Sanchhaya Tours,

10/12/2023

SANCHHAYA TOURS SINCE 2008

22/10/2023

SANCHHAYA TOURS
RUNN UTSAV - GARBA
MITHA NA RUNN MA VAGYO RE DHOL

24/09/2023

GUJARAT TOUR

12/12/2022

02/02/2022

AIR INDIA BACK TO TATA. PROUD OF YOU SIR💐

Our Pilot Our Proud 💐💐

02/02/2021

27/01/2021

"कच्छ रण उत्सव" एक अनुभव

गुजरातमधील अनेक स्थळ पर्यटनाच्या बाबतीत प्रसिद्ध आहेत. पण पांढरा वाळवंट म्हटल्या जाणार्‍या कच्छच्या रण प्रदेशाचे स्वतःचे सौंदर्य आहे. येथे दरवर्षी नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी या कालावधीत रण उत्सव आयोजित केला जातो. जर आपल्याला स्थानिक कला-संस्कृती आणि नैसर्गिक सौंदर्यासह साहसी अनुभव घ्यायचे असेल तर रण उत्सवात येणे आवश्यक आहे.
रणच्या पश्चिम टोकाला, सूर्यास्तानंतर असे दिसते की एखाद्याने पांढर्या चादरीवर गेरुचा रंग घातला आहे, चंद्र जेव्हा गारपिटींनी आपला प्रकाश पसरवतो तेव्हा पाहणार्याच्या मनात विलक्षण आनंद निर्माण होतो. गुजरातच्या कच्छच्या मीठाच्या वाळवंटात आगमन झाल्यावर तुम्हाला निसर्गाची आश्चर्यकारक दृश्ये दिसतील.
नजरने पाहू शकाल तो पर्यन्त पांढरी चादर अंथरलेली आहे असे दिसेल. आपल्या सौंदर्यासाठी रण जगभरात लोकप्रिय आहे. 7500 चौरस किलोमीटरमध्ये पसरलेल्या या पांढर्या वाळवंटात एक गवत देखील उगवत नाही. इथे मीठ मिश्रित माती शिवाय काहीही नाही. पण त्याचे वैशिष्ट्य बघायच्या उद्देशाने रण उत्सवाच्या काळात मोठ्या संख्येने पर्यटक येथे येतात.
'रण उत्सव' 1 नोव्हेंबरपासून सुरू होतो आणि 28 फेब्रुवारीपर्यंत चालतो. येथून जवळच असलेल्या ढोरडो गावात आपणास पारंपारिक घर 'भुंगा' पाहायला मिळतो,त्याचे वैशिष्ट म्हणजे त्याच्या गोलाकार आकारामुळे सर्वात मोठया भूकंपात देखिल त्यात राहणार्या लोकांचा बचाव होतो. या उत्सवात विशिष्ट पर्यटकांना राहण्यासाठी काही 'भुंगा' बनवले आहेत, तसेच या क्षेत्रातील कला-संस्कृती, इतिहास, हस्तकला, ​​चिखल आणि शेणा पासुन बनलेले असे सर्व नमुने कच्छच्या या भागात पहायला मिळतात.
इथल्या रहिवाशांच्या राहण्याची पध्दत जवळून पाहिली जाऊ शकते, त्याचप्रमाणे त्यांच्या उबदार आतिथ्य व सत्कराचा आंनद घेउ शकता, पशुसंवर्धनावर अवलंबून असलेल्या या भागातील लोकांना 'रण उत्सव' आर्थिक व सामाजिक समृद्धीची संधी कशी देते हे आपण बारकाईने पाहू शकता. रणचा अनोखा मीठाचा पांढरा वाळवंट, म्हणजे रण , टेंट सिटीपासून तीन-चार किलोमीटर अंतरावर आहे. येथून जवळपास दोन किलोमीटर अंतरावर एक काँक्रीट रस्ता आहे, ज्यावरुन चालताना तुम्हाला वाळवंटा मध्ये आहात असे वाटेल. हे पांढरे वाळवंट कोणत्याही वेळी पाहिले तरी ते आकर्षक दिसते.
वेगवेगळ्या वेळी आणि वातावरणात रण च्या वेगवेगळ्या रंगछ्टा पाहू शकता. क्षितिजावरून उगवलेले सूर्य पहाण्यासाठी काही लोक येथे पहाटे पोहोचतात तर लोक संध्याकाळी पश्चिमेस मावळणार्या सूर्याच्या सावलीत रणच्या सौंदर्याचे कौतुक करण्यासाठी येथे येतात. पौर्णिमेच्या आसपास च्या रात्री सूर्यास्तानंतर, चंद्रकिरण पडल्या नंतर दिसणारे सौदर्य व सुंदर दृश्याचे वर्णन करणे शक्य नाही. हे केवळ डोळे आणि कॅमेर्‍यात टिपले जाऊ शकते.
जवळच एक मोठे मैदान आहे, ज्यामध्ये पॅरा-सेलिंग आणि पॅरा-मोटरिंग, झिप-लाइन, रॉक-क्लाइंबिंग सारखे अनेक साहसी खेळ आयोजित केले जातात. या व्यतिरिक्त येथे बरेच मनोरंजक उपक्रम होतात. येथे एक संग्रहालय आणि खूप मोठे सेमिनार हॉल आहे. रात्रीच्या वेळी मुक्त नाट्यगृहात दररोज सांस्कृतिक कार्यक्रमांचा आनंद घेता येतो, तंबूसमोरच्या जागेत कॅम्पफायर्सचा आनंद घेता येतो. याशिवाय स्पा,मेडिटेशन, झुले, किड्स झोन, आर्ट गॅलरी, क्लब हाऊस अशा अनेक सुविधा येथे उपलब्ध आहेत. 'छकडा' आणि उंट-कार्ट राइडचा आनंद घेऊ शकता . रात्री टेलिस्कोपद्वारे तारे पाहण्याचीही व्यवस्था आहे. कार भाड्याने घेऊन इतर जवळपासच्या ठिकाणांना भेट देऊन इतर पर्यटन स्थळांनाही येथे भेट दिली जाऊ शकते. येथून भुजला जाताना आयना महल, काला डूंगर, विजय विलास पॅलेस पाहू शकता. सुमारे 90 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या अतिशय सुंदर मांडवी बीचवरही जाऊ शकता. काही टूर पॅकेजेसमध्ये या सर्व ठिकाणी नेण्याची व्यवस्था देखील आहे. सुमारे पाच लाख चौरस मीटर मध्ये वसलेले तंबू शहर (उत्तम उत्सव मुक्काम करण्यासाठी) भारतातील सर्वात मोठे तंबू शहर आहे. येथे सुमारे 400 तंबू आहेत ज्यात वातानुकूलन, हीटर, फॅन, थंड-गरम पाणी, स्नानगृह-शौचालय, बेड्स, कार्पेट्स, इत्यादी ज्या आलिशान हॉटेल रूममध्ये असलेल्या सर्व सुविधां प्रमाणे समावेश आहे. संपूर्ण टेंट-सिटीमध्ये वाय-फाय विनामूल्य आहे. संपूर्ण भागात सीसीटीव्ही कॅमेरे बसविण्यात आले आहेत तसेच सुरक्षारक्षकही पहारेकरी आहेत. या विशाल डायनिंग हॉलमध्ये शेकडो पर्यटक एकत्रितपणे विविध प्रकारचे भोजन घेऊ शकतात.
रण उत्सवाचे वैशिष्ट्य म्हणजे रण उत्सवात इतके पाहणे आहे की इथे येउन सार्थक झाल्याचे नक्कीच वाटते.

