AbdulRahman Travel & Tourism د عبدالرحمن هوای او سیاحتی شرکت

25/12/2023

د A380 مینه والو لپاره ښه خبر!🤩
امارات تاییدوي چې ایربس A380 به تر 2040 پورې الوتنه وکړي پرته له کوم مناسب بدیل✈

Read more: https://aviationforaviators.com/2023/11/11/emirates-a380-fleet-future-confirmed-to-fly-until-the-2040s/

25/12/2023

سلامونه!
نن غواړم چې له تاسو یوه پوښتنه وکړم هغه دا چې دي اماراتو(دبي) ویزې به کله خلاصې شي؟؟
که څوک کره معلومات لري نو مه یي سپموئ.
مننه.

25/12/2023

دي خلیج میشتو مسافرو لپاره ښه خبر!!
ائیر عربیه به ډیر ژر له کابل څخه شارجه او شارجې څخه کابل ته الوتنې پیل کړي،او له شارجې څخه نړیوال پروازونه لري،نو دي هغو مسافرو لپاره ښه زیری ده،چې دي شارجې له لاري نورو هیوادو او یا دي شارجې له لارې خپل ګران هېواد ته ځي.
ټیکټ او ټرانزیټ کې به ورته اسانتیاوې وي.

21/12/2023

په چین هیواد کې دي هانګزو شایسته او په لوړه سویه جوړ د ریل ګاډي تم ځای ( )

19/12/2023

ښه خبر!
د اریانا شرکت نوي ائیر بس 310 دي کابل هوای ډګر ته په خیر راورسېدله.
کمینټونه مو کنترول کړئ 🤦🏻‍♂️

15/12/2023

Flight from Dubai To Guangzhou China. 🇨🇳 love to travel with

15/12/2023

د فلای دبی ورځنۍ الوتنو سره تاسو کولای شئ د کابل څخه دبی ، دوحه، کویت، جده، او داسي نور.... ټول هیوادونو ته په ډیره ټیټه بیه او په ښه سهولت سفر وکړئ.

د ټکیټ د ترلاسه کولو لپاره زموږ سره اړیکه ونیسئ

یادونه: دبی څخه کابل ته د کارګو ټکټ په ډیره ټيټه بيه تر لاسه کړی

+97152-427-2043
+97152-688-5660

14/12/2023

درنو او محترامو دوستانو،د دسمبر په ۱۳مه نېټه د چين د شينجيانګ له اورومچي څخه روانه شوې الوتکه له دری نيم ساعته الوتنې وروسته په برياليتوب سره د افغانستان پلازمېنې کابل ته ورسېده. دا به د چین او افغانستان ترمنځ مستقیم مسافر وړونکي او د توکو د لیږد رالیږد الوتنې هم وي. موږ هيله لرو چې په هره چهارشنبه د چين او افغانستان تر منځ د تګ راتګ لپاره لا زيات مسافرين په دغه پرواز کې وکړي او انشاالله د چين او افغانستان ترمنځ سوداګرۍ او تجارت پياوړی شي.

13/12/2023

10/12/2023

ستر حدف ته رسیدلو لپاره واړه واړه کارونه کول په کار دي
امارات ائیر لاین اولینه الوتکه په کرایه نیولي وه
او نن په نړۍ کې دي بهترین شرکت نام لري
او دي امارات ائیرلاین له برکته نن دبي ته دي کال په میلونونه سیلانیان راځي،او همدا سیلانیان چې کله دبي ته راشي ،نو دبي کې دي کاروبار او یا ژوند کولو لپاره زړه ښه کوي.
دبي امارات ائیرلاین لري
او امارات ائیرلاین دبي لري
دواړه دي بریا ستر نومونه دي.

10/12/2023

زما یوټیوب چینل درسره سبسکرایب کړئ
دي چکر ویډیګانو تر څنګه به دي معالوماتو ویډیګانې هم درسره شریک کوم
او ټول کوشش وکړئ دي ځان لپاره دي یوټیوب چینلې جوړې کړئ،چیرته د ښایسته ځایو ویډیوګانې وکړئ او پوسټ یي کړئ،د چا چې کوم هنر زده وي په هغه ویډیو جوړې کړئ،او که مو څه پخلی زده وي په هغه ویدیګانې جوړې کړئ،او یا چیرته کارونه کوئ،د هغه کار ویډیګانې جوړې کړئ،تر څو یو څه له خپل هنر څخه تر لاسه کړئ.
مننه
په درناوي
عبدالرحمن خان.

Information about traveling around the world, and VAT consultant,

08/12/2023

کام ائیر شرکت

08/12/2023

امارات ائیرلاین

08/12/2023

ګرانو وطنوالو،

د پودکاستونو په دې لړۍ کې چې دادی پیل شوه، د تېرو تجربو پر بنسټ د راتلونکې له پاره د لید د جوړولو موضوع مرکزي نیول شوې او زموږ د ګران هېواد، ارزښتونه، شتمنۍ او وړتیاوې په کې سپړل شوې او څېړل شوې دي.

این سلسله برنامه ها، به استقبال از سه صدمین سالگرد تاسیس دولت معاصر افغانستان که با سال ۲۰۴۷ مصادف است، تهیه و عرضه می شود و هر شماره آن به بخش هایی از حیات ملی و اجتماعی ما اختصاص خواهد داشت.

د لومړني پودکاست بشپړ متن:

سریزه (داود جنبش):

زموږ وطن افغانستان د هرې شېبې، ورځې او اوونۍ په اوښتو او د گړۍ د لنډو او اوږدو ستنو په تاوېدو، د خپل تاریخ یوې ډېرې مهمې نېټې ته ورلنډېږي. ۲۰۴۷ کال کې به د هغې ښادۍ ټیک درې پېړۍ پوره شي چې بابا ټولواک – ابدالي احمدشاه په کې د افغانانو د سترواکۍ جنډه هسکه کړه. په دغو نژدې ۱۱۰ زرو ورځو کې پر وطن ډېرې تودې سړې راغلې،؛ ولسونو یې تجربې وکړې او ولیدې،؛ په دوی هم تجربې وشوې او لا کېږي.

