19/09/2023
Czy wiedzieliście, że zdolność do porozumiewania się w obcym języku, jest zdrowa dla naszego mózgu? 🧠
A Wy, w ilu językach rozmawiacie? 🗣️
Mamy tutaj jakichś rekordzistów? 🏅
Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że podjęcie nauki języka obcego jest ogromną rewolucją dla systemu poznawczego. W momencie rozpoczęcia posługiwania się nim na poziomie komunikacyjnym nic już dla mózgu nie będzie takie samo. Dwujęzyczność to nie tylko jednak ogromne korzyści komunikacyjne i poznawcze. To także coś, co może wpłynąć nawet na nasze zdrowie.
🧠🗣️
Warto na wstępie zacząć od tego, czym właściwie jest dwujęzyczność. Czy oznacza ona umiejętność biegłego posługiwania się dwoma różnymi językami? No właśnie nie do końca. Dzisiaj naukowcy definiują ją jako zdolność do używania dwóch języków w komunikacji na takim poziomie, na jakim się ich potrzebuje. Super wprawne posługiwanie się drugim językiem nie jest więc konieczne.
⚖👌
Oczywiście, nie każdemu nauka języków obcych przychodzi z łatwością. Bywają tacy, którzy po niedługim czasie mogą wygłasza przemówienia w imię wolności słowa w Hyde Parku, ale też są i ci, którzy po latach mozolnego wkuwania wspinają się na wyżyny swoich możliwości deklamując enigmatyczne "Dys ys, dys ys...". Badania laboratoryjne wykazują, że osoby cechujące się dużą wrażliwością na zmiany amplitudy dźwięku dużo szybciej uczą się nowych słów i tym samym dużo efektywniej przyswajają nowe języki. Inaczej mówiąc, osoby, których mózg lepiej wychwytuje zmiany w głośności dźwięku, uczą się obcych słów lepiej i szybciej. Z tego też względu inne badania sugerują, że trening muzyczny i rytmika są powiązana z lepszym przyswajaniem języka. Jednak w warunkach "życiowych" ogromne znaczenia mają także bardziej prozaiczne czynniki, powiązane z motywacją uczącego się oraz ze zdolnościami przekazywania wiedzy nauczyciela. I to one działają jak swego rodzaju pokrętło w radiu, dostrajające przyswajanie nowej wiedzy.
📻📈
Znajomość języka obcego to także inne korzyści, znacznie istotniejsze. Badania wykazały bowiem, że dwujęzyczność może opóźniać procesy starzenia się mózgu oraz postępowania choroby Alzheimera. Wśród osób dwujęzycznych borykających się z tą chorobą ostre objawy neurologicznej degeneracji występowały zazwyczaj około cztery lata później, co oznacza, że jeszcze przez ten dodatkowy okres były one w stanie poprawnie funkcjonować. Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie na tę chorobę nie ma lekarstwa, zdobycie kilku dodatkowych lat jest naprawdę niezmiernie cennym darem. Przypuszcza się, że doświadczenie porozumiewania się w dwóch językach, a przy tym zmuszanie mózgu do "radzenia" sobie z konfliktem pomiędzy dwoma językami (czyli stałym wybieraniem i przełączaniem się pomiędzy nimi) przyczynia się do powstania tzw. rezerwy poznawczej i zwiększenia neuroplastyczności mózgu, który później może dłużej opierać się chorobie.
⏳🧠
Jest także i inna, bardzo ciekawa zmiana, zachodząca w dwujęzycznym mózgu. Jest to zmiana emocjonalna. Kiedy posługujemy się językiem obcym pewne wzorce zachowania, schematy kulturowe oraz - do jakiegoś stopnia - własne wspomnienia znacznie łatwiej nam "ominąć". Możemy wypowiadać się więc w języku obcym bardziej neutralnie i racjonalnie ale i, z drugiej strony, brak ciężaru emocjonalnego sprawia, że na przykład przeklinanie w nim przychodzi nam dużo łatwiej. Tego typu zależności wykorzystuje się w terapiach, w których opowiadanie specjalistom o problematycznych momentach życia związane jest z koniecznością wyrażenia złości na bliską osobę lub opowiedzenia o trudnym nieakceptowalnym doświadczeniu. Możliwość zmiany języka daje wówczas pacjentowi okazję "uwolnienia" się od części złych skojarzeń oraz od tabu kulturowego, w rezultacie ułatwiając komunikację z terapeutą. Na językowe alter ego mają także bez wątpienia wpływ pewne wzorce obowiązujące w danej nacji na poziomie społecznym. Dla przykładu, w języku hiszpańskim możemy wyrażać się bardziej bezpośrednio, w angielskim mieć większą tendencję do przepraszania, a po włosku skłonności do ekspresji. Oczywiście, zależności te zaobserwować można zwłaszcza w sytuacji immersji, czyli ucząc się języka w jego naturalnym otoczeniu.
🇮🇹🇪🇸
Dwujęzyczność to niezwykła dla mózgu sprawa. To nie tylko umiejętność wzbogacająca nasze CV. To także zmiany na poziomie neuronalnym, behawioralnym oraz społecznym, wykazane w licznych badaniach. Warto więc po nią sięgnąć, nigdy nie jest za późno.
/Na grafice: U osób jednojęzycznych starzenie się mózgu powiązane jest ze zwiększoną zależnością od obszarów czołowych; u osób dwujęzycznych starzejący się mózg wykazuje zachowanie tylnych obszarów oraz zwiększoną łączność między obszarami czołowymi i tylnymi, co prowadzi do powstania rezerwy poznawczej/ Grant A, Dennis NA, Li P. Cognitive control, cognitive reserve, and memory in the aging bilingual brain. Front Psychol. 2014 Dec 3;5:1401/ Costumero, V., Marin-Marin, L., Calabria, M. et al. A cross-sectional and longitudinal study on the protective effect of bilingualism against dementia using brain atrophy and cognitive measures. Alz Res Therapy 12, 11 (2020)/ Marecka, M., Fosker, T., Szewczyk, J., Kałamała, P., & Wodniecka, Z. (2020). An Ear for Language: Sensitivity to fast Amplitude Rise Times predicts novel vocabulary learning. Studies in Second Language Acquisition, 42(5), 987/