21/11/2019

कमी खर्चात परदेशात फिरायचे असेल भूतान पासून करा सुरुवात

प्रत्येकाच्या आयुष्यात एक स्वप्न असते, की आपल्या आयुष्यात कमीत कमी एकदा तरी परदेश दौरा करुन करायला मिळावा. कोणाला सिंगापूरला फिरायला जाण्याची इच्छा असते तर कोणाला स्वित्झर्लंड, पॅरिसचे निसर्गसौंदर्य आपल्या डोळ्यात सामावून घ्यायचे असते. परंतु विमानाच्या तिकिटाव्यतिरिक्त त्या देशांमध्ये फिरण्यासाठी खूप साऱ्या पैशांची गरज लागते.
कदाचित हेच कारण असेल ज्यामुळे अनेकजण आपल्या परदेशात फिरण्याच्या इच्छेला मुरड घालणेच पसंत करतात. तरीसुद्धा तुम्हाला परदेशात फिरायचे असेल ते देखील कमी खर्चात, तर मग तुम्ही भूतान पासून सुरुवात करु शकता.
भूतानलाच फिरायला का जायचे ?
हिमालयाच्या डोंगररांगांमध्ये लपलेला भूतान बऱ्याच काळापासून रहस्य आणि कथांमध्ये चर्चेत राहिला आहे. असं मानलं जातं की जगातील सर्वात आनंदी लोक भूतानचे असतात. भूतान हिमालयाच्या अप्रतिम निसर्ग सौंदर्य, शांत बौद्ध मठ आणि मौजमजा पसंत करणाऱ्या लोकांचा देश आहे. इथे श्वास रोखून धरायला लावणाऱ्या हिमालयाच्या त्या लोभस नजाऱ्यांचे दर्शन होते जिथे बर्फाळ डोंगर, हिरवीगार मैदाने आणि प्राचीन जंगलांचा संगम आहे.
इथल्या निसर्गाच्या सुंदर छटांमध्ये स्वच्छ आणि ताज्या हवेचा आनंद घ्यायला मिळेल. तसेच तुम्हाला या गोष्टीचे अजिबात आश्चर्य वाटायला नको की भूतान हा संपूर्ण जगातील पहिला आणि एकमेव कार्बनविरहित देश आहे, कारण इथे उद्योग धंद्यांतून होणारे कार्बन उत्सर्जन कमी आहे.
भुतानमध्ये काय काय करणार ?
भूतानमध्ये पाहण्यासाठी खूप काही आहे. हा असा एक देश आहे जिथे तुम्ही अवश्य गेले पाहिजे. इथला तक्तसुंग पालफंग मठ जो टायगर्स नेस्ट मठ म्हणून देखील प्रसिद्ध आहे. या मठाकडे जायच्या रस्त्यावर तुम्हाला डोंगरदऱ्या आणि जंगलाचा अप्रतिम नजारा बघायला मिळेल, त्यासोबतच अनेक बौद्ध प्रार्थनास्थळे पाहण्याचा आनंदही घेता येईल. इथे तुम्हाला अनेक राष्ट्रीय उद्याने पाहता येतील जिथे भूतानचा राष्ट्रीय प्राणी टाकीन, हिम बिबट्या, गळ्यावर काळे पट्टे असणारे सारस आणि वाघ बघायला मिळतील.
भूतानमध्ये जायला आणि फिरायला किती खर्च येतो ?
भूतानच्या पर्यावरण आणि संस्कृतीच्या रक्षणासाठी तिथल्या सरकारने पर्यटकांना प्रति व्यक्ती प्रतिदिन १४२६४ रुपये शुल्क ठेवले आहे, त्यामुळे भूतान सहल जगातील सर्वात महाग सहलींमध्ये समाविष्ट केली जाते. परंतु भारत हा एकमेव असा देश आहे, जिथल्या लोकांना कुठलेही शुल्क न देता भूतानमध्ये फिरता येऊ शकते. भारत आणि भूतान यांच्यातील व्यापार, पर्यटन करारामुळे हे शक्य आहे.
भूतानला जाण्याचा योग्य काळ कोणता ?
तसं तर वर्षाच्या कुठल्याही महिन्यात भूतानला जाऊ शकता, परंतु भूतानला जायचा सर्वात चांगला काळ म्हणजे एप्रिल ते जुलै किंवा सप्टेंबर ते नोव्हेंबर हा आहे. भूतानला जाण्यासाठी तुम्हाला व्हिसाची आवश्यकता नसते, फक्त आपला पासपोर्ट किंवा आधार किंवा मतदान ओळखपत्र घेऊन जाऊ शकता.
भूतानला कसे जाणार ?
भूतानला जाण्यासाठी दोन फ्लाईट आहेत. ड्रकएअर आणि भूतान एअरलाईन्स, ज्या दिल्ली, येथून सापडतील.

19/05/2018

10/08/2017

मुंबई -जयपूर - जोधपूर - जैसलमेर - मुंबई
मुंबई ते मुंबई ( एकूण ८ दिवस )- ग्रुप टूर
दिनांक २४/१०/२०१७ ते दिनांक ०१/११/२०१७
६ रात्र हॉटेल मध्ये (२ रात्र जयपूर , ३ रात्र जोधपूर ,१ रात्र जैसलमेर)
मुंबई हुन जाताना ३ एसीचा रेल्वेचा प्रवास (राजधानी एक्सप्रेस ),
मुंबई ला येताना ३ एसीचा रेल्वेचा प्रवास,
सकाळचा नास्ता,दुपारचे जेवण आणि रात्रीचे जेवण,
एसी गाडीतून सर्व प्रवास आणि साईट सिईंग
वरील सर्व समाविष्ट करून एकूण टूरचा खर्च -
For Adult (twin sharing) - - - - - - - Rs. 24500/-
Extra person above 12 years with bed - Rs. 20500/-

त्वरा करा , लिमिटेड सीट उपलब्ध , अधिक माहिती साठी संपर्क साधा .
छाया संखे ,
SANCHHAYA TOURS
GOREGAON (W), MUMBAI , 09820366049 /09323983767

22/07/2017

पँगगॉंग लेक (पँगगॉंग त्सो) हे लडाखमधलं एक आश्चर्य .