و در این موجهای پرتلاطم سده‌ها، افغانستان با آنکه از گردابی به گردابی در آمد یا در آورده شد، برخلاف آرزوی حسودان اما، شمع زندگانی آن از پرتو افشانی باز نماند. درس‌های این پیچ و خم های تاریخ برای آینده میهن و میهنیان چیست؟ و ره ما به کجا خواهد کشید؟

د غیر سیاسی بحثونو یوې مفصلې او نوې لړۍ کې به، د راتلونکي لپاره د تېر لوستونه، له یوه داسې چا سره چې د ژوندانه ډېره برخه یې د هغو په زده‌کړه او ورزده‌کړه اړولې، را یاد او تازه کړو – له ولسمشر محمد اشرف غني سره.

این برنامه‌ها به شکل پودکاست‌ها پیشکش خواهند شد و در آن از آقای غنی بیشتر همچون یک چهره مطرح اکادمیک خواهیم شنید.

د دې خپرونو مهال د کډوالو له نوي ټوکیدلي بحران سره برابر راغی؛ پاکستان له مخکیني حکومتي اعلان سره سم د افغان کډوالو په یو مخیزې ایستنې لاس پورې کړ؛ کابل چې دغسې یوې ننگونې ته نه و چمتو، له اسلام آباد سره په ناندریو کېوت، خو بهیر ونه درېد او کډې هره ورځ پر ډیورنډ لیکه افغانستان ته اوړي.

له دې امله د بحثونو پيل له همدغه بحران سره د چلند په اړه د ښاغلي غني د دریځ، اخیستنو او سپارښتنو څخه کوو.

زه داود جنبش یم. ټولو ته په درناویو هرکلی وایم.

جنبش: ډاکتر صاحب هر کله! ستړي مه شئ.

دکتور غني: بسم الله الرحمن الرحیم. ډېره مننه خدای مو په خیر ساته. سلامونه او احترامات مې ټولو خویندو ورونو ته. ژبه، جرگه، مرکه [او] خطبه ټولې مونثې [کلمې] دي. نو دا د خدای ﷻ اراده وه چې ژبې کې داسې عمده کلمات په تانیث باندې ختم شي؛ هیله ده چې زما احترامات ټول خویندې او وروڼه ومني. هیله ده چې په وطنۍ ژبه دا رقم وغږېږو چې ټول وطنوال راسره په یو ټغر کېناستلي وي او هیله ده چې یوې لازمي اجماع ته ورسېږو، چې وطن له دې ستونزو نه ووځي او په خیر او کرار خپل جهت پیدا کړي.

جنبش: دغه خو به کوو، ستاسې خبرې به اورو، ستاسې طرحې ډېرې مهمې دي، غوږ به ورته نیسو... بې انصافي به وي [که یې یادونه ونه کړم]، دې سر کې باید ووایم او اورېدونکو ته دا یادونه او اعتراف باید وکړم چې د دې پروگرامونو نوښت ډاکتر صاحب ستاسې خپل دی او سره له دې چې زه به یې کوربه یم، لوری به یې تاسې ټاکئ.

دکتور غني: مننه بیا هم. زموږ ولس د لوی عقل خاوند دی او له یوه لاس نه ټک نه خېژي او نه لمر په یوې گوتې پټېږي. نو ضرور ده چې یو بل سره وغږېږو، خپلو مشکلاتو باندې پوه شو او د حل لارو باندې نتیجې ته ورسېږو.

جنبش: تشکر استاد، در عین حل می خواهم که شما در همین جا یک تعهد با ما و شنونده ها بکنید، که این سلسله که امیدوار هستم شکل پودکاست‌های پی هم را بگیرد، ادامه پیدا میکند و تنها به مسایل مهاجرین محدود نمی ماند.

دکتور غني: مطلقاً! باز هم احترامات خود را به تمام خواهران و برادران ارایه میکنم و تعهد من این است که بحث همه جانبه را نه تنها سر مشکلات بلکه سر دارایي ها، فرصت ها و راه های حل هم متمرکز میسازیم. همیشه نظر من این بوده و باز هم است که عقل جمعی افغان‌ها به فضل خداوند ﷻ بسیار قوی است و اگر فرصت یک گفتمان واقعاً ملی فراهم شود، ملت راه خود را پیدا میکند.

جنبش: ما سریزه کې وویل چې دغه اوس افغانستان چې کوم حالت سره مخامخ دی د کډوالو ستونزه ده، البته نورې هم ډېرې دي، خو داسې یو حالت یعنې حداقل په دې وروستیو لسیزو کې زما نه دی په یاد چې لسگونه زره کسان دې یو ځل په یوه هیواد باندې رامات شي، څومره جدي حالت دی؟

دکتور غني: حالت جدي دی، ځکه ابعادو ته یې وگورئ. کم تر کمه ۸ میلیونه افغانان [په ایران او پاکستان کې] کډوال دي. د ملگرو ملتونو [رسمي] اټکل دا دی چې ۴٫۵میلیونه افغانان په ایران کې دي او نور یې [په] پاکستان کې دي. خپله د ایرانیانو د داخلې وزارت خبره دا ده، چې [له] ۵ تر ۶ میلیونه افغانان په ایران کې دي. [پر] دې سربېره اټکل دا دی چې ۶٫۵ میلیونه افغانان د وطن په [داخل] کې بې‌ځایه شوي دي، نو مسئله واقعاً جدي ده.
جنبش: فکر میکنید، خوب ایران را کنار می گذاریم، حالا که مسئله پاکستان مطرح است، چه تعداد از این ها با خطر اخراج یا عودت اجباری به افغانستان مواجه هستند؟

دکتور غنی: ایران را کنار گذاشته نمیتوانیم چون باز هم احصاییه نشان میدهد که در سال جاری میلادی در حدود ۳۱۰ هزار افغان از ایران با برگشت مواجه شده اند. اما چون به صورت تدریجی آمدند، نه به اساس یک فیصله یکباره گی، مردم متوجه اهمیت موضوع نبوده اند. در باره پاکستان موضوع جدی است. از جهتی که یک فیصله سیاسی بدون بررسی سرتاسري، [بدون در نظر گرفتن] عواقب و طرز مدیریت آن صورت گرفته است. بنابر این گزارش هایی که در مطبوعات پاکستانی می اآیند واقعاً تکان دهنده است. افغان‌هایی که [در بعض معاملات] سالها و یا زیادتر از چند دهه شرکای پاکستانی داشتند، یک دفعه‌ یی تمام امکانات شان از شان گرفته شده است. موضوع اساسی ایجاد ترس است، ترس شدید در بین مهاجرین افغان امروز در پاکستان به وجود آمده، که خود را مصئون نمی دانند. متاسفانه فساد پولیس و کارمندان دیگر هم این ها را شکار ساخته، وقتی که ترس موجود باشد این ترس به یک حرکت مبدل میشود و ابعاد این فعلاً قابل پیش‌بینی نیست.

