30/12/2020
Y học Thường thức: Đột quỵ (Stroke)
Bài này anh viết lâu rồi, thể theo yêu cầu của chi bộ nên anh up lại, để cho chi bộ hiểu thế nào là đột quỵ và hiểu được rằng hễ phát hiện người thân nghi ngờ đột quỵ là phải đưa vào viện gấp để chẩn đoán sớm và điều trị đúng và sớm
Đừng có phí tiền và nghe rỉ tai mà đi mua An Cung gì đó rồi cạy miệng ra nhét vào là toi
Tai biến or Stroke or Đột quỵ là hiện tượng một vùng não bị thiếu máu nuôi đột ngột do:
1. Nghẽn mạch máu não do huyết khối (blood clot) hay gặp nhất
2. Mạch máu não bị vỡ -> máu chảy hết ra ngoài
Y chang việc khu phố bị cúp nước do: 1. Bị cúp nước và 2. Ống cấp nước bị vỡ . Giản dị hông?
Nguyên nhân gây nghẽn gây vỡ sẽ trình bày cho chi bộ sau, ở một bài khác
Triệu chứng:
Do không có máu nuôi, nên vùng não đó không hoạt động, và do đó, vùng cơ thể do vùng não đó quản lý sẽ không hay kém hoạt động.
Trước khi Stroke thiệt, sẽ có nhiều lần diễn tập báo trước. Tây gọi là TIA (Transient Ischemic Attack) - Cơn thiếu máu não thoáng qua. Ta gọi là tiền triệu (triệu chứng báo trước)
Dấu hiệu: tự dưng đờ lưỡi, nói không được hay yếu hẳn nửa bên phải hay bên trái, tự dưng đang nói chuyện hay suy tư thì memory bị xóa sạch v.v..
Tại sao như vậy?
Từ não có 12 đôi dây thần kinh đánh số từ 1-12 tỏa ra chi phối nửa phải và nửa trái cơ thể.
Tùy vùng nào bị ảnh hưởng mà triệu chứng sẽ biểu hiện:
Dây thần kinh số I: Khứu giác
Dây thần kinh số II: Thị giác
Dây thần kinh số III: Vận nhãn chung -> Liệt dây III thì mắt sẽ không liếc qua lại lên xuống hay đảo vòng tròn...
Dây thần kinh số VII: Thần kinh mặt -> Liệt dây VII thì sẽ méo mặt, lệch nhân trung v.v..
Dây thần kinh số XII: Thần kinh hạ thiệt -> Liệt dây XII sẽ đơ lưỡi, thè lưỡi ra sẽ thấy lưỡi lệch qua một bên
(Riêng dây số X, tục gọi là Thần kinh Lang thang - Vagal nerve, hôm trước bài Đau dạ dày phần II anh có nói đó, chạy bên trong nên hông thấy dấu hiệu đâu!)
Cách phát hiện:
So sánh hai bên phải trái. Nếu đều nhau (symmetry) -> bình thường. Nếu lệch (asymmetry) -> có chuyện. Giản dị hông?
Cách xử trí khi có bệnh nhân đột quỵ:
1. Bình tĩnh
2. Đánh giá tri giác, để trả lời câu hỏi: Nó còn tỉnh hông?
Cách làm: theo thang đánh giá AVPU
- A: Alert: Nó còn rên, còn than đau than mệt -> Còn biết la làng -> Tri giác ổn nhất
- V: Voice: Không tự la làng, nhưng hỏi to còn biết trả lời -> Không khai báo nhưng còn biết nghe, hiểu và đáp -> Kém chút nhưng ok
- P: Pain: Hỏi không trả lời nhưng véo da mạnh có đáp ứng nhúc nhích -> Còn biết đau -> kém nhưng còn biết đau -> Có còn hơn không, có còn hơn không!
- U: Unresponsiveness: Ngắt nhéo đấm đá cũng không nhúc nhích -> Hết biết rồi!
A,V,P -> còn tỉnh -> Nhẹ nhàng xoay cho bệnh nhân nằm nghiêng, hơi ngửa đầu ra sau tí cho dễ thở rồi gọi cấp cứu ngay
U -> Kiểm tra hô hấp và mạch (nhanh thôi nhé!). Nếu không có thì gọi cấp cứu rồi thổi ngạt và ép ngực ngay.