‘त्सो’ म्हणजे तलाव. आणि त्से म्हणजे गाव. भारत चिन सिमेवर असलेलं हे तलाव पहायला जायचं म्हणजे IPL (Inner Line Permit) काढावं लागतं. लडाख मधून कुठेही सिमावर्ती भागात जायचं म्हणजे IPL काढणं जरूरीचं आहेच. आदल्याच दिवशी सगळी तयारी करून ठेवली होती. पहाटे पाच वाजता गाड्या निघतील असं जेव्हा सांगण्यात आलं तेव्हा मंडळी नाराज झाली. एवढ्या पहाटे निघायला कुणीच तयार नव्हतं. अशा दुर्गम भागात आपण जेव्हा जातो ना तेव्हा थोडी अडचण झाली तरी तक्रार असू नये. अशा साहसी सहलीत किंवा मोहीमेत काही अचानक झालेले बदल. निसर्गाची प्रतिकुलता या गोष्टी कुणाच्याच हातात नसतात. पहाटे पाच वाजता आम्ही निघालो आणि कारू या गावाजवळ आम्हाला आम्हाला पहिलं आर्मी पोस्ट लागलं. त्या ठिकाणी IPL तपासली गेली. जाणार्‍या सर्व व्यक्तींची नावं, वाहन क्रमांक याची नोंद केल्यावर आमचा पुढचा प्रवास सुरू झाला.
कारु, शक्ती अशा गावांमधून प्रवास करत आपल्याला पुढे जावं लागतं. एकाबाजूला दरी मध्ये हिरवीगार शेती आणि दुसर्‍या बाजूला नागमोडी वळणं घेत जाणारा रस्ता. आमची जीप एका वळणापाशी आली तशी तीची गती आपसूकच मंद झाली. पुढे जाण्या ऎवजी ड्रायव्हर ने ती थांबवली. वरच्या बाजूला एक स्नो लेपर्ड रस्ता ओलांडायच्या पोज मध्ये उभा होता. कॅमेरे सावरून फोटो काढणार तोपर्यत तो डिस्टर्ब झाला आणि मागे वळला.
झटकन खाली उतरून मागे जाताना मी त्याचा एक पाठमोरा फोटो घेतला. लडाखमध्ये जंगलं नसली तरी असे प्राणी आहेत. पुढे तर मरमॅट हा दुर्मिळ प्राणी दिसला. जमिनीच्या पृष्ठभागावर जेव्हा बर्फ असतं तेव्हा जमिनीला गुहेसारखा खड्डा पाडून हा प्राणी सहा-सात महीने आतमध्ये पडून राहतो आणि बर्फ वितळल्यावर पुन्हा वर येतो. त्या सहा-सात महीन्यात अंगात साठवलेल्या चरबीवर त्याचा निर्वाह होतो. लहानपणी भुगोलाच्या पुस्तकात वाचलेल्या या गोष्टी प्रत्यक्ष पाहताना खुपच मजा वाटत होती. त्या प्राण्याचे फोटो काढणं म्हणजे एक कसतर असतो. तसं सगळ्याच वन्यप्राण्याचे फोटो काढताना काही पथ्य पाळावीच लागतात. ती पाळली तरच आपल्याला चंगली फोटो मिळतात. ते प्राणी कोवळ्या उन्हात बाहेर येतात.
त्यांची चाहूल लागल्यावर आम्ही आमची जीप बंद करून शांतपणे थांबलो. जीपच्या आवाजाने हा लाजरा-बुजरा सशासारखा आणि सशाच्याच काळजाचा प्राणी झटकन बिळात दिसेनासा झाला. थोडी वाट पाहिल्यावर पुन्हा बिळाच्या बाहेर आला. चाहूल घेतली आणि उन्हात खाणं शोधायला लागला. आवाज नकरता दबकत दबकत पुढे जावून त्याचा फोटो घेता आला. असे काही दुर्मिळ फोटो मिळाले की खुप समाधान होतं. जसे हे मरमॅट दिसले तसे याक सुद्धा दिसले. एक लडाखी म्हातारी बाई त्यांचं दुध काढतानाही पाहता आली. त्या याकच्या कानात हिरवे बिल्ले टोचलेले होते. हे काय म्हणून विचारलं तेव्हा समजलं की काही वेळा आपल्या देशातले याक सीमा ओलांडून पलिकडे चीनच्या हद्दीत जातात किंवा चीन मधले लाल बिल्ला असलेले याक आपल्या हद्दीत येतात अशा वेळी त्या बिल्ल्यांवरून ते लगेच ओळखता येतात आणि बहुतांश वेळा ते पुन्हा त्या त्या देशाच्या हद्दीत आपल्या सैनिकाद्वारे पोहोचवले जातात.मरमॅट, याक आम्हाला छांगला हा जगातला दोन नंबरचा पास ओलांडल्यावर दिसले. छांगला पास जसा जवळ यायला लागला तसा पुन्हा दोन्ही बाजूला बर्फ सुरू झाला. काही ठिकाणी रस्त्यावरही बर्फ होतं.भारत-चीन सीमेवरील या ठिकाणी जाताना नयनरम्य अशा प्रदेशातून आपली भ्रमंती होते. वाटेतलं बर्फ आता रोजचं झालं होतं. पण पासवर पोहोचल्यावर सैनिकांचं भेटणं आणि चहापान याने उबदार वाटायचं. वाटसरुच्याजीविताची काळजी आणि काही वैद्यकीय मदत लागली तर ती पुरवण्यासाठी हे सैनिक सदैव तयार असतात. त्यानापाहून त्यांच्या बाबतचा आदर आधिकच दुणावला. तिथे असलेल्या चांगला बाबाच्या छोट्याशा मंदीरात जावून आम्ही दर्शन घेतलं. जवानांबरोबर फोटो काढले. सगळ्याच पासवर अशी मंदीरं असतात. एवढ्या उंचीवर सामान्य व्यवहार करायलासुद्धा खुप कष्ट पडतात. दोन दोन वर्षं तिथे राहून सिमेचं रक्षण करणं म्हणजे खरच तपस्याच असते. कितीही घाई असली तरी थोडावेळ थांबून त्या जवानांशी गप्पा केल्यावर त्याना अंत्यानंद होतो. मराठी बोलणारा एखादा जवान असला तर तो लगेच पुढे येतो. आपली चौकशी करतो, आलिंगन देतो. त्याच्या डोळ्यात आनंदाश्रू ओघळतात आपले डोळेही पाणावतात. हिवाळ्यात तर त्यांचे हाल कुत्रा खात नाही.
आता पासेसना सरावलेले आम्ही कारु,शक्ती अशी गावं पार करुन टांगसे या गावीपोहोचलो तेव्हा उंचावरून सखल भागात आल्यावर जरा बरं वाटलं. जास्त वेळ न थांबता पुढे निघालो. ब्रो (Border Road Organization) ने एअवढे चागले रस्ते बनवेले आहेत की त्यांचे आभार मानावे तेवढे थोडेच. गुळगुळीत रस्त्यावरून वेगाने आमचा प्रवास सुरू होता. गाडी वेडीवाकडी वळणं पार करत एका ठिकाणाहून पुढे चार किलोमीटवर असलेलंपँगगॉंग लेक दिसायला लागलं आणि सगळा थकवा क्षणात निघून गेला. वर्णनातीत असे सौंदर्य र्जिथपर्यंत आपली नजर जाईल तितक्या दूर-दूर पर्यंत केवळ निळेशार पाणी. त्या पाण्याला सिमा घालायची हिम्मत फक्त त्या उत्तुंग पर्वतरांगांमध्ये. वर निळं निळं आकाश आणि मध्येच एखादा पांढराशुभ्र ढग आणि त्या आकाशाचे पाण्यात दिसणारे प्रतिबिंब.ज्याना शक्य असेल त्यानी एकदा तरी हे सौंदर्य पहावंच. पँगगॉंगलेकचे फोटो पाहून कित्येक जण हे ठिकाण परदेशातलच असणार म्हणतात. पँगगॉंग लेक. १४५ कि.मी. लांबीचं हे तळं (?) खार्‍या पाण्याचं आहे. पेंगॉँग-त्सो हा भारत चीन सीमेवर आहे. ६० टक्के चीनमध्ये तर ४० टक्के भारतात आहे.पँगगॉंगच्या काचेसारख्या स्वछ पाण्यात पाय देण्याची हिंमत होत नव्हती, एवढं ते थंड होतं. आत जाऊन लगेचच बाहेर आलो. पण सभोवताली जे सौंदर्य होतं त्याला तोड नाही. एवढ्या शांत धीरगंभीर वातावरणात आपण निसर्गाशी एकरुप होऊन जातो. निसर्गाशी तादात्म्य पावण्याचे असे क्षण आपल्या आयुष्यात फार कमीच येतात. नाही का ? सभोववार बर्फाच्छादीत शिखरं आणि मध्ये हे तलाव. सगळं वातावरणच भारून टाकणारं. एक वेगळीच शांती मनाला लाभते. निसर्गाच्या एवढासमीप मी कधीच नव्हतो. मन शांत झालं. बहुतेक सहलसाथी उत्स्फुर्त प्रतिक्रीया देत होते. एकमेकाना मिठ्या मारत होते. सगळेच भारावून गेले होते. इथे कितीही वेळ थांबलं तरी ते कमीच आहे.
परतीच्या प्रवासाला लागलो. मिनिटा-मिनिटाला रंग बदलणाऱ्या उंच डोंगरसरी आणि समोर दिसणारे निरभ्र मोकळे आकाश. क्षणाक्षणाला वाटायचे की येथेच थांबावे. थोडावेळ येथील निसर्गाचा आस्वाद घ्यावा. छांग-ला नंतरच्या संपूर्ण भागाला ‘चुशूल घाटी’ म्हणतात. येथे असणाऱ्या रेजिमेंटला ‘चुशूल वॉर्रीअर्स’ असे म्हणतात. चांग-लापासून चीन सीमेपर्यंतची सर्व जबाबदारी चुशूल वॉर्रीअर्स कडे आहे. परतीच्या प्रवासात लेहला परतताना आमच्या हाती बराच वेळ होता.

