Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą (2024)

01/09/2022

Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą
Część 3 - Naterki

W dalszym ciągu jesteśmy na historycznej Warmii. W poprzednich częściach poznaliśmy: Kudypy - miejsce związane z leśnictwem, współcześnie mieści się tu wyjątkowy leśny ogród botaniczny oraz Gronity – wioseczka o ciekawej historii i aktywnie działającej społeczności. Dzisiaj zwiedzimy Naterki miejscowość o wyjątkowej historii i ciekawych atrakcjach turystycznych.
Trochę informacji:
Naterki – wioska warmińska założona w 1349 roku przez kapitułę. Nazwa miejscowości pochodzi od niemieckiej nazwy żmii. Po pokoju toruńskim w 1466 Warmia wraz z Naterkami znalazła się w granicach Polski. W latach 1516 – 1521 Mikołaj Kopernik był zarządcą tej ziemi. W odległych czasach nad brzegiem jeziora, w miejscu, gdzie stoi dzisiaj wiatrak, znajdował się cmentarz dla ofiar zarazy. W Naterkach była tu również szkoła, która działała od 1901 do lat 70 XX wieku. Innym wyjątkowym miejscem była również Zofijówka. Pałacyk o bogatej historii. Dzisiaj już nie istniejący. Jako świadectwo o tym miejscu świadczą lipy, które zaznaczały parkowy układ alejek oraz stare jabłonie będące pozostałością dworskiego sadu. W Naterkach jest też wiele charakterystycznych dla Warmii kapliczek i krzyży przydrożnych wpisuje się w miano Świętej Warmii.

Bez wątpienia atrakcjami tego miejsca są: pole golfowe, skansen, jezioro…

Mazury Golf & Country Club to ośrodek golfowy (mieści się tu również restauracja i hotel) zlokalizowany w sąsiedztwie pięknych jezior i malowniczych lasów. Znajduje się tu mistrzowskie 18-dołkowe pole golfowe oraz interesujące 6-dołkowe pole typu Pitch&Putt. Przy projektowaniu kompleksu wykorzystano urodę warmińskiego krajobrazu, nie ingerując zbytnio w przyrodę.

Skansen maszyn rolniczych powstał w 1987 r. Mieści się tu zbiór egzemplarzy zabytkowych maszyn pochodząca głównie z terenów Warmii i Mazur. W muzeum znajduje się kolekcja 600 maszyn rolniczych (kieraty, pługi, siewniki, traktory itd.) oraz inne drobniejsze sprzęty rolnicze. W Polsce i w Europie jest to prawdopodobnie najliczniejsza tego typu kolekcja. Na zwiedzanie muzeum należy wcześniej umówić się, wstęp jest bezpłatny. Zbiory rozlokowane są na posesjach prywatnych w trzech miejscach w Naterkach i w dwóch w Sząbruku.

Jezioro - Świętajno Naterskie. Zbiornik znajduje się w otoczeniu łąk i pól. Odwiedzający mają możliwość odpoczynku na „plaży wiejskiej”. Występują tu ryby jak leszcz płoć, szczupak.
…
Trochę zmęczeni uzupełniamy nasz dziennik o nowe informacje. Oto fragment:
Zachodzi słońce. Odbicie promieni światła nadają tafli wody barwy mozaiki…
Jestem nad jeziorem Naterskim. Tu spędzę noc.
Dopóki jeszcze się pali… skorzystać mogę ze świecy…
…Piszę: …siąty dzień podróży… do Naterek (Od Pruskiej nazwy Żmii) dotarłem, zaraz przed zachodem słońca… przygotowałem miejsce do snu nad jeziorem Naterskim. Jeziora tu to bogactwo ryby i raki…
Ludność polska na Warmii poniekąd zmieszana z niemiecką mówi gwarą warmińską, zbliżoną do mazurskiej. Gwara ta dzieli się jeszcze na dialekty…

Polecam
https://www.youtube.com/watch?v=aR96a1VCcVI&feature=emb_logo
https://www.naterki.pl/multimedia/ -video-gallery-9568009-1
https://www.youtube.com/watch?v=pgm4rtkaLuM

Koniec części 3.