جنبش: من احصائیه دقیق را نیافتم، تصاویری که در رسانه های اجتماعی و این ها پخش میشوند و به نشر میرسند، تعداد زیادی از مردم و لاری ها را نشان میدهد که به سوی افغانستان در حرکت هستند، تا الحال فکر میکند تعداد اخراج شده‌ها چند باشد و به چه تعداد می رسد؟ در صد ها است هزار ها و یا صد ها هزار است ؟

دکتور غنی: باز هم تنها تخمین که وجود دارد [تخمین ملل متحد است] و [نشان می دهد که] در حدو ۲۶۱ هزار افغان است. اکثریت این ها به سه ولایت ننگرهار، قندهار و کابل در حال عودت بودند. و در پهلوی این قندز و کنر هم در سطح پنج ولایت بالا قرار دارند.
جنبش: فکر میکنم که اگر این ۸ ملیون افغان که در کشورهای همسایه عمدتاً پناهنده هستند، برگردند، یک بار بسیار سنگین بر دوش افغانستانی خواهد بود که با هزاران مشکل دیگر روبرو است؟

دکتور غنی: مطلق، و نکته در چیست؟ در قسمت پاکستان یک بُعد موضوع سیاسی است، و یک فیصله ظالمانه است که همه باید این را تقبیح کنند، چون مخالف تمام اصول و قوانین بین‌المللی است و دلچسپ است که تمام روزنامه‌ها و مبصرین پاکستان سر موضو ع فلسطین اظهار همدردی میکنند، در حالی که افغان‌ها را اخراج میکنند. اما از خواهران و برادران پشتون و بلوچ خود ما خاصتاً متشکر هستیم که یک موقف بسیار اصولی و قانونی گرفته اند تا حقوق حقه افغان‌ها به حیث مهاجرین مورد توجه قرار بگیرد. اما موضوع دومش موضوع اقتصادی است. بدبختانه هم پاکستان و هم ایران در مشکلات جدی اقتصادی هستند. ارزش پول [شان] روز به روز در حال کم شدن است و قیمت ها در حال بلند شدن هستند. شرایط کاریابی که در گذشته وجود داشت، وجود ندارد. نکته سوم یا هم بُعد سومش در این است که کمک‌های بین‌المللی که برای مهاجرین افغان در پاکستان وجود داشت [و] تا حدی برای ایران، قابل تداوم نیست. جامعه بین‌المللی علاقه خود را به کمک با افغان‌ها از دست داده است، از آن جهت تمام تقاضاهایی که از خاطر کمک صورت میگیرند، تنها یک فیصدی ناچیز اش مورد تمویل قرار میگیرد.

جنبش: استاده، ولې نو دومره یوه لویه پېښه، که فاجعه ورته ونه وایو، روانه ده، ملگري ملتونه، د هغوی بېلابېلې موسسې تقریباً هېڅ غبرگون [یا] هېڅ عکس‌العمل نه لري، پوهېږم چې په غزه کې کړکیچ روان دی، دنیا په هماغې خوا اوښتې خو دا دومره لوی انسانی بحران د پېښېدو په حال کې دی [او] موږ هېڅ نړیوال غبرگون نه وینو؟

دکتور غني: خو دلته بیا هم څو خبري دي جناب جنبش صاحب: لومړی زموږ واحد غږ چېرې دی؟ څوک زموږ د وطن او خاصتاً زموږ د بې‌وزلو مهاجرینو استازيتوب کوي؟ دویم، زموږ طرحه څه ده؟ اوس خبره په دې کې ده چې یو چا ته څو ورځې ډوډۍ ورکوئ یا د ډوډۍ پیدا کولو لاره ورته برابروئ، یو چاته څو مڼې ورکوئ که د مڼو د باغ جوړولو لاره ور زده کوئ. ملگري‌ملتونه هېڅ وخت په افغانستان کې په دې نه دي توانېدلي چې [له] یوې [داسې] طرحې [سره] راشي چې واقعاً موثره او د کار وړ وي. قیمتونه یې جگ دي، تاثیرات لږ، مگر هماغه [دي]. نن له بده مرغه دا موضوع هغوی ته انتقال شوې ده او زموږ خپل غږ نشته. له بلې خوا په دې پوه شئ! نن افغانستان ته د بین‌المللي ټولنې مینه او پام بې‌حده لږ دی.موږ اوس د سومالیا په صف کې یوو. دا ما بار بار ولس ته عرض کړی و خو له بده مرغه هغه پایداره او آبرومنده سوله چې زموږ آرزو وه، هغې ته ونه رسېدو . نو ضرور ده چې باید پوه شو چې بغیر له دې چې خپله ملا وتړو او یوې لازمي اجماع ته لاړ شو او یوه طرحه ولرو [بله لار نشته]. اساسي ستونزې چې ملي گډون غواړي او لنډمهال، منځ‌مهال او اوږد‌مهال اقدامات غواړي، بې له هغې [طرحې] سړی انکار کوي. له انکار نه باید ووځو چې پوه شو مسئله څومره جدي ده، اول گام به همدا وي چې پوه شوو ابعاد یې څه دي؟ نن له بده‌مرغه [د افغانستان] ټول ارقام پټ [او په] تیاره کې دي. نه پوهېږو چې څه روان دي؟ له باندې نه د مثال په توگه وايي چې، د ورځې لس زره افغانان پاسپورت اخلي، سروې‌گانې وايي ډېر افغانان غواړي چې ووځي. دلته باید له شفافیت [او] روښنایۍ نه ډار ونه لرو. که پوه شو چې ستونزې مو څه دي، لومړیتوبونه باید تعیین کړو او د لومړیتوبونو پر اساس [باید] بیا تگلاره وټاکو.