21/07/2017

एखाद्या ठिकाणी फिरायला जायचं म्हटलं की आधी आपण तिथल्या प्रसिद्ध ठिकाणांची, प्रेक्षणीय स्थळांची माहिती घेतो. केवळ प्रसिद्धी तंत्रामुळे पर्यटकांची गर्दी इथे लोटत असते. जगातली अशी नऊ प्रसिद्ध ठिकाणं आहेत जी तुमचा असाच भ्रमनिरास करु शकतात. परदेशातल्या सहलीचं प्लॅनिंग करत असाल तर ही नऊ ठिकाणं तुम्हाला माहिती असायलाच हवीत.

जेव्हा आपण लांब, दूर देशात खास फिरण्यासाठी म्हणून जातो तेव्हा आपण आपला पैसा वेळ गुंतवत असतो. अशा पर्यटनातून आनंद मिळवण्याची अपेक्षा असते. तिथे जावून भ्रमनिरास होणार असेल तर मग सगळंच वाया जातं. त्यामुळेच आपण जिथे फिरायला जात आहोत, तिथे खरोखर काही पाहण्यासारखं आहे ना याची खात्री करून गेलेलंच बरं. यामुळे रसभंग होत नाही.


1) टाइम्स-स्क्वेअर, न्यूयॉर्क

न्यूयॉर्कमधला हा झगमगीत भाग. रात्रीच्या वेळी इथली रोषणाई बघण्यासाठी पर्यटक गर्दी करतात. प्रत्यक्षात रोषणाई सोडली तर इथे फारसं काही खास नाहीये, हे तुम्हाला तिकडे गेल्यावर जाणवेल. टोकियो, लंडन, पॅरिस अशा जगातल्या अनेक शहरांत असे झगमगणारे भाग आहेत. शिवाय टाइम्स-स्क्वेअरला लोकांची इतकी गर्दी असते की कधीकधी इथं चालणंही अवघड होऊन जातं. त्यामुळे पायी फिरण्याचा आनंद घेता येत नाही शिवाय इथून काही खरेदी करण्याचं प्लॅनिंग करणार असाल तर तेही रद्द करा. कारण इथे प्रत्येक गोष्ट खूपच महाग आहे.

2) नेबरास्कातली गवताळ कुरणं

जिथपर्यंत नजर जाईल तिथपर्यंत सोनेरी गवताची कुरणं. आपल्याला नेहमी न दिसणारं असं हे दृश्य पाहून आपण नक्कीच सुखावतो. मात्र पंधरा मिनिटांनंतरच कंटाळा येतो. कारण इथं कुरणांशिवाय दुसरं काहीच नाही. जैवविविधता किंवा प्राणीजीवनही नाही, आजूबाजूला तलाव, धबधबे नाहीत की स्थापत्यकलेचं वैभव मिरवणाऱ्या वास्तूही नाहीत. पण तरीही जगभरातून या गवताळ प्रदेशात पर्यटक येत राहातात. पण आपण इथे जावं का हा विचार करूच शकतो!

3) मादाम तुसाँ

जगातल्या वेगवेगळ्या शहरांमध्ये मादाम तुसाँ संग्रहालय आहे. पण पॅरिसमध्ये जर तुम्ही हे सेलिब्रिटीज, जागतिक नेत्यांच्या मेणाच्या पुतळ्याचं संग्रहालय पाहिलं असेल, तर पुन्हा पुन्हा जिथे फिरायला जाल तिथे हे संग्रहालय बघणं हा वेळेचा आणि पैशांचाही अपव्ययच आहे. शिवाय भागांप्रमाणेच तिथले सेलिब्रिटीजही बदलतात. आपल्याला ते माहित असतात किंवा त्यांच्यात रस असतोच असं नाही. उदाहरणार्थ हाँगकाँगच्या तुसाँ संग्रहालयात चिनी स्टार्सची संख्या अधिक आहे. तर ब्रिटनच्या संग्रहालयात तिथल्या माजी पंतप्रधानांचा भरणा आहे. पण तरीही आपण मादाम तुसाँला भेट दिली हे सांगण्यासाठी लोक या संग्रहालयांना भेट देतातच.

4) इक्वेडोर

भूमध्य समुद्राच्या प्रदेशात येणारा हा देश आहे. आजकाल ट्रॅव्हल एजन्सीजच्या हटके पर्यटनस्थळांच्या यादीत तुम्हाला हा देश सापडेलच. पण पावसाळ्याचा काळ आणि इथले समुद्रसपाटीपासून उंचावरच्या काही जागा सोडल्या तर इथल्या उष्ण हवेमुळे तुम्ही वैतागून जाण्याचीच शक्यता जास्त. शिवाय वेगळं असं काही नाही ज्यासाठी तुम्ही तिथं आवर्जून जावं!

5) गिझाचा पिरॅमिड

इजिप्त हा आवर्जून भेट द्यावा असा देश. या देशानं आपल्या सर्वांत प्राचीन संस्कृतीच्या खुणा अगदी जपून ठेवल्या आहेत. जगातल्या आश्चर्यांपैकी एक म्हणजे गिझाचा पिरॅमिड. पण इथे गेलेले अनेक पर्यटक परताना काहीसे निराश आणि नाराजही असतात. कारण आजूबाजूचा परिसर आणि इथे जाईपर्यंतचा अतिशय खराब रस्ता यामुळे पर्यटकांना ‘कुठून आलो इथे?’असं होवून जातं.

