23/06/2024
Witam Was serdecznie...och wakacje, wakacje :)
Zanim nastąpi kontynuacja naszej wędrówki po Italii północnej i jej wspaniałych, malowniczych jeziorach - dzisiaj przeskok do kraju sąsiedniego do Chorwacji a właściwie do miasta związanego z Italią mianowicie do Trogiru :)
, miasto wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, z historycznym centrum na małej wyspie. Perła Dalmacji otoczona starożytnymi murami skupia w sobie tak wiele historii i uroku. Połączone dwoma mostami zarówno z nowoczesnym miastem na kontynencie, jak i z wyspą Ciovo (Bua), położone jest wzdłuż wybrzeża pomiędzy Splitem a Szybenikiem. Idealne na jednodniową wycieczkę. Zwiedzanie zwykle zajmuje kilka godzin, chociaż bardzo łatwo jest się oczarować miastem i pozostać tam na zawsze…
To miasto o starożytnych korzeniach, skupisko historii i sztuki. które jakby zatrzymało się pomiędzy czasem a morzem. W jednej strony przypomina Wenecję, a z drugiej średniowieczną twierdzę.
Historia Trogiru rozpoczęła się tysiąclecia przed przybyciem Greków, na jednej z wysp, która dziś stanowi jego historyczne centrum. Wydaje się, że była to wyspa zamieszkana przez wiele kóz, stąd nazwa z języka greckiego Tragurion: koza, która po chorwacku zmieniła się na Tragur, a następnie na Trogir. W języku włoskim nadal nazywa się je Traù, jak zwykli nazywać Wenecjanie, którzy panowali tu od 1420 r. aż do prawie XIX wieku, ponad trzysta lat cudów i chwały, które pozostawiły ślad w dzisiejszym mieście. Dlatego, gdy tu przybywamy zagłębiamy się w przygodę nie tylko związaną z morzem i pięknymi plażami, ale także z historią, sztuką i starożytnymi tajemnicami, które krążą wokół głównych zabytków.
Trogir, od 1977 roku jest wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO Historia Traù-Trogir jest złożona i wyrazista. Wielokrotnie niszczony, wydzierany z jednego narodu w celu przyłączenia do drugiego, znał tylko dwa długie, stałe punkty w swojej przeszłości: okres wczesnego średniowiecza, kiedy był ważną diecezją, i trzy wieki dominacji Wenecji.
Trogir został założony pod nazwą Tragurion w III wieku p.n.e. przez starożytnych Greków z helleńskiego rodu Dorów, pochodzących z wyspy Lissa, z kolei pochodzących z Syrakousai (współczesne Syrakuzy). W czasach rzymskich Tragurium (łacińska nazwa Traù) przekształciło się w ważny port, także dzięki obecności wysokiej jakości kamieniołomów marmuru, które znajdowały się w pobliżu miasta. Począwszy od IX wieku Trogir zaczął oddawać hołd Królestwu Chorwacji i Cesarstwu Bizantyjskiemu. W 1420 roku Traù zostało przyłączone do Republiki Weneckiej, pozostając w jej posiadłościach morskich, zwanych Stato da Mar, przez cztery stulecia, podczas których najbardziej rozpowszechnioną nazwą, pod jaką miasto było wówczas znane, stało się włoskie Traù. Trogir za panowania weneckiego stał się później jednym z najważniejszych miast weneckich Bałkanów. W 1797 roku, po upadku Republiki Weneckiej, traktat z Campo Formio, podpisany 17 października tego samego roku przez Napoleona Bonaparte i Arcyksięstwo Austrii, zarządził aneksję terytoriów dawnej republiki weneckiej, a wraz z nimi Traù do arcyksięstwa Habsburgów, a następnie stać się częścią panowania napoleońskiego.
W czasach rzymskich Tragurium przekształciło się w ważny port, także dzięki obecności w pobliżu miasta wysokiej jakości kamieniołomów marmuru. Tragurium oppidum stało się wówczas bogatym ośrodkiem mieszkalnym, pełnym rustykalnych willi. Cesarz Klaudiusz osadzał tam swoich zamożnych weteranów.
Podczas najazdu Słowian południowych na Dalmację część mieszkańców Salony, którzy zostali mocno uderzeni, uciekła i osiedliła się w Tragurium. Począwszy od IX wieku Trogir zaczął oddawać hołd Królestwu Chorwacji i Cesarstwu Bizantyjskiemu.