جنبش: برنامه مربوط به مهاجرین و مخصوصاً آنهاییکه به اجبار به کشور شان عودت داده میشوند دو یا سه برنامه خواهد بود. من کوشش خواهم کرد که طرح‌هایی را که شما در نظر دارید و در بیانیه اخیر تان انعکاس یافته بود آن را توضیح بیشتر بدهیم، یعنی فرصت خواهیم داشت. در اینجا می خواهم همان اساسات را بگذاریم که اول ارقام و احصائیه ها پیش ما باشد، یعنی موضوع ثابت شود و فرضیه تعیین شود و بعد از آن روی اآن صحبت کنیم. به یک نکته در بیانیه شما اشاره کنم که گفته بودید حداقل به ۹ در صد رشد سالانه نیاز داریم برای بیست سال که این مهاجرین را بتوانیم در جامعه ادغام کنیم. این احصائیه روی کدام حقایق و فاکت‌ها استوار است ؟

دکتور غنی : اساس این طرح را در سال ۲۰۰۴ میلادی ما گذاشتیم که در آن وقت یک کانفرانس در برلین دایر شد و ما توانستیم یک طرح بنیادی را به نام «مصئون کردن اآینده افغانستان» یا «افغانستان مصئون در آینده» با جامعه بین‌المللی شریک بسازیم و کار بسیار جدی همراه بانک جهانی و تمام نهادهای عمده بین‌المللی رخ داد و اساس [اش] این بود که، به فقری که وجود دارد و صدمه ییکه افغانستان در ظرف ۲۳ سال دیده بود، ۲۴۰ میلیارد دالر بود. جبران [آن خسارات] حداقل این فیصدی رشد را به کار داشت. باز هم در سال ۲۰۲۰ میلادی ما سر این غور مجدد کردیم و تاکید اساسی ما این بود که یک پلان پنج ساله برای عودت مهاجرین خاصتاً از پاکستان صورت بگیرد و این ارقام را هم به صورت اساسی مورد نظر گرفته بودیم. با مشکلات داخلی، قبلاً هم خدمت شما عرض کردم که ۶،۵ ملیون بیجا شده داخلی داریم. و سطح فقر که فعلاً موجود است و بیکاری که موجود است، [برای رفع آن] ضرورت [پلانگذاری] عمده و دوامدار است. چون ما بدبختانه همیشه در پیشرفت اقتصادی خود انقطاع داشتیم. چرا بیست سال؟ از خاطری که در چهل سال ما به صورت دوامدار صدمه دیدیم. با دنیا در یک پله غیر متوازن قرار داریم. مراکش را ببینید به طور مثال، تنها تداوم به یک جای رساند اش که امروز فرق بین آنها و ما نهایت زیاد است. اگر به صورت اساسی ما تداوم پیشرفت نه داشته باشیم و مقطعی باشد، باز هر بار که شروع میکنید کار مشکل تر میشود.

جنبش: فکر نمیکنید که این یک رویا باشد، به خاطر اینکه با توجه به مشکلاتیکه در جهان است، اقتصاد جهان تقریباً در بسیاری کشور ها به حالت رکود اگر نباشد با رشد بسیار بسیار بطی مواجه است. ۹ در صد رشد سالیانه فکر میکنید برای افغانستان ممکن است؟ و اگر ممکن نیست -که من فکر میکنم نیست- در آن صورت این مهاجرن که عودت میکنند با چه سرنوشتی روبرو خواهند شد؟

دکتور غنی: نکته کلیدی پس می اآید سر این که انتخاب ملت چیست؟ آیا فقر و فاقه دوامدار را قبول میکنیم یا کمر [را] بسته میکنم و تمرکز می کنیم بالای تمام دارایی های پنهان و موجود خود و امکانات خود، و با اولویت بندی دقیق پیش میرویم؟ اگر ۹ فیصد نباشد، باید بفهمیم که نتایج ۴ فیصد چیست؟ نتایج ۶ فیصد چیست؟ نتایج ۹ فیصد چیست؟ و یک بار که هدف معلوم شود، معیار های بررسی واضح میشود و بالای امکانات از طرف دیگر می بینیم. من برخلاف اکثریت خوشبین هستم، چون حتماً در بحث های بعدی به تفصیل [روی] دارایی های پنهان و آشکار افغانستان صحبت کرده میتوانیم. کشور‌های دیگر اگر با مشکلات جدی روبرو هستند باز هم سطح انکشاف شان به اندازه ییست که فیصدی رشد یک فیصد و دو فیصد هم برای آنها نهایت مهم و قابل توجه است. اما یک اقتصادی که بسیار ضعیف باشد... مثالش در سال های اول بعد از پروسه بُن است ما به ۲۰ فیصد هم رسیده بودیم و اگر این بصورت منسجم دوام داده میشد و باز جنگ تحمیل شده وجود نمی داشت، ما در حالت دیگری می بودیم. بناً این به یک انتحاب وابسته است. کشور هایی وجود دارند که انتخاب را به صورت واضح کرده اند و واقعاً پيشرفت کردند. کشور‌های دیگری هم وجود دارند که فرصت را مورد نظر نه گرفتند و [به] عقب رفتند. بنابر این، بین وضعیت موجود که وضعیت خوشآیند نیست -امید است همه در اجماع باشند که این وضعیت، وضعیت انکشافی نیست- ایا به طرف عقب بر میگردیم که فقر زیادتر شود و ناتوانی اقتصادی ما زیادتر شود، یا به طرف آینده میرویم که توانا شویم و بتوانیم حس امیدی را ایجاد کنیم، که همه دست با هم بدهند تا زندگی خود را خود ما تغییر بدهیم. و هم ضرورت این واضح میشود که با که چه نوع همکاری میکنیم تا چیزی که دلخواه ما است و هدف ما است عملی شود؟

جنبش: ستاسې اشاره هغه متل ته ده فکر کوم چې وايي «شکم تا شکم فرق است» یعنې د برتانیا، امریکا یا نورو پرمختللو هیوادنو ۲ فیصده وده او زموږ ۲۰ فیصده وده قطعاً د مقایسې وړ نه دي. دقیقه ده، تاسې د ملي مشارکت، د گډون، د نظرونو او فکرونو د یو کولو وړاندیز وکړ، فکر کوئ څه کېدای شي؟ یعنې څنگه دا نظرونه او فکرونه، هوډونه او تکلونه سره یو ځای شي؟ هغه څوک چې اوس په واک کې دي او هغه څوک چې نه دي او ناراضه دي، دوی څنگه دا فکرونه سره نژدې کړي؟

دکتور غني: لومړۍ خبره [دا] ده، راتلونکي ته چې گورئ یوه مقطع د زمان باید وټاکئ چې هغه باید ډېره څرگنده وي او ووایئ: په هغه موده کې څه رقم وطن غواړئ؟ زما وړاندیز دا دی چې ۲۰۴۷ کال چې د احمد شاه بابا د ولسواکۍ۳۰۰مه کالیزه ده، [د] یوه ملي هدف په حیث وټاکل شي. افغانستان به ۳۰۰ کلن شي په هغه کال کې او پاکستان به ۱۰۰ شي . په ۳۰۰ کلنۍ کې څه رقم هیواد غواړو؟ دا لومړۍ خبره ده .