6) जमैका

कॅरेबियन बेटांवरच्या व्हॅकेशन्सचा मूड असेल आणि जमैकाला जायचं ठरवत असाल तर दोन वेळा विचार करा. कारण निसर्गसौंदर्याची उधळण असलेल्या जमैकामध्ये स्वच्छतेची वानवाच आहे. इथल्या बेटांवर प्रचंड अस्वच्छता आहे. इथे गेलेल्या अनेक पर्यटकांना ही गोष्ट खटकतेच.

7) लागोस-नायजेरिया

नायजेरिया म्हटल्यावर आपल्या डोळ्यांसमोर जे चित्र येईल, त्याच्यापेक्षा अत्यंत हटके असं दर्शन लागोसचं आहे. जगातल्या सर्वांत श्रीमंत शहरांपैकी एक लागोस आहे. पर्यटक इथे हौसेनं येतात. असं असलंं तरी खास आकर्षक असं इथे काही नाही. शिवाय इथली सुरक्षा व्यवस्थाही काही वाखाणण्याजोगी नाही. ट्रॅफिकमुळे तुम्ही फिरण्याचा आनंदही घेऊ शकत नाही. इथे कधीकधी इतकं ट्रॅफिक असतं की अवघ्या एक-दोन किलोमीटरचा रस्ता कापायलाही चार तास लागतात.

8) मिनेसोटा मॉल-अमेरिका

मिनेसोटा मॉलला ‘मॉल आॅफ अमेरिका’ही म्हटलं जातं. इथे कोणत्याही मॉलपेक्षा सर्वाधिक दुकानं आहेत. पण एवढीच काय ती इथली विशेषता. पण फिरायला जाऊन असल्या गजबजाटी ठिकाणी जाण्यात काय अर्थ? इथल्या गर्दीत पाऊलही टाकणं मुश्किल होतं.

9) हॉलिवूड वॉक आॅफ फेम-कैलिफोर्निया

कॅलिफोर्नियासारख्या सुंदर ठिकाणी गेल्यानंतर तिथल्या वायनरीजना भेट देण्याऐवजी इथल्या स्टुडिओंमध्ये चकरा घालण्यासारखी अरिसकता दुसरी कोणतीही नाही. पण बरेच पर्यटक इथले स्टुडिओ, हॉलिवूड स्टार्सची झलक पहाण्यासाठीच धडपडतात. जोडीला अत्याधुनिक हॉटेल्स आणि बार आहेतच. पण या चमकधमकच्या पलिकडे जाऊन खराखुरा कॅलिफोर्निया पाहण्याचा प्रयत्न नक्कीच करायला हवा. तो प्रयत्न केला तरच कॅलिफोर्निया सुंदर भासेल. जेव्हा आपण लांब फिरायला जातो, तेव्हा आपण आपला पैसा आण िवेळ गुंतवत असतो आनंद मिळवण्यासाठी. त्यामुळेच आपण जिथे फिरायला जात आहोत, तिथे काय पहायचं आण िकाय नाही हे ठरवून घेतलेलं केव्हाही चांगलं. म्हणजे रसभंग होणार नाही.

