03/09/2024
🇲🇦 Maroc kí sự - tập 1
Gặp gỡ một người Farnatchi (người giữ lửa cho cộng đồng) tại Marrakesh
Farnatchi là một thuật ngữ ở Ma-Rốc dùng để chỉ người giữ lửa tại các lò nướng công cộng truyền thống, hay các lò đun hơi nước trong các Hammam, nơi mà các gia đình và nhà hàng thường mang đồ ăn đến để nướng, đặc biệt là các món ăn cần nấu chậm như món tanjia đặc sản của thành phố Marrakesh.
Sự phát triển của Đạo hồi, như mọi tôn giáo, luôn là sự phát triển xoay quanh từng cụm nhóm cộng đồng. Nhà thờ Hồi giáo, Mosqué, đóng vai trò trung tâm, đây không chỉ là nơi truyền và giảng đạo, mà còn là nơi tổ chức mọi sinh hoạt chung cho toàn cộng đồng. Tại Ma-Rốc, ngay cạnh các thánh đường hồi giáo, ta thường quan sát được ngay một vòi nước công cộng, đảm bảo điều quan trọng nhất với những người miền đất này, được tiếp cận với nguồn nước; một lò nướng bánh công cộng, tiếp cận được với cái ăn; một trường học kinh coran madrassa, tiếp cận được với con chữ và đấng tối cao; và một nhà tắm công cộng Hammam, đảm bảo các vấn đề vệ sinh dịch tễ. Quanh và qua nhà thờ, họ quản được dân cả về đạo và đợi, mọi nhu cầu của cộng đồng đều được đảm bảo, cái ăn, cái uống, giáo dục và khai hoá, các vấn đề vệ sinh dịch tễ, mọi thứ nhà thờ chăm lo hết.
Chúng tôi sống trong Medina - khu phố cổ của Marrakesh, chính giữa những người Kẻ Chợ. Định hướng trong khu phố cổ, chỉ có thể từ trên cao, từ những sân thượng của thành phố. Còn khi lạc vào trong mê cung đó, khi không có phân biệt giữa phố và ngõ, ngõ và lối đi trong chợ, không phân biệt giữa chợ và phố, khi có những lối có những cánh cổng chỉ mở vào những giờ nhất định trong ngày, khi ngay cả những phần mềm GPS tối tân nhất cũng phải bó tay, khi những con đường đến những công trình đồ sộ nhất đều cần len lỏi, thì ta chỉ biết đi theo những bước chân vô định. Ta hãy để âm thanh, mùi hương, sắc màu và sự tò mò dẫn lối.
Trong một hành trình như thế, hai bọn mình quá duyên để gặp mọt người Farnatchi. Trong xứ sở này, nơi sau mỗi cánh cửa đều có thể một ngàn lẻ một câu chuyện có thể kể. Ngay cạnh ngôi nhà trong ngõ mà mình ở có một Hammam hơn 500 tuổi mà mình không hề biết. Rồi bỗng một ngày mình thấy có một cánh cửa đang hé mở, chỉ thấy một cầu thang dẫn xuống và bên dưới có một ánh lửa đang bập bùng. Phía dưới, một Moul el-farnatchi, một nghệ nhân giữ lửa đang điều khiển ngọn lửa của mình. Mình xin phép bác được đi xuống.
Người làm nghề Farnatchi là người giữ lửa cho cộng đồng. Họ thường là những người có kỹ năng và kinh nghiệm cao, biết cách cảm nhận nhiệt độ và thời gian nướng mà không cần đến các thiết bị đo lường hiện đại. Nghề này đòi hỏi sự kiên nhẫn, khéo léo, và sự am hiểu sâu sắc về cách thức hoạt động của lò lửa truyền thống. Chỉ cần ánh mắt và hơ lòng bàn tay, họ có thể kiểm soát được nhiệt độ bên trong cẩn thận để phù hợp với từng phòng tắm và từng loại thực phẩm khác nhau đang được nướng trong lò.
Tại Marrakesh, người dân thường mang món tanjia đặc sản địa phương đến lò của Farnatchi vào buổi sáng và lấy lại vào buổi tối sau khi món ăn đã được nấu chín kỹ lưỡng. Đây là một phần của truyền thống và văn hóa địa phương, nơi mà các giá trị cộng đồng và sự chia sẻ được thể hiện rõ nét.
Món Tanjia là một đặc sản truyền thống của thành phố Marrakesh. Đây là một món ăn được nấu chậm trong một chiếc chum - vại (“nồi”) đất có tên gọi là "tanjia," từ đó món ăn được đặt tên. Tanjia thường được làm từ thịt (phổ biến nhất là thịt bò hoặc thịt cừu) ướp với các loại gia vị đặc trưng của Ma-Rốc như nghệ, gừng, tỏi, safran, và chanh muối.
Người dân Marrakesh ra chợ chọn miếng thịt mình ưng. Hàng thịt có thể có sẵn luôn đầy đủ cả gia vị và cho họ mượn luôn cả những chiếc vại “tanjia”. Chẳng cần về nhà, quá trình nấu tanjia rất đặc biệt: sau khi các nguyên liệu được cho vào chum, nó sẽ được đậy kín và mang đến một lò than công cộng hoặc nhà tắm công cộng (hammam) để nấu trong vài giờ. Nhiệt độ thấp và thời gian nấu lâu giúp thịt trở nên mềm mịn và thấm đẫm hương vị gia vị.
Mình khi trẻ đã được xem một chương trình giới thiệu du lịch, khi đó họ có giới thiệu cách nấu món tanjia và mình nhớ đã thèm nhỏ rãi trước màn hình. May mà hôm nay, những chiếc vại trước mình chưa được khui, hương thơm ngào ngạt của nó chưa bốc lên để số cân nặng của mình còn chưa bị quá ảnh hưởng trong chuyến đi này.
![[Có thể bạn chưa biết]Với dân hâm mộ bóng đá, câu chuyện làm quà trong suốt 10 ngày qua là cái kết bất ngờ của Lionel Me...](https://img3.travelagents10.com/865/007/234749958650078.jpg)
![🚗🚙🚌 [Kinh nghiệm kiếm deal khi thuê xe tự lái]Chia sẻ với các bạn một số kinh nghiệm đã giúp mình giảm được hơn 55% giá ...](https://img4.travelagents10.com/221/190/232465012211906.jpg)