جنبش: یعنې دا باید د یوه ایډیال په توگه ځان ته وټاکو؟

دکتور غني: ځان ته یې [باید] وټاکو، ځکه اوس له بده‌مرغه ټول په دې فکر کوو چې سبا څه کېږي؟ یا بل سبا څه کېږي؟ څوک په کومې چوکۍ کې دي؟ [زه په لوی لاس دې موضوع ته راځم]، ځکه زما نسل به ژوندي نه یوو [خو] ضرور ده، داسې یو هدف وټاکئ چې له شخصي نظریاتو او عقدو وتلې وي. د افغانستان [مطلق اکثریت] ځوانان دي. دې ځوانانو ته څه رقم راتلونکی برابروئ؟ دوی خپله څه رقم توانمندیو ته اړتیا لري چې په خپل لاس خپل وطن جوړ کړي؟ نو دا یې لومړۍ خبره ده. که اوس [مهال] ته راځئ، [نو] د هغه هدف او اوس په منځ کې اساسي ستونزې باید په سړه سینه وڅېړل شي او ورباندې یوې نتیجې ته ورسېږئ چې اوسني وضعیت کې مو دغه د ژوند منفي ابعاد دي او دغه [مو] مثبت [دي]، منفي څنگه لږولی او مثبت جهات څنگه ډېرولی شو؟ او درېیمه برخه [دا ده] چې له اوسني وضعیت نه [د] ۲۰۴۷ کال اهدافو ته څنگه رسېږو؟ هغه د لارې نقشه ده چې دوه برخې لري: یو باید په واضح توگه ځينو لومړیتوبونو باندې نتیجې ته ورسېږو او دویم عملي برخې یې باید وگورو چې څنگه یې سر ته رسوو؟ او که شرایط بدلېږي څنگه بیا هم شاته نه ځو؟ دغه یوه لاره ده چې موږ ته جهت راکوي.

جنبش: یعنې وایاست چې اوس وطن لومړیتوب وټاکي، ځان لپاره څه مه غواړئ مثلاً. آیا تاسې هم د ځان لپاره څه نه غواړئ؟

دکتور غني: نه، زه د ځان لپاره څه نه غواړم، وطن لپاره مې هر څه غواړم!

جنبش: هغه د غني خان شعر دی وايي:
ستا سر چې وي تیټ
نو زه به شان او شوکت څه کړمه؟
د وطن سر [باید] لوړ کړو چې د ټولو سر ورسره لوړ شي.

دکتور غني: بلکل! اوس دا د کډوالو مسئله د جذباتو له نظره، د عقل له نظره او احساساتو له نظره؛ [د] درېیو واړو له نظره زښته ډېره مهمه ده. ځکه باید ټولو ته ثابته شوې وي، ځان افغان گڼئ که نه یې گڼئ، گاونډیان درته افغان وایي. او کله چې یوې فیصلې [ته] ورسېږي، وایي افغانان دې ووځي! منځ کې مو توپیر نه کوي. بل وطن نه لرئ! بل ځای کې عزت نه لرئ! ډېر به اوچت شئ د فرد په حیث باندې، اما جمعي عزت به نه لرئ! هغه خوند چې [د وطن په] ژوند کې دی [بل ځای کې نشته] ځکه په هغه خاورې کې یو راز دی [او] یوه جذبه ده چې بل چیرې نشته. همدا وایي هر چاته خپل وطن کشمیر دی. د افغانستان هر سور ډاگ ماته [د گاونډي په ملک کې] د زرو له کانونو نه اوچت دی. او د خپل وطن د هر ماشوم درد مې هغسې کړوي چې نور [څه] مې نه کړوي، په دې باید ټول اعتراف وکړو. بل، دا چې امکانات لرو، خدای ﷻ راباندې ډېره لویه مهرباني کړې، چې وطن کې امکانات شته، [خو] یو بې‌گناه بندي باید له بنده خلاص شي [او] د هغه بندي نوم عقل دی. که د افغانستان [جمعي عقل] له بندیتوبه خلاص شي او پرېښودل شي چې په گډ فکر راشي، یا لازمي اجماع ته ورسېږي [نو] موږ مخ ته تللی شوو. مگر که عقل بندي کړئ بیا بله خبره ده.

جنبش: بسیار تشکر استاد، البته من گفتم که این یک سلسله چندین پروگرام در مسئله مهاجرین خواهد بود. ولی [درینجا] بی جا نه خواهد بود که اگر بپرسم، شما به منابع طبیعی اشاره کردید که می توانیم برای حل بخشی از این مشکل از آن استفاده کنیم. ایا دقیق تر گفته میتوانید بگویید که منظور تان چیست؟ یعنی استخراج تسریع بیابد و یا سرمایه گذاری ها جلب شود که برای مردم کار ایجاد شود یا چه؟