17/04/2017

भूतान : एक स्वप्ननगरी
हिमालयाच्या कुशीत एकाहून एक निसर्ग सौंदर्याने नटलेली ठिकाणे आहेत. काश्मीर , सिमला , कुलू –मनालीला सर्वच जण जातात. उत्तराखंडमधील चारधाम आकर्षित करतातच.सिक्कीमचेही आकर्षण वाढले आहे. नेपाळला जाणारेही खूप आहेत. उत्तर पूर्वेकडील अरुणाचलला जाणेही अजूनही खूप कठीण आहे. मनाली-मार्गे लेह-लडाख हा ४५० कि.मी.लांबीचा प्रवास हिमालयाचे खरे पर्वतीय सौंदर्य दाखवितो तर खारदुंगला पासहून नुब्रा valley हा प्रवास करताना Wow! असे शब्द तोंडातून बाहेर पडतात. असा हा सगळा हिमालय पाहिल्यानंतर नकाशातील भूतान लक्ष वेधत होता. ज्याला हिमालयाचे वेड आहे त्याला हे “ आनंदवन” गप्प बसू देणे शक्य नाही आणि असा प्रवास योग जुळून आला.
पूर्व हिमालयाच्या दक्षिण उतरणीवर असलेले “ आनंदवन” म्हणजे भूतान. हा देश आर्थिकदृष्ट्या गरीब असला तरी आणि जगातील सर्वात आनंदी देशांपैकी एक देश म्हणून त्याची गणना होते. “Destination Happiness” असा ह्या देशाचा विशेष उल्लेख केला जातो. जगभर प्रवास करणारे फार थोडे पर्यटक हा देश पाहण्यासाठी तेथे आवर्जून जातात.
भूतानला “Land of Dragon” म्हणतात.हिमालयातील स्वप्ननगरी म्हणते . भूतानच्या तीन बाजूला भारत आणि उत्तरेला चीनच्या ताब्यात असलेला तिबेट आहे. पश्चिमेला सिक्कीम , पूर्वेला अरुणाचल आणि दक्षिणेला पश्चिम बंगाल आहे.
हिमालय नेहमीच मन उल्हसित करतो. तेथे गेल्यानंतर निर्भेळ आनंद मिळतो. निसर्गाच्या सानिध्यात जगण्याचा नवा अर्थ समजतो. भौतिक जगातून माणूस नकळत अध्यात्मिक विश्वात प्रवेश करतो. हिमालयात परमेश्वराचे आस्तित्व आहे असे वाटत राहते म्हणून अगदी त्याच्याजवळ गेल्यासारखे वाटते. जणू काही आपण परमेश्वराला स्पर्शच केला आहे असे वाटू लागते. कैलास पर्वताच्या सानिद्ध्यात असताना असा अनोखा अनुभव आला होता.
सिंधू नदीच्या काठाने प्रवास करताना , नुब्रा दरीत वाळूच्या टेकड्यात फिरताना, पोंगांग लेकमध्ये पाण्यात पाय टाकताना, Valley of Flowers मध्ये विविधरंगी फुलात रमताना निसर्ग म्हणजेच परमेश्वर अशी जाणीव झाली आणि भूतान मधील टायग्रेस नेस्टला भेट देणे म्हणजे मोक्ष प्राप्तीसाठी आकाशातून चालण्याचा ( Walker’s in Sky ) अनुभव आहे असे वाटले. अशा ह्या हिमालयातील स्वप्न जगताला भेट देण्याचा योग आला. आजही भूतानच्या प्रवासातील त्या आठवणीमुळे मन आनंदित होते. त्या भूतानच्या सफरीची ही प्रवासचित्रे.
पुनाखा ही भूतानची जुनी राजधानी ( १६३७ – १९०७ ). भूतानचा इतिहास येथेच घडला. हा भाग पाहिला तर कोणीही त्यावर प्रेम करावे इतका सुंदर. समुद्र सपाटीपासून ४००० ते १२००० उंचीचा हा प्रदेश. जवळच Dochula Pass. उंच पर्वत शिखराकडे जाणारा रस्ता.
फो छू (Pho Chhu) आणि मो छू (Mo Chhu) ह्या दोन नद्यांच्या काठावर बांधलेला हा किल्ला म्हणा किंवा राजप्रासाद (Dzong) म्हणा . १६३७ साली राजा जिग्मे दोरजी ह्यांनी हा किल्ल्यासारखा राजप्रासाद बांधला. नदीच्या पुरामुळे , भूकंपामुळे आणि आगीमुळे त्याची अनेकदा पडझड झाली. चौथा राजा जिग्मे सिंध्ये वांगचुक ह्यांनी तो पुन्हा जसाच्या तसा बांधून काढला. ह्या प्रसादातील लाकडाचे नक्षीकाम अतिशय सुरेख आहे. खास भुतानी वास्तुकला लक्ष वेधून घेते. राज्याभिषेक समारंभ जेथे होत असे तो हॉल अतिशय सुंदर आहे. भूतानी वास्तुकलेचे प्रतीक म्हणजे PUNAKHA DZONG.भिंतीवर चित्रे काढली आहेत. एखादे कलादालन वाटावे इतके सुंदर. चित्रकारांनी बुद्ध धर्माची तत्वे समजावून सांगितली आहेत. आयुष्याचा अर्थ समजावून सांगितला आहे. मोक्ष प्राप्तीचा मार्ग दाखविला आहे. चित्रातून भाष्य केले आहे.
पारोपासून १० किलोमीटर अंतरावर असलेल्या Taktsang Monastery ला भेट देणे महाकर्म कठीण. खूप कष्टदायक प्रवास . ट्रेकिंग करत १०२४० फुट उंचावर असलेल्या ह्या बुद्धधर्मीय मठावर जावे लागते. हा अतिशय खडतर प्रवास. चढताना दमछाक होते. आजूबाजूला पाइन झाडांची दाट जंगले आहेत . रस्ता खडकाळ, निसरडा आणि अतिशय घसरगुंडीचा. कधी पाय घसरेल सांगता येत नाही. पडलो तर खोल दरीत. पाऊलवाट शोधत चालावे लागते. थोडी पाऊले चालून झालीकी उभ्या उभ्यानेच विश्रांती घ्यायची. पाणी प्यायचे आणि पुढचे पाऊल टाकायचे. समोर उंच डोंगर कपारीत दिसणारा मठ पहायचा आणि चालू लागायचे. मागे खोल दरीत पारो शहर .
पारो छू नदीचे विस्तारलेले पात्र. रस्त्यात अनेक छोटे मोठे धबधबे. थोडेसे हळूहळू चालत गेले तर निसर्गसोंदर्य अनुभवता येते आणि थकवा जातो. इच्छित स्थळ जवळ आले असे वाटते. हा ट्रेक म्हणजे एक थ्रील आहे. “ Walker’s in Sky” असा उल्लेख करतात. म्हणजे मोक्ष प्राप्तीसाठी आकाशातून चालत जाण्याचा हा मार्ग. वर ब्रम्हाचे राज्य आहे अशी धारणा . तेथे जाण्यासाठी करावी लागणारी ही तपस्या. वाटेत सर्वत्र झेंडे ( THANGKHA ) दिसतात. भूतांनची ट्रीप ह्या मठाला भेट दिल्याशिवाय पूर्ण होत नाही असे म्हणतात. एक अध्यात्मिक ( spiritual) अनुभव. परमेश्वराच्या जवळ जाण्यासाठीची ही धडपड. मन:शांतीसाठी तेथे जायचे, ही यात्रेकरूची भावना असते. ह्या बौद्ध मठाच्या अनेक आख्यायिका आहेत.
Tigress Nest: महायाना बुद्धीझमचे हे पवित्र स्थळ. धर्मगुरुना धार्मिक शिक्षण देणारी ही शाळा. भूतानचे संरक्षण करणारा रिनपोचे हा धर्मगुरू. त्याचे हे ध्यानधारणा करण्याचे स्थान . लोकांची असीम श्रद्धा असलेले हे देवस्थान . हे एक बुद्धधर्मियांचे खूप पुरातन मंदिर आहे. ८ व्या शतकात बुद्ध गुरु पदमसमभवा ह्यांनी येथे ३ महिने तपस्या केली. ध्यानधारणा केली. त्यांना दिव्यदृष्टी लाभली. त्या आठव्या धर्मगुरुंचे हे देऊळ. मठी. अति उंचावर डोंगर कपारीतील एका गुहेत त्यांचे वास्तव्य होते. त्या गुहेच्या बाजूला उभारलेले हे मंदिर. Tsechu हा उत्सव तेथे दरवर्षी साजरा करतात. तिबेटी भाषेत Stag म्हणजे त्संग म्हणजे Tigress Nest. गुरु रिनपोचे ( पद्मसमभवा ) हे तिबेटमधून एका वाघिणीवर बसून उडत उडत येथे आले. म्हणजे ती उडणारी वाघीण होती. अशी ही दंतकथा. तांत्रिक विद्येतील महायाना परंपरेतील हे धर्मगुरू.
दुसरी कथा अशी. भूतानची त्यावेळची राणी तिबेटमध्ये गेली आणि गुरु रिनपोचे ह्यांची शिष्या झाली. आणि तिने वाघिणीचे रूप घेतले . तिच्या पाठीवर बसून गुरु रिनपोचे येथे आले. त्यांनी ३ महिने येथील गुहेत तपस्या केली. त्यांना दिव्यदृष्टी प्राप्त झाली. आणि बुद्धाच्या आठव्या अवताराचे रूप त्यांना प्राप्त झाले. म्हणून हे पवित्र स्थळ. त्याला Tigress Nest असे म्हणतात.अशा ह्या दुर्गम ठिकाणी स्थापन झालेला हा बुद्धधर्मीय मठ.
११व्या शतकात तिबेटमधील अनेक धर्मगुरू येथे येऊन गेले. लापा स्कूल स्थापन झाली. १२ व्या आणि १७ व्या शतकात अनेक लामा येथे येऊन गेले. १९५८ आणि २००५ साली ह्या मठाची चांगली डागडुजी करण्यात आली. त्यामुळे पर्याटकाची संख्या वाढली. तसा हा तिबेटी बौद्ध परंपरेतील मठ. Copper Coloured Mountain Paradise of Padamasambhava असे ह्या मठाचे महत्त्व. मठात प्रवेश केलाकी गुरु रिनपोचे ह्यांचे भिंतीवरचे रंगीत चित्र समोर दिसते. मोक्ष प्राप्तीचे हे स्थळ. असा सर्वांचा विश्वास . विश्व निर्माता ब्रम्हाचे राज्य येथून सुरु होते, अशी त्यांची श्रद्धा आहे. समोरच Mount Jhomolhari हा सर्वात उंच असलेला पर्वत दिसतो. अनेक वेळा येथे ढगाळ हवा असते. त्यामुळे त्या पर्वताचे दर्शन होणे हा एक अध्यात्मिक आनंद देणारा अनुभव असतो असे म्हणतात. अशा ह्या मठाला भेट दिली आणि आगळावेगळा spiritual अनुभव मिळाला. . हिमालयात ह्यासाठीच लोक जातात व मन:शांती मिळवतात असे म्हणतात.
भूतानला “Land of Dragon” म्हणतात. मी आनंदवन म्हणते. हिमालयातील स्वप्ननगरी म्हणते.