Bibliografia:
https://www.naterki.pl/historia/ (dostęp – 31.08.2022)
http://www.naterki.com/ (dostęp – 31.08.2022)
https://www.mazurygolf.pl/ (dostęp – 31.08.2022)
https://naszawarmia.pl/jezioro/515/Swietajno-Naterskie (dostęp – 31.08.2022)
http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Naterki (dostęp – 31.08.2022)
Barczewski W., (1917) Geografia polskiej Warmii. s.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI s. 932
Szalkiewicz W., K., (2020) Szlakiem Świętej Warmii. s.22.

28/08/2022

Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą
Część 2 - Gronity

Niedawno poznaliśmy Kudypy. Udało nam się zdobyć wiele cennych informacji o tej miejscowości.
Następnym miejscem, które odwiedzamy są Gronity. Kiedyś mała Warmińska wioseczka, dzisiaj niemal osiedle pobliskiego miasta. Miejsce o bogatej historii i aktywnie działającej społeczności. Wioska założona została w I połowie XIV wieku przez biskupstwo i kapitułę warmińską. Przypuszcza się, że nazwa miejscowości pochodzi od – garian – las, drzewo. Gronity zlokalizowane są w kudypskich lasach, które są częścią dawnej Puszczy Galindzkiej. Niegdyś znajdowało się tu jezioro Gronickie które, zostało zmeliorowane podczas budowy linii kolejowej prowadzącej z Olsztyna do Ostródy, przy budowie nasypu kolejowego pomagali w latach 1871-1873 jeńcy francuscy, część z nich straciło przy tym życie. Świadczy o tym krzyż z wyrytą datą 1875 wzniesiony dla ich pamięci oraz współczesna tablica informacyjna powstała z inicjatywy przez Sołectwa Gronity – Kudypy. Ślady jeziora można znaleźć mapach US Army pod nazwą Gronitten See oraz stronie: www.call.com. Jak wskazują Słownik geograficzny Królestwa Polskiego – wydany w latach 1880–1902 Znajdował się tu kiedyś kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Od 1921 roku działo w Gronitach „Towarzystwo Polsko - Katolickie na Warmii”, które pielęgnowało zachowanie języka polskiego. Co było szczególnie istotne dla kultury tej ziemi. Współcześnie istotny wpływ na życie kulturalne tego miejsca ma „Stowarzyszeniu Gradian”. Zajmuje się ono promowaniem twórczości ludowej, wspieraniem rozwoju wsi, organizowaniem imprez kulturalnych i wiele innych.
Mieszkańcy tej miejscowości mogą cieszyć się pięknym placem rekreacyjno – odpoczynkowym. Znajduje się tu miejsce do odpoczynku, aktywności fizycznej oraz zabawy. We wsi są dwie typowe warmińskie kapliczki oraz jedna charakterystyczna dla tego miejsca – umieszczona w wiekowej sośnie oraz kilka przydrożnych krzyży. Przy lokalnej drodze z Gronit do Kudyp znajduję się niewielki cmentarzyk. To groby czterech Niemców poległych pod koniec roku 1945.

Spacerując po okolicy jeden z mieszkańców, dzieli się zapiskami ze swojego dziennika. Oto jego fragment:
W oparach oporów I absurdów idąc dalej po puszczy Galickiej, odsłaniam fragment zasłony zakrywającej pejzaż, który odkrywam na nowo…
Widzę, jak kopią, nucąc marsyliankę:
De vils despotes deviendraient
Les maîtres de nos…
Niegdyś z Napoleonem każdy z nich dumnie na wschód ruszał, dzisiaj przeciwnikowi posłuszni być muszą!
To jeńcy francuscy…

Zadania:
Spróbujmy zatrzymać się na jakiś czas tutaj.
Pójdźmy razem na spacer. W zależności od pory roku podziwiajmy przyrodę, postarajmy się dostrzec obiekty historyczne świadczące o tym miejscu.
Czy jest coś, co szczególnie mnie zainteresowało?
Zapiszmy swoje refleksje.
To jeńcy francuscy…
Koniec części 2.