دکتور غنی: مسئله اصلي باز هم [همان است]، یک ترازو را اگر پیشروی خود بمانید، در یک طرف ترازو فقر ماست، فاقه ماست ،مشکلات ما است، عدم توانایی‌های ماست و مهاجرین ما است. طرف دیگر، امکانات است. موقعیت افغانستان در یک آسیای متحرک طلا است! معادن افغانستان اساس انکشاف افغانستان را تامین کرده میتواند، منابع آبی افغانستان هر روز اهمیت اش در منطقه و در سطح جهان بالا میرود. امکاناتی که از کوریدور‌های هوایی که از فضای افغانستان تیر میشوند؛ [همچنان] منابع باد ما تنها ۷۰ هزار میگاوات برق از پیش اش تولید شده میتواند. آفتاب را کنار بگذارید که مقدارش عظیم است. منابع طبیعی ما، زیبایی [طبیعی]، حیثیت توریستی، موقیعت شهر‌های ما، قشر جوان ما که اکثریت مردم را تشکیل میدهد؛ این نکاتی است که امروز استفاده موجه از این صورت گرفته نمیتواند، و در عین حال یک امنیت نسبی به وجود اآمده [و] من این را امنیت منفی از این خاطر میگویم، که از نگاه فلسفه اسلامی امنیت مثبت پنج جهت دارد که بار بار آن را تشریح داده ام، و مصئونیت عقل جز آن است. نکته کلیدی این نیست که ما منابع نداریم، نکته کلیدی این است که باید یک اجماع سیاسی و اجتماعی وجود داشته باشد، تا طرح های اقتصادی را، که به پیکر ما و به جامعه ما مناسب است، خود ما با همکاری جامعه بین‌المللی به وجود بیاوریم. نکته بعدی این است، که برای نوع پیشرفتی که به کار داریم، هم ضرورت به همکاری منطقوی با همسایه های خود، با آسیای متحرک و هم با جهان اسلام و منابع سرمایه‌گذاری و کمک بین‌المللی داریم. نکته ییکه عاجل شده [این است که] ما به منابع بین‌المللی معاصر و بازاریابی معاصر [ضرورت داریم] تا بتوانیم که تحرکی را ایجاد کنیم که کار، کار، کار!

جنبش: ولی، استاد فکر می کنید که در شرایط فعلی، نظامی که برای جهانیان قابل قبول باشد در افغانستان نیست و روابط افغانستان با جهان قطع است، در این شرایط این طرحی را که شما تشریح کردید، ممکن است؟ یعنی استفاده از امکانات فضا و موقعیت و مثلا منابع طبیعی و غیره... .

دکتور غنی: شما انگشت تان را سر نکته کلیدی گذاشتید. اگر ملت را اول قرار میدهیم، باید مسئله مشروعیت داخلی، مشروعیت منطقوی و مشروعیت بین‌المللی در صدر قرار بگیرد. آنهایی که به زور حاکم شده اند امروز باید به این اعتراف برسند، که آیا توانایی این را دارند که آینده مردم افغانستان را مدیریت کنند؟ یا ضرورت به یک تغییر بنیادی و یک بررسی جدید وجود دارد؟ تا ملت آوازش شنیده شود، و ملت راه خو را بسنجد و بصورت واضح خوف، ترس و ناامیدی جای خود را به امید، اعتماد و اعتبار به اآینده بدهد.

جنبش: ما ځان سره هم دا تصممیم نیولی و چې تېر باندې به پوښتنه نه کوم، دا پوښتنه چې اوس کوم دا تېر پورې هېڅ اړه نه لري، یعنې غواړم فقط ستاسې نظر ولرم چې ۲۰۱۴ کې چې تاسې د ولسمشرۍ نوماند وئ ما درسره ستاسې په کور کې وکتل، ستاسې په نورو طرحو کې یوه طرحه دا وه چې تر هغې افغانستان خپل دا میلیونونه کډوال را ستانه نه کړي، ملي حاکمیت یې بشپړ نه شي تامینېدی. تاسې مفصله تشریح هلته ورکړه چې زما خوښه شوه هغه وخت، او تاسې ویلي وو چې دا به لکه یوه خوږې گوتې غوندې وي، همېشه به گاونډیان چې کله افغانستان ته په قهرېږی، دغه خوږه گوته به نیسي او افغانستان ته به زیان اړوي. هغه وخت کې خو دا کار ونه شو، په دلایلو باندې یې نه راځو. خو که تاسې اوس هم کابل کې واست، له دغه اوسني کډوالي بحران سره به ستاسې چلند له اوسني چلند سره څه توپير درلودای؟

دکتور غني: لومړی، ما طرحې برابرې کړې وې. گورئ د افغانستان د اوبو انسجام؛ دا ټول د دې لپاره وو چې مهاجر راشي. په هغه ورځ چې ما د دې ویاړ درلود چې د کمال خان بند پرانیزم، دباندې مې وکتل مرغان راغلي وو، په اوبو کې مرغابۍ او [مرغان] وو. ځکه دا طبیعي ده، چېرته چې اوبه پیدا شي، مرغاوۍ او نور مرغان [ورته] راځي. ما څه وویل؟ ما وویل: مهاجر مرغان بېرته راغلل، زه په دې هیله یم چې مهاجر افغانان بېرته راشي او دا ځمکه خړوبه کړي. موږ د دې امکان لرو او یو له ډېرو کمو هیوادونو یوو چې ځمکه [خړوبولی شوو]. د دې ټولو بندونو طرحې آماده وې، په عمل کې وې، خو امنیتي شرایطو هغه وخت کې پرې نه ښودو او ټول تمویل یې [هم] شوی و. بل، د اجراء طریقه یې واضح ده. ومو لیدل، ملي شرکت چې جوړ شو،[د] قوشتیپې [کانال] اوله مرحله تکمیل ته ورسېده. بنسټونه چې جوړېږي د افرادو لپاره نه جوړېږي، د ولسونو لپاره جوړېږي. همدا رقم د ښارونو د ودې لپاره او... [پلانونه وو]. یا د افغانستان په لمر باندې پانگونه چې شین صنعت او شنه انژري... دا څنگه په پښو ودرېږي، دا ټول برابر دي، په راتلونکو بحثونو کې به ان‌شاءالله ور باندې غږېږو، اما اصلي خبره دا ده، هر ځل چې افغانستان کې یوه ستونزه پېښېدله او ما د دې شرف او د دې ویاړ درلوده چې د وطن خدمتگار اوسم، ما فوراً په هغه باندې تمرکز کاوه. که سېلاب و، که زلزله وه، که هره بله مسئله وه، توجه باید فوري ورته شوې وای، او امکانات باید له سره وسنجوئ او په خدمت کې یې واچوئ. نن د دغو مهاجرینو لپاره د کور برابرول، د کار برابرول او د باعزت ژوند برابرول باید په لومړیتوب کې وای او هیله ده چې لومړیتوب و اوسي.