15/04/2017

31/03/2017

अष्टविनायक यात्रा

महाराष्ट्रातील अष्टविनायकाची आठही मंदिरे अंतराच्या दृष्टीने जवळपास आहेत. केवळ आठ गणपतींना भेट दिल्यास दोन दिवसात अष्टविनायक यात्रा पूर्ण होऊ शकते. पुणे जिल्ह्यात मोरगाव, थेऊर, रांजणगाव, ओझर, व लेण्याद्री येथे पाच गणपती आहेत. तर रायगड जिल्ह्यात महाड व पाली येथे दोन गणपती असून अहमदनगर जिल्ह्यात सिद्धटेक येथे एक गणपती आहे.

स्वस्ति श्री गणनायाकम गजमुखं मोरेश्वारम सिद्धीदम ।
बल्लाळं मुरुडं विनायक मढं चिंतामणी थेवरम ।।
लेण्यान्द्री गिरीजात्माजम सुवरदम विघ्नेश्वारम ओझरम ।
ग्रामो रांजण संस्थितम गणपती कुर्यात सदा मंगलम ।।

या श्लोकात महाराष्ट्रातील आठ स्वयंभु गणपतींचा उल्लेख केला आहे. या आठ गणपतींच्या तीर्थस्थानांचे दर्शन करणे म्हणजे अष्टविनायक यात्रा. अष्टविनायक ही महाराष्ट्रातील आठ मानाची व प्रतिष्ठेची गणपती देऊळे आहेत.
शास्त्रोक्त पद्धतीने अष्टविनायक यात्रा अशी केली जाते-

१. मोरगाव - मोरेश्वर
२. सिध्दटेक - सिध्दीविनायक
३. पाली - बल्लाळेश्वर
४. महड - वरदविनायक
५. थेऊर - चिंतामणी
६. लेण्याद्री - गिरीजात्मज
७. ओझर - विघ्नेश्वर
८. रांजणगाव - महागणपती

आणि पुन्हा मोरगावाच्या मोरेश्वराचे दर्शन घेऊन ही अष्टविनायक यात्रा पूर्ण होते.

१. मोरगांव :

अष्टविनायकांपैकी पहिला गणपती हा मोरगावचा मोरेश्र्वर. या गणपतीस श्री मयुरेश्वर असेही म्हणतात. थोर गणेशभक्त मोरया गोसावी यांनी येथील पूजेचा वसा घेतला होता. श्री मोरेश्वर गणेशाचे, हे स्वयंभू व आद्यस्थान आहे. प्रत्येक घरात म्हटली जाणारी ‘ सुखकर्ता दु:खहर्ता’ ही आरती श्री समर्थ रामदास स्वामींना याच मंदिरात स्फुरली, असे म्हटले जाते.
जवळच कऱ्हा ही नदी आहे. मंदिरावर अनेक प्रकारचे नक्षीकाम केलेले आहे. श्री मोरेश्र्वराच्या डोळ्यात व बेंबीत हिरे बसवलेले आहेत. या मंदिराच्या भोवती बुरूजसदृश दगडी बांधकाम प्राचीन काळापासून आहे. पुणे जिल्ह्यातील बारामती तालुक्यात मोरगांव हे ठिकाण आहे. मोरगाव हे पुण्यापासून सुमारे ७० कि. मी. अंतरावर आहे. तर बारामतीपासून ३५ कि. मी. अंतरावर आहे. महाराष्ट्राचे कुलदैवत जेजुरीचा खंडोबा हा मोरगावपासून अगदी १७ कि. मी. अंतरावर आहे. या तीनही ठिकाणांपासून मोरगांवला जाण्यासाठी सार्वजनिक वाहतुकीची सोय आहे.

२. सिद्धटेक :

सिद्धटेकचा श्री सिद्धिविनायक हा अष्टविनायकांपैकी तिसरा गणपती. हे भीमा नदीवर वसलेले सिद्धिविनायकाचे स्वयंभू स्थान आहे. याचा गाभारा लांबी-रुंदीने भरपूर मोठा आहे. तसेच मंडपही मोठा-प्रशस्त आहे. पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांनी जीर्णोद्धार करून मंदिर बांधले आहे. मंदिरात पितळी मखर असून त्याभोवती चंद्र-सूर्य-गरुड यांच्या प्रतिमा आहेत. अहमदनगर जिल्ह्यातील कर्जत तालुक्यात हे ठिकाण असून दौंडपासून १९ कि. मी. अंतरावर आहे. तर राशिनपासून२३ कि. मी. अंतरावर आहे.

३. पाली :

पालीचा गणपती हा अष्टविनायकांपैकी आठवा गणपती आहे. या गणपतीला श्री बल्लाळेश्वर म्हणतात. बल्लाळेश्वर गणपतीचे हे स्वयंभू स्थान आहे. मंदिर पूर्वाभिमुख आहे. गणेशाचे कपाळ विशाल असून डोळ्यात हिरे आहेत. मंदिरचिरेबंदी आहे. मंदिरात प्रचंड घंटा असून ती चिमाजी अप्पांनी अर्पण केली आहे.
हे स्थान रायगड जिल्ह्यातील सुधागड तालुक्यात असून, सुधागड या भव्य किल्ल्याची पार्श्वभूमी व अंबा नदीच्या निसर्गरम्य सान्निध्यात बल्लाळेश्वराचे मंदिर वसले आहे. पालीपासून जवळच उन्हेरचे गरम पाण्याचे झरे व सरसगड हा प्राचीन किल्ला आहे.
पाली खोपोलीपासून ३८ कि. मी. अंतरावर आहे तर पुण्यापासून १११ कि. मी. अंतरावर आहे. खोपोली - पेणरस्त्यावर पालीस जाण्यास रस्ता फुटतो, तर पनवेल - गोवा या राष्ट्रीय महामार्गावर वाकणपासून पालीस रस्ता जातो.

४. महड :

महडचा वरदविनायक हा अष्टविनायकांपैकी सातवा गणपती आहे. हे स्वयंभू स्थान असून त्याला मठ असेही म्हणतात. श्री वरदविनायकाचे मंदिर साधे, कौलारू असून मंदिराला घुमट आहे व त्याला सोनेरी कळस आहे. कळसावर नागाची नक्षी आहे.
या मंदिरासंदर्भात एक कथा प्रसिद्ध आहे. एका भक्ताला स्वप्नात देवळाच्या मागील तळ्यात पाण्यात पडलेली मूर्ती दिसली. त्याप्रमाणे त्या व्यक्तीने शोध घेतला व मूर्ती मिळाली. तीच या मंदिरातील प्रतिष्ठापना केलेली मूर्ती होय. मंदिरात दगडी महिरप असून गणेशाची मूर्ती सिंहासनारूढ आहे व उजव्या सोंडेची आहे. इ.स. १७२५ मध्ये पेशवे काळात हे मंदिर बांधले गेले.
रायगड जिल्ह्यातील महड हे पुणे-मुंबई राष्ट्रीय महामार्गावर खोपोली-खालापूरच्या दरम्यान आहे.