Bibliografia:
*Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II s. 851.
*https://gronity.pl/ (Dostęp - 28.08.2022)
*http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Gronity (Dostęp - 28.08.2022)
*http://www.polskaniezwykla.pl/miniprzewodnik/ (Dostęp - 28.08.2022)

19/08/2022

Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą

Część 1 - Kudypy

Pierwszym przystankiem naszej podróży są Kudypy – mała warmińska wioseczka znajdująca się nieopodal Olsztyna. Są to tereny bogate w zieleń. Jak możemy przeczytać w dziele Wenantego Barczewskiego – "Geografia polskiej Warmii" znajdowało się tu kiedyś królewskie nadleśnictwo oraz siedziba nadleśniczego rządowego.
Obecnie jest to siedziba Nadleśnictwa Kudypy. Mieści się tu również arboretum. Spacerując po licznych alejkach i ścieżkach dostrzec możemy wiele rodzimych, jak i zagranicznych gatunków roślin. Zwiedzając, warto skorzystać z mobilnej aplikacji Leśne Arboretum. Jest to nasz mobilny asystent, który pomoże nam poznać ciekawostki tego miejsca.
To na co warto wrócić również uwagę to charakterystyczne dla Kudyp kapliczki skrzynkowe.
Ciekawą osobą, która zapisała się na kartach historii, tego miejsca jest Rita Kostka, wraz z mężem prowadziła Izbę regionalną „Hubertówka”. Miejsce, gdzie mogliśmy lepiej zrozumieć Warmię.
Państwo Kostkowie otrzymali 1994 roku od papieża Jana Pawła II medale Pro Ecclesieat Pantyficate.

Opowieść, w której chciałem zawrzeć jak najwięcej informacji o Kudypach:

Wcielamy się w postać samotnego podróżnika. Naszym zadaniem jest zebrać jak najwięcej informacji o tym miejscu. By tego dokonać, poznajemy okolicę, ale i integrujemy się z mieszkańcami. Ktoś zaproponował nam rozgrywkę w karty. Podczas jej przebiegu dochodzi do pewnego niespodziewanego zdarzenia… Zacznijmy od początku. Uwaga: chwilami będzie trochę poetycko.

Przetasowałem talie kart, wśród puli która była mi daną, wyciągnąłem kartę pierwszą. Mogę mówić o szczęściu, bo wśród asów był to as kier.
…
Jedzie ktoś! Psy szczekają! Konie parskają!
…Karty mi powypadały!
… Ktoś się kłania! … Witam proszę Pana, wracamy z polowania!
Tusza mięsa, ponad miarę – piękne prosie! To jest dzik! Kochani!
…
Jadą dalej… stop…! stop! kompanie! …To, tu jest nadleśniczego mieszkanie …
Szynki, kiełbasy… oraz gulasz i zrazy… Niech szykują garnki od razu…
…Niech nie skąpią: kminu, kolendry, gorczycy i chrzanu…
…Rozmarynu, jałowca, czosnku i grzybów…
Ktoś wychodzi!… dumny woła:!
Kudippen - Lasy i gaje ogromne i małe…! szlacheckie, gburskie, wiejskie…! Nieprzeliczone bogactwo zwierza, torfu i drzewa…! Wdzięczni Ci Panie!
…
Podniosłem karty… ktoś ognisko pali…
Jak mi zimno… Nie do wiary…
Dziwna jest to heca…, że jest lato,
a ja siedziałbym i podkładałbym do pieca.
Do rozmowy ktoś się g*i,
To miejscowy…
Ma na głowie kapelusz słomiany,
Pyta: „Coś Cię za jedni”
Chodźcie bliżej ognia…
Jesteście zmarznięci?
…
Mówi… opowiada…
Tam ochy, a tam dęby… *
…Panie drogi…
…Tam znalazłem poroża a tam rogi!
…
Myślę sobie, toż to: bańdziarz.
Gwara i dialekt…
Pewnie, to rodowity Warnianin
…
Niewiele zostało mi czasu… musiałem iść dalej… byłem bardzo wdzięczny, podziękowałem.
A co to za krzyż, na rozjeździe? jeszcze spytałem…
Panie a to? …bo to… by… zaraza!
Niech Panienka strzeże!
Jaka Dżuma, cholera niech nas nie dosięgnie.
A i cmentarzyk, co ojców chowali… Wieczny odpoczynek racz im dać Panie…
*Choć nie spędziliśmy tu zbyt wiele czasu, wypełniliśmy nasz dziennik wieloma ciekawymi informacjami. Czas ruszać dalej. To było wyjątkowe miejsce i czas.