جنبش: خوب مسئله آنهایی که به اجبار عودت داده میشوند، هنوز هم اگر برای سالها نباشد برای ماه‌ها ادامه خواهد داشت، روی این صحبت می کنیم. شما قبلاً اشاره کردید که روزانه چند هزار نفر پاسپورت می گیرند، یعنی اگر از یک طرف مردم عودت داده میشوند، یک بخش از جامعه در حال فرار هم است؟

دکتور غنی: این مسئله باز هم دو بُعد دارد: کسانی که پاسپورت می گیرند، ارقام نشان می دهد یک قسمت از اینها خاصتاً به پاکستان [و همچنین به ایران] به صورت قانونی می روند، برای معاینات صحی می روند و دوباره پس بر می گردند. بنابر این باید تنها از یک جهت تعبیر نشود. اما نکته دیگر، بررسی اداره آسیا فاوندیشن یا نهاد آسیا نشان می دهد [که] مردم سر اینده بی اعتماد هستند، ناراض هستند و اآینده خود را نمی بینند. این مسئله تعلیم و نوع تعلیم، مخصوصاً تعلیم دختران و کار برای زنان [به حیث] یک مسئله اساسی مطرح است. عفت باید از حجاب تفکیک شود. ایا باقی دنیای اسلام مسلمان نیستند؟ عفت را رعایت نمی کنند؟ دارای اخلاق نیستند؟ بنابر این مشکلات جدی وجود دارد، که امید را کم کرده است، یا امید قطع شده یا امید کم شده است. امید و حس تعلق باید به صورت اساسی [تحت توجه قرار بگیرد]. نکته ییکه قابل تاسف است خاصتاً در دیاسپورای ما، این است که حس تعلق مورد سوال گرفته شده است. وقتی که با کلمات بسیار زشت یک بخش افغانها بخش دیگر افغانها را خطاب می کند این خودش علامه بی اعتمادی است.

جنبش: موږ ویلي وو ډېر به نه جدي کېږو، خو موضوع جدي ده حتماً جدي خبرې په کې راځي. د دې خپرونې په دې وروستیو شېبو کې غواړم، ستاسې یوه تجربه واورم، خپله به هم درته ووایمه. یوه پښتو لنډۍ ده، وایي:
څوک په رضا له ملکه نه ځي
یا ډېر غریب شي یا د یار له غمه ځینه
نو حتماً خلک مجبوریتونه لري، یا غریب دي کارونو پسې ځي یا د یار له غمه ځي چې دې مورد کې کېدای شي یار د وطن غم وي. زه پخپله تحصیل کې وم او پي اېچ ډي – ډاکترۍ باندې مې کار کاوه، غوښتل مې چې په بیړه، هر څومره چې ژر ممکنه وي وطن ته ستون شم او بېرته پوهنتون کې خپل کار پیل کړم چې له بده‌مرغه کابل کې د جهادي ډلو جنگونو دغه امکان را نه کړ. هرگز! هېڅکله مې نه غوښتل چې په بل هیواد کې پاتې شم، نه مې له چا نه پناه غوښتله خو مجبوریتونه شوو. غواړم له تاسې نه واورم، تاسې هم تحصیل ته تللي وئ، بیا څه پېښ شول؟ خپله تجربه که راسره شریکه کړئ.

دکتور غنی: د سوړ اسویلي خبره ده! زه کابل پوهنتون کې ځوان استاد وم او د دوکتورا لپاره مې امریکې ته لاړم، دا په ۱۹۷۷ میلادي کال کې وو. اراده مې دا وه چې دوه کاله بعد بېرته راشم. د ثور کودتا چې وشوه، په درېیمه میاشت زما ټوله کورنۍ، مېرمنې پاتې وې کور کې، اما نران ټول بندیان شول. او د لوگر په سرخاو کې زموږ کلی، لومړی کلی چې بمبارد شو. نو [امریکا] کې دوه کاله په څلرویشتو کلو بدل شول. زه به دوه خاطرې درسره شریکې کړم: یو، پلار او ترونه مې دا ټول په زندان کې وو، پلچرخي کې او په یوه کوټه کې وو. د دې ځای یې نه درلود چې په عین‌حال کې ټول ویده شي. او له جوړه څپلیو او کالیو سره تللي وو. نو ما کوشش کاوه چې هرې دوه یا درې اوونۍ [بعد] ټیلیفون وکړم چې خبر واخلم چې ژوندي دي که نه دي؟ همدومره. یو خپلوان مو تیلیفون درلود او په درېیم وار مې چې تیلیفون وکړ، راته یې وویل نور ماته تیلیفون مه کوه. دا ماته خطر پیدا کوي.

جنبش: ډارېدل له استخباراتو نه؟

دکتور غنی: ډارېدل! ډار داسې و. او جنبش صاحب فکر وکړئ چې سړی څومره نهیلی کېږي. په میاشتو میاشتو راته معلوم نه وو [چې د کورنۍ غړي مې] ژوند دي که شهیدان شوي دي؟ یو تره مې دې خدای وبښي جنرال شاپور خان شهید شو او نور ووتل.

جنبش: هغه چې د حربي پوهنتون قوماندان و، بیا وروسته لوی درستیز شو؟

دکتور غنی: بلې هو! له هغه ډول تجربې پس انسان بدلېږي. دویم دا د وطن درد، زه نړیوال بانک کې وم، یوې ډېرې لویې پروژې باندې مې کار کاوه په روسیې کې. نیمه شپه وه ویښ شوم دا بي بي سي [ټلویزیون] مې روښانه کړ. یو انځور مې ولید، د بي بي سي یو پروگرام و چې د لوی سکندر لاره یې تعقیبوله. په هماغه دقیقه کې زه پوه شوم چې دا اندراب دی، ځکه اندراب [ته] په آس باندې څو وارې تللی وم او ډېر بلد وم. دوه ورځې رانه خوب ورک و.

جنبش: د وطن تصویر مو چې ولیده؟
دکتور غنی: د وطن تصویر مې چې ولید، دوه ورځې رانه خوب ورک و. هغه ښکلا، هغه خاطرې او هغه مینه.