५. थेऊर :

अष्टविनायकांपैकी थेऊरचा श्री चिंतामणी हा दुसरा गणपती आहे. थेऊरच्या कदंब वृक्षाखाली हे श्री गणेशाचे ठिकाण आहे. भक्तांच्या चिंतेचे हरण करणारा म्हणून याला चिंतामणी म्हणतात. पुण्यातील पेशव्यांच्या घरातील अनेक जण थेऊरला सतत येत असत. पेशवे घराणे खूप मोठे गणेशभक्त होते. थेऊरचा विस्तार हा माधवराव पेशवे यांनी केला. माधवराव पेशव्यांचे निधन थेऊरलाच झाले. यांच्याबरोबर सती गेलेल्या रमाबाई यांची समाधीदेखील या ठिकाणी आहे. मंदिराच्या आवारात निरगुडकर फाउंडेशन निर्मित थोरल्या माधवरावांची स्फूर्तिदायक कारकीर्द दाखवणारे कलात्मक दालन आहे.
थेऊर पुणे-सोलापूर महामार्गाला जोडलेल्या रस्त्यावर, हवेली तालुक्यात असून पुण्यापासून हे ३० कि. मी. अंतरावर आहे. पुण्यापासून बसेसची सोय आहे. (थेऊरपासून जवळच ऊरळीकांचनला महात्मा गांधींनी स्थापन केलेले निसर्गोपचारकेंद्र आहे.)

६. लेण्याद्री :

अष्टविनायकापैकी सहावा गणपती लेण्याद्रीचा श्री गिरिजात्मक. जुन्नर तालुक्यातील जुन्नर लेण्यांच्या समुदायात आणि कुकडी नदीच्या परिसरात डोंगरावर श्री गिरिजात्मक गणेशाचे हे स्वयंभू स्थान आहे. श्री गणेशाची प्रसन्न मूर्ती असून ती दगडामध्ये कोरलेली आहे. मंदिर परिसरातील खडकामध्ये कोरीवकाम, खोदकाम केलेले आहे. पेशवे काळात या मंदिराचा जीर्णोद्धार झाला होता. मंदिरात दगडी खांब आहेत व त्यावर वाघ, सिंह, हत्ती असे सुंदर नक्षीकाम केलेले आहे. मंदिरात जाण्यासाठी डोंगरावर सुमारे ४०० पायऱ्या आहेत.
लेण्याद्रीचा श्री गिरिजात्मक हा जुन्नरपासून ७ कि.मी. अंतरावर आहे, तर पुण्यापासून सुमारे ९७ कि. मी. अंतरावर हे ठिकाण आहे.

७. ओझर :

अष्टविनायकांपैकी ओझरच्या विघ्नेश्र्वर हा पाचवा गणपती आहे. येथील श्रींची मूर्ती लांब रूंद असून अष्टविनायकापैकी सर्वात श्रीमंत गणपती म्हणून श्री विघ्नेश्र्वराला ओळखले जाते. श्रींच्या डोळ्यात माणिक असून, कपाळावर हिरा आहे. अशी प्रसन्न व मंगल मूर्ती असलेला श्रीगणेश विघ्नांचे हरण करतो, म्हणून या गणपतीला विघ्नेश्र्वर म्हणतात. ही गणेशाची स्वयंभू मूर्ती आहे.
मंदिराच्या चारही बाजूंना तटबंदी-बांधकाम असून, मध्यभागी गणेशाचे मंदिर आहे. कुकडी नदीच्या तीरावर असलेले हे मंदिर एक जागृत स्थान आहे. थोरल्या बाजीराव पेशव्यांचे बंधूचिमाजी अप्पा यांनी या मंदिराचा जीर्णोद्धार केल्याचा उल्लेख इतिहासात आढळतो.
मंदिराच्या परिसरात भाविकांना राहण्यासाठी धर्मशाळेची उत्तम व्यवस्था आहे. जुन्नर तालुक्यातील हे स्थान लेण्याद्रीपासून १४ कि. मी. वर तर पुण्यापासून ८५ कि. मी. अंतरावर आहे. येथून जवळच आर्वी उपग्रह केंद्र व खोडदयेथील आशिया खंडातील सर्वात मोठी इलेक्ट्रॉनिक दुर्बिणआहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान असलेलाशिवनेरी किल्ला हादेखील जवळच आहे.

८. रांजणगाव :

अष्टविनायकांपैकी हा चौथा गणपती. या गणपतीलामहागणपती असे म्हणतात. हे महागणपतीचे स्वयंभू स्थान आहे. पुणे-अहमदनगर मार्गावर शिरूर तालुक्यात हे ठिकाण आहे.
या स्थानासंदर्भात एक दंतकथा आहे ती अशी की :- त्रिपुरासुरया दैत्यास शिवशंकरांनी काही शक्ती प्रदान केल्या होत्या. या शक्तीचा दुरूपयोग करून त्रिपुरासुर स्वर्गलोक व पृथ्वीलोकयेथील लोकांना त्रास देऊ लागला. शेवटी एक वेळ अशी आली की, शिवशंकराला श्री गणेशाचे नमन करून त्रिपुरासुराचा वध करावा लागला. म्हणून या गणेशाला ‘त्रिपुरारिवदे(?) महागणपती’ असेही म्हटले जाते.
अष्टविनायकांपैकी सर्वाधिक शक्तिमान असे महागणपतीचे रूप आहे. श्री महागणपती उजव्या सोंडेचा असून गणेशाला कमळाचे आसन आहे. माधवराव पेशव्यांच्या काळात या मंदिराचा जीर्णोद्धार केल्याचे इतिहासात आढळते. इंदूरचेसरदार किबे यांनीदेखील या मंदिराचे नूतनीकरण केल्याचा उल्लेख आढळतो. त्यांनी या देवळातला लाकडी सभामंडप बांधून दिला आहे.
हे श्री महागणपतीचे स्थान इ.स. १० व्या शतकातील आहे. श्री गणेशाला दहा हात आहेत आणि प्रसन्न व मनमोहक अशी श्रींची मूर्ती आहे.

भाद्रपद महिन्यातील चतुर्थीला या आठही ठिकाणी यात्रा भरते. सर्व जाती-धर्माचे लोक या ठिकाणी येऊन श्रद्धापूर्वक दर्शन घेतात. भाद्रपद शुद्ध चतुर्थी ते अनंत चतुर्दशी या काळात श्री गणेशाचा उत्सव सर्वत्र साजरा केला जातो.
अष्टविनायकाच्या आठही ठिकाणी भोजनाची व निवासाची उत्तम व्यवस्था आहे. अष्टविनायक दर्शनासाठी पुणे, अहमदनगर, रायगड या तीन जिल्ह्यांतून प्रवास होतो. निरनिराळ्या रूपांत श्री गणेशमूर्ती आहेत. त्याही कुठे डोंगरात, खडकात, कुठे नदीकाठी आहेत, त्यामुळे अष्टविनायकाची यात्रा करणाऱ्या भाविकाला यात्रेबरोबरच पर्यटनाचाही अनुभव मिळतो. अशा या अष्टविनायकाची महती केवळ महाराष्ट्रापुरती नाही, तर संपूर्ण भारतभर पसरली आहे.