18/08/2022

Hej!

Chciałbym zaprezentować Wam mój nowy projekt:

Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą

Miałem okazję pracować i mieszkać w Gietrzwałdzie (Jest to jedyne miejsce w Polsce o zatwierdzonych przez kościół objawieniach Maryjnych). Dość dobrze poznałem okolice. Pobliskie miejscowości i ciekawe miejsca. W pobliżu przebiega granica historycznej Warmii i Mazur. Pragnę podzielić się z Wami swoimi doświadczeniami i wiedzą. Chciałbym stworzyć przewodnik w prostej w odbiorze formie a przy tym zadbać by, był atrakcyjny dla odbiorcy.

W pierwszej kolejności opisywać będę poszczególne miejsca na Warmii, Mazurach, po czym zakończę na Gietrzwałdzie. Nie zabraknie ciekawostek, opisów architektury, przyrody oraz innych ciekawych informacji.

Kolejne części przewodnika będę udostępniać na stronach:

https://www.facebook.com/search/top?q=chocia%C5%BC%20jeden%20krok%20-%20dzienniki%20z%20podr%C3%B3%C5%BCy

https://www.facebook.com/Spacer-po-okolicy-wyj%C4%85tkowy-Gietrzwa%C5%82d-i-to-co-za-miedz%C4%85-100825602757941

Drogą wstępu. Jesteśmy w Gietrzwałdzie, na Warmii w pobliżu znajduje się wiele warmińskich wioseczek. Jako że przybyliśmy z daleka, niewiele wiemy o tym miejscu. Czujemy się trochę zdezorientowani. Jedyne co mamy to nasz dziennik, notes i pióro. Naszym zadaniem jest odkryć i opisać to, co zobaczyliśmy. Dochodzą do nas głosy, że pewien zamożny szlachcic z Mazowsza jest skłonny wiele nam za to zapłacić. …

Trochę historii:

Warmia – nazwa ta pochodzi od terenów plemiennych Warmów. Utworzenie biskupstwa było czynnikiem, który spowodował wydzielenie się Warmii jako odrębnej krainy. Kapituła i biskupi budowali na ziemiach warmińskich wiele zamków, z czasem stali się oni realnymi świeckimi władcami niemal samodzielnego państewka.

Warmia należała do Korony Królestwa Polskiego w latach 1464-1772. Warmińskie wsie zdominowane były przez ludność wiejską, która wywodziła się z polskich grup etnicznych oraz plemion dawnych Prusów, te ulegały szybkiej polonizacji.

Darmochwał, T., Rumiński, M. J. (1998) Warmia Mazury. s.5.

Szalkiewicz W., K., (2020) Szlakiem Świętej Warmii. s.14.

Spacer po okolicy - wyjątkowy Gietrzwałd i to, co za miedzą

01/09/2022

28/08/2022

19/08/2022

18/08/2022

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share