Tài liệu mới nói rằng, nếu miệng hôi quá thì không cần thổi mà ép ngực nhanh mạnh nhịp nhàng cũng được. Nhất tiễn hạ song điêu!
Thời gian vàng - Golden time for Stroke là 60 phút để xử trí. Do đó đừng nên lãng phí thời gian trích máu, bấm huyệt, cạy họng đổ An Cung v.v.. mà phải đưa đến cơ sở y tế ngay.
3. Tại cơ sở y tế, anh em thợ thuốc sẽ làm gì?
- Xác định lại chắc chắn coi có phải Stroke hông?
- Nếu Stroke thì là do cái gì? Nghẽn hay bể mạch?
Nên nhớ là cách xử trí 2 loại này hoàn toàn ngược nhau:
+ Nghẽn: phải dùng intravenous thrombolytic therapy. Đại khái là như chi bộ tống thuốc thông cống vô cống cho thông vậy. Đơn giản hông?
Còn nếu mà dùng thuốc không ăn thua thì thợ thuốc phải dùng que dài luồn vào động mạch lên đế chỗ bị nghẽn để gắp máu cục ra
+ Bể: Hạn chế áp lực máu (huyết áp) để tránh vùng tổn thương lan rộng và cho thuốc cầm máu.
Cho nên nếu không biết mà tống thuốc chống đông vô trường hợp này thì máu chảy hoài không dứt. Nguy hiểm hông?
Chi bộ hiểu nguyên nhân và cơ chế rồi thì sẽ thấy chuyện uống An Cung Gì Đó phòng và điều trị đột quỵ hão huyền y chang lời đồn là mài sừng tê giác để hạ sốt cho trẻ con sốt cao co giật vậy
Tại sao phải đổ ra mấy trăm triệu đồng mua cái sừng tê về để khi cần phải dùng cấp cứu lại phải mài sừng muốn chết mới dùng được mà chưa rõ có tác dụng hay không
Trong khi đó trẻ sốt cao co giật, chỉ đơn giản là lau mát, nhét đít cho nó viên Paracetamol rồi sau đó cho uống Paracetamol, giá rất rẻ, chỉ vài ngàn đồng/viên, có bày bán khắp các nhà thuốc là hạ sốt ngay
Thế thì tại sao lại cứ khăng khăng kiếm cái sừng tê?
Tương tự như vậy, nếu An Cung Gì Đó có tác dụng phòng ngừa đột quỵ, bất quá chỉ là tác dụng chống đông máu, chống hình thành cục máu đông mà thôi
Mà để phòng ngừa hình thành cục máu đông thì Aspirin hay Clopidogrel lại rẻ và có tác dụng rất tốt qua chứng minh lâm sàng rồi, giá chỉ vài trăm đến vài ngàn đồng viên à! Sao lại không dùng mà đi dùng An Cung ?
Còn bảo là để điều trị đột quỵ thì lại còn nhảm nữa.
Như đã trình bày với chi bộ, đột quỵ xảy ra làm sao biết là do nghẽn mạch hay bể mạch?
Chỉ có nước vào BV gấp để chụp CT hay MRI khẩn mới chẩn đoán ra thôi chứ ở nhà làm sao mà biết?
Nếu An Cung có tác dụng chống đông thật sự mà tống cho người đột quỵ do bể mạch thì ôi thôi, máu chảy không cầm được, não ngập máu luôn, không chết cũng hết đường tỉnh lại
Còn nếu không có tác dụng gì mà tống vô miệng người đột quy càng toi nữa vì người đột quỵ, nếu không hôn mê thì cũng đã bị liệt cử động nuốt rồi
Tống viên nang cứng hay dịch lỏng vào miệng họ, trong khi họ không nuốt được, thì nhiều khả năng viên hoàn đó không đi vào dạ dày mà hít sặc vào đường hô hấp thì cắt hộ khẩu lên với ông bà còn nhanh hơn nữa
Kết luận, từ nguyên nhân, cơ chế, triệu chứng và cách xử trí trên, chi bộ sẽ tự thấy là các biện pháp trích máu, bấm huyệt, cho uống An Cung ... để sơ cứu Stroke là không ăn thua, không có cơ sở khoa học và nguy hiểm cho bệnh nhân.
Thấy hay hông? Hay thì LIKE để mai có hứng anh biên bài khác!
(Fb Đặng Thanh Huy)