W XI wieku założona została Diecezja Trogirska, która trwała do1828 roku, kiedy została przyłączona do archidiecezji splicko-makarskiej. W 1107 r. miasto zostało zdobyte przez króla węgierskiego Kolomana, który je rozbudował i uczynił ważnym ośrodkiem. W 1123 Trogir został zdobyty przez Saracenów, którzy niemal doszczętnie go zniszczyli. Jednakże od XII do XIII wieku Trogir doświadczył znacznego wzrostu gospodarczego, któremu sprzyjał handel z Republiką Wenecką. W 1242 roku król Węgier Béla IV znalazł schronienie w Trogirze ze swoją flotą, która została zaatakowana przez Mongołów. Między XIII a XIV wiekiem wielu książąt Trogiru, których urząd był wybieralny, należało do rodu Šubićów. W 1348 roku Mladen III Šubić, o czym świadczy także jego nagrobek znajdujący się we wnętrzu katedry San Lorenzo di Trogir, gdzie nazywany jest tarczą Chorwatów, był jednym z najważniejszych członków rodu Šubićów. W języku dalmackim, języku romańskim (lub według niektórych badaczy grupy języków romańskich), wywodzącym się bezpośrednio z łaciny, Trogir zaczęto nazywać Tragur. Język dalmatyczny, obecnie wymarły, był kiedyś używany wzdłuż wybrzeży Dalmacji, od Zatoki Kvarnerskiej po Antivari. Język dalmatyczny tradycyjnie dzieli się na dwa główne warianty, określone głównie na podstawie dostępnej dokumentacji historycznej: północnodalmatyński, czyli wegliocki, tzw. ze względu na swoje pochodzenie z wyspy Krk, oraz południowy dalmatyńczyk, czyli ragusa, dla których istnieją starożytne poświadczenia dotyczące dokumentów i wspomnień Republiki Ragusa, którymi mówiono także w Trogirze. Dalmatyka północna wymarła 10 czerwca 1898 r. wraz ze śmiercią ostatniego mówcy, Tuone Udaina, podczas gdy dialekt południowy wymarł między XIV a XV wiekiem.
Po wojnie w Chioggi pomiędzy Republiką Genui a Republiką Wenecką (1378 - 1381) Traù zawarł sojusz z dalmatyńskim miastem Zadar przeciwko Wenecji. Casus belli polegał na tym, że Wenecja zdecydowała się lepiej chronić Chioggię militarnie, począwszy od 1412 roku, w celu uczynienia Sebenico ważnym węzłem komunikacyjnym dla monopolu solnego, którego ruch zaczynał się od Chioggi i płynął przez całe Morze Adriatyckie.
W 1420 roku Traù zostało oficjalnie zaanektowane przez Republikę Wenecką, pozostając w jej morskich posiadłościach, zwanych Stato da Mar, przez ponad trzy i pół wieku, podczas których najbardziej rozpowszechnioną nazwą, pod którą miasto było znane, stało się włoskie Traù, stając się z najważniejszych miast regionu. Stopniowo gospodarka Trogiru stawała się coraz zamożniejsza, a architektoniczna i artystyczna obecność stylu weneckiego stawała się coraz bardziej powszechna. Po podboju Trogiru Republika Wenecka zleciła Pietro Loredanowi, generałowi kapitanowi w Zatoce Perskiej, wyposażenie miasta w nowe i potężniejsze fortyfikacje. W 1437 roku zbudowano zamek główny Traù, zwany później Castello del Camerlengo, według projektu inżyniera Republiki Weneckiej Lorenzo Pincino, który zastąpił Torre della Catena (tzw. ponieważ zamykała łańcuchem dostęp dla statków przeciągnięty przez morze) w roli głównej placówki wojskowej miasta.
Dominacja Wenecji zakończyła się w 1797 roku wraz z upadkiem Republiki Weneckiej.
W 1797 r., po upadku Republiki Weneckiej, traktat z Campo Formio, podpisany 17 października tego samego roku przez Napoleona Bonaparte i Arcyksięstwo Austrii, zarządził aneksję dawnych terytoriów dawnej republiki weneckiej, a wraz z nią im Trogir, do arcyksięstwa Habsburgów. Następnie Trogir stał się częścią Napoleońskiego Królestwa Włoch w 1806 roku, pozostając tam do 1809 roku, a następnie przeszedł pod bezpośrednią kontrolę metropolitalnej Francji w ramach prowincji iliryjskich, francuskiej guberni stanowiącej eksklawę Ojczyzny, pozostając tam od 1809 do 1813 roku.
Po upadku Napoleona, wraz z Kongresem Wiedeńskim, który trwał od 18 września 1814 do 9 czerwca 1815, Dalmacja została przyłączona do Cesarstwa Austriackiego jako część Królestwa Dalmacji, terytorium znajdującego się pod bezpośrednim panowaniem korony austriackiej, pozostając tam do końca I wojny światowej (1918). Począwszy od tego ostatniego wydarzenia rozpoczął się exodus znacznej części Włochów i włoskojęzycznych Dalmacji, w tym włoskiego Trauriniego, w kierunku Zary, Lagosty, które zamiast tego zostały przyłączone do Królestwa Włoch, oraz w kierunku samych Włoch. Traktat w Rapallo z 1920 r. przydzielił Trogir Królestwu Serbów, Chorwatów i Słoweńców, które później stało się Królestwem Jugosławii, noszącym oficjalną nazwę Trogir. 15 kwietnia 1941 roku, po inwazji na Jugosławię, Trogir został zajęty przez Królewską Armię Włoską, a miesiąc później został przyłączony do nowej Guberni Dalmacji – podziału administracyjnego Królestwa Włoch – jako część prowincji Split. Po drugiej wojnie światowej Trogir stał się częścią Socjalistycznej Republiki Chorwacji, republiki składowej Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii. Od rozpadu Jugosławii (czerwiec 1991) Trogir jest częścią niepodległej Chorwacji.
W kolejnym poście kilka zabytków wartych uwagi kiedy zawitamy w progi tego cudownego miasta :)
oprac. Andrzej Mizera 2024
