorów przy pomocy kombajnu. Ale nie zawsze tak było! Jeszcze ze dwie dekady temu wyglądało to zupełnie inaczej. Podczas żniw w sierpniu wiązało się dojrzałe ususzone zboże powrósłami w snopy i zwoziło się do stodoły. Tam odpoczywało przez kilka miesięcy. Stodoły były pełne owsa i JARCU ‘jęczmienia’. MŁÓĆBA odbywała się dopiero po zakończeniu wszystkich prac polowych, późną jesienią, zwykle w listopadzie. Gospodarze mówili, że ZBOZE MUSI TROCHE ODDYCHNÓĆ.
Na MŁÓĆBE starano się wybrać okres bezdeszczowej pogody (chociaż niekiedy trudno było to przewidzieć). Często na podwórku leżał już niewielki śnieg, a dni były mroźne. Młócenie trwało nawet kilka dni, brała w nim cała rodzina i sąsiedzi. Średnio około 10 osób. Najpierw młóciło się JARZEC, a potem owies.
We wspomnieniach najstarszych osób przywoływane są czasy, gdy nie było jeszcze maszyn. Młócono wówczas tylko cepami: PAMIYNTÓM JAK MÓJ TATA JESCE MŁÓCIÓŁ CEPAMI NA BOJSKU, ROZŚCIELYLI SNOPA I CEPAMI ŁUPU CUPU PO TYM ZBOZU, NEJI MŁÓCIYLI, POTYM SIE MŁYNKUWAŁO I TAK DOPIYRO COŁKIYM BYŁO CYSTE ZBOZE.
Potem pojawiły się proste maszyny, początkowo pracowały z pomocą kieratu, później silników na ropę i w końcu na prąd. Pierwsze urządzenia były proste, nie oddzielały plew, ziarna, słomy. Z czasem pojawiały coraz bardziej udoskonalone maszyny. Rozmówcy wymieniają różne typy młockarni m.in. TRYBÓWKI albo CYSCARKI, ale nazw jest na pewno więcej.
Na dzień młócki trzeba było się przygotować: GAZDA MUSIOŁ POPRZÓNTAĆ NA BOJSKU, OBORZE, POŹRYĆ NA SPRZYNTA, GAZDYNI WORKI NA ZBOZE RYFTUWAŁA. LUDZI SIE NAPYTAŁO, TRZA BYŁO PRZIRYFTUWAĆ OBIOD I JUZYNE. BABÓWKI SIE UPIEKŁO, NA KÓNIEC HOŁDÓMAS, TROCHE GORZOŁKI.
Pracę zaczynało się wcześnie rano od wynoszenia snopów ze stodoły i układaniu na podwórku. Każdy młócek miał wyznaczoną pracę: JEDYM SNOPKI OZWIYNZUWOŁ, DRUGI PODAWOŁ NA STÓŁ, TRZECI KŁOD DO MASINY. NA BOJSKU BYŁO ZE TRZEK, CO ODGARNUWALI SŁÓME, WYTRZÓNSALI, BO JESCE TROCHE OWSA NASPADUWAŁO NA ZIYM, BYŁY WYGRABKI, TO DAWALI OSOBNO, PLOWY TYZ LECIAŁY OSOBNÓM RYNÓM, TRZEBA BYŁO ODNOSIĆ DO PLEWNIKA. JEDYM MUSIOŁ PODAWAĆ SŁÓME WIDŁAMI NA STODOŁE. TAM JEDYN ODBIYROŁ I DWÓK DEPTAŁO. GAZDA ZAŚ NOSIÓŁ OWIES DO SRÓMBKA NA IZBE. Dzieci z radością czekały na dzień młócki, bo ułożone na podwórku snopy były świetnym miejscem do harców i zabaw.

Na fotografii - młockarnia w pobliżu Zagrody Sołtysów w Jurgowie (2019).

10/10/2024

Radziejowa - najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego. Najłatwiejszy szlak z Obidzy przez Wielki Rogacz. Szlak z dzieckiem i od strony Rytra.

04/10/2024

20/09/2024

Moja Prababka Aleksandra ożyła dzięki Jamesowi Karpiakowi!
😱😱😱

18/09/2024

Z Czarnej Wody na Białą jest tak niedaleko... Zapraszamy do udziału w wydarzeniu :) oraz do zapoznania się z informacjami na temat projektu na stronie Fundacji Zapomniany Świat. Myślę, że wielu z Was sercem kibicuje tym terenom i ich urodzie, historii, przyrodzie, widokom...

💚W sierpniu pisaliśmy, że jesteśmy patronem projektu Edukacyjno-Turystycznego. Czas zdradzić więcej szczegółów 🙂Zapraszamy do lektury!
🔽🔽🔽
https://www.fundacja-zs.pl/2024/09/17/fundacja-zapomniany-swiat-patronem-projektu-edukacyjno-turystycznego/

05/09/2024

"Śpieszmy się kochać ludzi..."