جنبش: وقتی که استاد به تحصیل رفتید و باز کودتا شد و شما نتوانستید بر گردید و به امریکا رفتید، این آرزو را داشتید که دوباره برگردید، شاید دوباره در پوهنتون استاد باشید؟
دکتور غنی: هر روز من در همی فکر بودم. وقتی که حادثه یازده سپتامبر رخ داد، یک طرح را برای آبادی افغانستان در بانک جهانی نوشتم، و بعد از آن، از بانک جهانی رخصت گرفتم تا بتوانم به صورت آزادنه صحبت کنم. و همراه ملل متحد که هیچ وقت من حاضر به کار نه شده بودم، خاصتاً برای افغانستان حاضر به همکاری شدم. و به مجردی که فرصت برابر شد، در ختم سال ۲۰۰۱ من برگشتم، و در دقیقه ییکه من به کابل رسیدم مقدار خواب روزانه من از ضرورت هشت ساعت یا هفت ساعت در روز، تنها به پنج ساعت تقلیل پیدا کرد. و احساس آرامشی را که من در افغانستان داشته ام هیچ وقت در هیچ نکته جهان نداشتم.

جنبش: ډېره مننه استاده، فقط یو څو ثانیې لرو لنډ. زه پخپله، د مهاجر نوم را باندې نه دی ایښودل شوی ځکه چې هلته پاتې شوو، کار مو کاوه، تر یوه وخته مې در روسیې ویزه درلوده، مسکو کې مې په بازارونو کې کار کاوه، شیان مې خرڅول چې خپله روزي پيدا کړم. یو درې میاشتې راته، یوه فرانسوۍ موسسه وه اکلیبر نومېده، هغوی موږ ته یو څه پيسې راکړې د UNHCR‌ نه مې وروسته بیا کارت واخیسته اما رسمي ثبت شوی نه وم، فقط د پولیسو نه مې پرې ځان خلاصوه. ستاسې خپله تجربه څه وه؟ یعنې د مهاجر په نامه یاد شوي یاست کله؟

دکتور غني: معلومدار! مگر زه رسمي مهاجر نه وم، ځکه چې کولمبیا پوهنتون ماته سکالرشپ راکړی و او پس له هغه نه زه اول د برکلي پوهنتون کې استاد شوم، پس له هغه نه د جان هاپکنز پوهنتون کې، دا لس کاله مې استادي وکړله او پس له هغه نه، لس کاله نړیوال بانک کې وم. نو ما خپله روزي خپله گټله او گټلې مې وه، مجبور نه شوم، اما روحي وضعیت [مې] د مهاجر وضعیت و، ځکه ملک زما نه و. زما زوی ډېر کوچنی و، زه فکر کوم ۷ کلن یا ۸ کلن و. نو یوه ورځ یې ماته یو څه لیکلي وو چې: پلار مې یوه آرزو لري په ژوند کې چې بېرته وطن ته لاړ شي او زه ورته دعا کوم چې دا آرزو یې ترسره شي. او څه چې ما کول او څه چې ما لوستل او څه چې ما نړۍ کې ولیدل، د دې لپاره وو چې [داسې] یو څه زده کړم چې د افغانستان په درد وخوري.

جنبش: یوه لنډکۍ تجربه د ازبکستان هم درته وایم. د ازبکستان ټلویزیون یو پروگرام درلوده. ځینې کسان چې له امیر عبدالرحمن خان سره، کله چې له امیر شیرعلي خان نه دوی ماتې وکړه او سمرقند ته واوښتل، له هغه سره تللي وو، ازبکان شوي دي، ژبه یې له لاسه ورکړې وه، ازبکي وه. خو دوی ویل چې موږ د افغانستان یوو، پوښتنه یې ترې کوله، یوه پېړۍ وروسته هغه پروگرام جوړېده، ویل یې د کوم ځای د افغانستان یاست؟ دوی ورته ویل: د لغمان! ویل یې د خپلې ژبې، د وطن د ژبې کوم شی دې په یاد دی که نه دی؟ زه لا هغه وخت محصل وم، نو ده دغه یوه لنډۍ ورته وویله:
مسافري سخته خواري ده
باران به اوري څوک به ځای نه درکوینه
ده وویل نیا به مې چې ډېره په تنگ شوه، نو دغه لنډۍ به یې ویله، دغه یو شعر به یې وایه، دغه مې په یاد دی، نور مې هېڅ نه دي په یاد. رښتیا هم بې‌وطني ډېره سخته ده او وطن ته ستنېدل کېدای شي سخت وي، اما د عزت ژوند په کې ممکن دی.

دکتور غنی: غیر له هغه. زموږ په هره دره کې باید زموږ د آبادیو نښانې وي. بار بار په تُورې غږېدلي یوو. بار بار په ټوپک غږېدلي یوو. بار بار په مېړانې غږېدلي یوو. اوس راشئ چې دا تعریفونه بدل کړو. آبادول، د یو بل سره ژوند کول، د یو بل منل، په گډه د ټولو افغانانو عزت ساتل [باید لومړیتوب وي.] نوم گټل په دې نه کېږي چې څوک خواروئ او څوک سپکوئ. نوم په دې کېږي چې د افغان نوم اوچت کړئ. په هغه نوم کې د ټولو عزت دی. لکه [څنگه] چې په هر ځای کې د هویت داېرې دي، مختلفې ژبې لرو، مختلف قومونه لرو، مختلف ولایات لرو، اما دا ټول له یو بل سره تړلي دي او ان‌شاءالله تعالی په راتلونکو بحثونو کې به دې باندې غږېږو. ټول افغانان د یو بل متمم دي، نه د یو بل د کمولو ذریعه. دا د جمع کولو خبره ده، نه د تفکیک کولو. د وصل خبره ده، نه د فصل خبره.

جنبش: ډېره مننه استاده، زموږ د دغه پودکاست او دغې خپرونې لپاره وخت همدومره و. لکه څنگه چې تاسې خپله ډېر پر ځای په دې وروستیو جملو کې یادونه وکړه چې د دغه بحران او د وطن جوړونې په نورو اړخونو به نورو پروگرامونو کې غږېږو. کور مو ودان، ژوندي اوسئ.

دکتور غني: مننه، زنده باد افغانستان، یشه سین افغانستان، تل دې وي افغانستان!

[په خپرونه کې د راغلو شمېرو او په ګاونډیو هېوادو کې د افغان کډوالو د حالت په اړه نور تفصیل له دې لېنک څخه تر لاسه کولی شئ: https://mohammadashrafghani.com/elementor-5219/]