🖤Z głębokim smutkiem i niedowierzaniem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pani Teresy Reszelskiej. Jej niespodziewane odejście jest dla nas nieodżałowaną stratą. Pani Teresa zawsze okazywała wsparcie działaniom naszej fundacji oraz motywowała nas do podjęcia kolejnych inicjatyw. Była gorącą orędowniczką organizowania spotkań dawnych mieszkańców Białej Wody, które pozwalają zachować pamięć o tradycjach i kulturze przodków. Jednoczyła ludzi i dbała, by historia Łemków przekazywana była z pokolenia na pokolenie. Spod jej pióra, w czasopiśmie „Z doliny Grajcarka”, wyszło wiele artykułów dedykowanych dziedzictwu kulturowemu Łemków. Była niezwykle empatyczna. Umiała pocieszyć i wesprzeć nas dobrym słowem w trudnych chwilach. Przed nią było wiele planów. W październiku tego roku, w dolinie Białej Wody, wraz z nami, miała odsłonić dwie płyty poświęcone historii i kulturze dawnych mieszkańców tej osady. Niestety, nie zdążyła. I choć pocieszamy się tym, że zawsze zostanie w naszej pamięci, to będzie nam jej bardzo brakowało.
🖤Rodzinie i bliskim Pani Teresy składamy najszczersze kondolencje i łączymy się w smutku.
🖤Msza Święta i ostatnie pożegnanie Pani Teresy Reszelskiej odbędą się w sobotę 07.09.2024 o godzinie 13:00 w Krzelowie (woj. Dolnośląskie).

04/09/2024

U W A G A !
KONKURS NA NAJCIEKAWSZĄ FOTOGRAFIE ARCHIWALNĄ Z BIAŁEJ WODY
Drodzy, wszyscy byli mieszkańcy Białej Wody! W związku z organizowanym kolejnym projektem zwracamy się do Was z prośbą o przeszukanie starych fotografii z Białej Wody, najlepiej z ludźmi, zeskanowanie W JAK NAJLEPSZEJ ROZDZIELCZOŚCI i przesłanie jej na adres [email protected] Najlepsze 3-4 fotografie zostaną bezpłatnie zrewitalizowane i oddane właścicielowi oraz honorowo umieszczone na tablicy w środku doliny oraz przekazane autorowi. Termin wysyłania fotografii od 22.08 – 15.09 2024. Czekamy na Wasze zgłoszenia!! Organizatorzy projektu "Szlakiem kultury wołoskiej przez Białą Wodę": Justyna Cząstka-Kłapyta, Barbara Janczaruk (Łazarczak), Anna Mikołajczyk – Szarek, Agnieszka Chachuła oraz PTTK Szczawnica, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie oraz Nadleśnictwo w Krościenku.

03/09/2024

Wspomnienie z 2017 roku. Ech...

26/08/2024

✨ Podróże z pasją…. odkrywając muzyczne skarby Karpat w Małopolsce. ✨

🎻 Kultura muzyczna Karpat w Małopolsce to prawdziwy kalejdoskop dźwięków i tradycji, który łączy lokalne odrębności z szerokim wpływem sąsiednich regionów. To miejsce, gdzie regionalne cechy muzyczne mieszają się z bogatymi tradycjami z Węgier, Słowacji, Ukrainy, Rumunii, a także Bułgarii, Macedonii, Serbii, Albanii i Grecji. Muzyczne dziedzictwo Małopolski, mimo swojej regionalnej specyfiki, odzwierciedla szerokie wpływy kulturowe, które sięgają poza granice kraju.

🎻 Wołosi, choć najczęściej kojarzeni są z pasterską tradycją górską, byli również znakomitymi rzemieślnikami, budowniczymi oraz ekspertami w wielu innych dziedzinach, takich jak bartnictwo, rolnictwo, myślistwo, rybactwo oraz produkcja przedmiotów metalowych. Ich umiejętności obejmowały także wytwarzanie instrumentów muzycznych, które można spotkać w regionie karpacko-bałkańskim. Do takich instrumentów należą trombita, róg, dwojnica (piszczałka dwukanałowa), dudy oraz różne odmiany fujar.

🎻 Muzyczna tradycja Karpat to także zjawisko bogate w unikalne cechy, takie jak melizmatyczny styl śpiewu, który charakteryzuje się długimi frazami oddechowymi i zastosowaniem melizmatów w przebiegu melodii. W muzyce tej dominuje budowanie fraz muzycznych w obrębie kwarty, zwłaszcza na początku i końcu muzycznych zdań. Cechy te, opisane przez etnomuzykolożkę Justynę Cząstkę-Kłapytę, są istotnymi elementami w folklorze muzycznym Karpat.

🎻 Podążając szlakiem muzycznych tradycji Małopolski, można odkryć niezwykłe połączenia regionalnych i międzynarodowych wpływów, które tworzą jedyny w swoim rodzaju pejzaż dźwiękowy. Odkrywanie tego bogatego dziedzictwa to nie tylko podróż przez lokalne tradycje, ale także wgląd w szeroką mozaikę kulturową, która łączy różne narody i ich muzyczne dziedzictwo.

Gdzie zobaczymy instrumenty pasterskie?
• Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
• Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce Zdroju
• Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya w Szlachtowej
• MGOK Piwniczna Zdrój

Więcej: https://szlakwoloski.eu/posts/podroze-z-pasja-szlakiem-tradycyjnych-pasterskich-woloskich-fenomenow-muzycznych-w-malopolsce-czesc-i

📷 J. Cząstka-Kłapyta
𝘗𝘳𝘰𝘫𝘦𝘬𝘵 𝘻𝘳𝘦𝘢𝘭𝘪𝘻𝘰𝘸𝘢𝘯𝘰 𝘱𝘳𝘻𝘺 𝘸𝘴𝘱𝘢𝘳𝘤𝘪𝘶 𝘧𝘪𝘯𝘢𝘯𝘴𝘰𝘸𝘺𝘮 𝘞𝘰𝘫𝘦𝘸ó𝘥𝘻𝘵𝘸𝘢 𝘔𝘢ł𝘰𝘱𝘰𝘭𝘴𝘬𝘪𝘦𝘨𝘰

07/08/2024

03/08/2024

A i u nas tak musiało kiedyś bywać...