08/06/2025
नेपालको समग्र पर्यटन नीति र रणनीति निर्माणको लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण र सशक्त दृष्टिकोण हुन्। नेपाल पर्यटन बोर्ड (NTB) जस्तो जिम्मेवार निकायले अब सिर्जनात्मक सोच, नवीन दृष्टिकोण, अनुसन्धान-आधारित प्रवर्धन, र सर्वसमावेशी रणनीति अपनाउनैपर्छ — जसले परम्परागतभन्दा बाहिरको गन्तव्य प्रवर्धन, नयाँ प्रोडक्ट डेभलपमेन्ट, अन्तर्राष्ट्रिय बजार लक्ष्यीकरण, र इन्फ्रास्ट्रक्चर मजबुतीकरण समेट्छ।
✅ नेपाल पर्यटन बोर्डले अपनाउनुपर्ने प्रमुख रणनीतिहरू:
१️⃣ नयाँ गन्तव्यहरू (Destination Innovation) लाई केन्द्रमा राखेर प्रवर्धन
अब प्रवर्धन एभरेष्ट, अन्नपूर्णा, लाङटाङ मा मात्र सीमित हुनु हुँदैन।
नयाँ गन्तव्य:
पूर्वी नेपाल: पाथीभरा, कञ्चनजंघा क्षेत्र, इलाम
मध्य पश्चिम: त्रिशुली–धादिङ, रुबी भ्याली, रुकुम–गुरिल्ला ट्रेल
फरपश्चिम: खप्तड, अपी-सैपाल, बझाङ–बाजुरा क्षेत्र
नदी पर्यटन: कर्णाली, भेरी, बाबई, सेती, त्रिशुली, सुनकोसी
Tourism Product Diversification:
➤ Homestay-based village tourism
➤ Indigenous culture exploration
➤ Angling (fishing tourism), canyoning, multi-sport packages
➤ Agro-tourism, spiritual retreats, meditation trekking
२️⃣ अनुसन्धान–आधारित नयाँ पर्यटकीय उत्पादन र गतिविधि विकास
Tourism Market Research Unit स्थापना गरेर नयाँ प्रवृत्ति अध्ययन।
अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटकहरू के खोजिरहेका छन्?
Sustainable travel
Authentic local experiences
Off-the-beaten-path adventures
Health & wellness (Yoga, Ayurveda, Clean nature)
NTB ले नयाँ गतिविधि र प्रोडक्टहरू विकासमा लगानी गर्नुपर्छ:
Mountain biking trails
Wildlife and birdwatching reserves
Adventure festivals (rafting, paragliding, canyoning events)
#नेपालको पर्यटक गतिविधि: प्रकृति संरक्षणसहितको दिगो विकास मोडेल
🌿 १. प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षणलाई पहिलो प्राथमिकता दिनुपर्ने
पर्यटन प्राकृतिक सौन्दर्यमा आधारित रहेकोले, गन्तव्यको दीर्घ जीवन सुनिश्चित गर्न:
राष्ट्रिय निकुञ्ज, जैविक मार्ग, नदी, ताल, हिमाल, जंगल आदि संरक्षणमा विशेष कार्यक्रम।
अवैध निर्माण, अतिक्रमण, अव्यवस्थित पर्यटक प्रभावबाट गन्तव्यहरू बचाउने Environmental Carrying Capacity Guidelines बनाउने।
Eco-trails & forest immersion routes
3️⃣ अन्तर्राष्ट्रिय बजार लक्ष्यीकरण र ब्राण्डिङ
"Nepal: Nature, Culture, and Adventure in One" भन्ने अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको नयाँ ब्रान्ड अभियान।
भौगोलिक विशेषता अनुसार फरक बजार:
EU & USA: Wilderness, rafting, climbing, fly-fishing
India & Asia: Pilgrimage, short treks, nature tours
Middle East: Luxury escapes, cool climate wellness
📱 डिजिटल मार्केटिङमा फोकस:
Social media influencers, travel vloggers
VR trekking and rafting content
YouTube documentary series: “Hidden Nepal”
4️⃣ हवाई र सडक पूर्वाधार सुधार: पर्यटनको मेरुदण्ड
अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटकको आकर्षणको लागि:
फ्लाइट कनेक्टिभिटी बिस्तार:
Gulf, China, Europe, Korea, Japan जस्ता क्षेत्रहरूमा Nepal Tourism Board ले सहकार्यमा चार्टर/रेगुलर रुटहरू खोल्न सघाउनु।
Domestic Air Access: Dolpa, Jumla, Taplejung, Doti जस्ता नयाँ गन्तव्यसम्म सस्तो र भरपर्दो हवाई सेवा।
सडक पहुँच र सुरक्षा:
मुख्य ट्रेकिङ वा साहसिक गन्तव्य जाने सडकहरू कालोपत्रे र सुरक्षित।
Signage, tourist rest spots, rescue access सुनिश्चित।
5️⃣ स्थानीय साझेदारी र समुदाय–आधारित प्रवर्धन
NTB ले स्थानीय सरकार र निजी क्षेत्रसँग सहकार्य गर्नुपर्छ:
Destination Management Committees (DMC) गठन
स्थानीय युवालाई गाइड, पर्यटक सेवा तालिम
महिला, जनजाति, र पिछडिएको समुदायलाई पर्यटनमा सशक्तिकरण
6️⃣ सुरक्षा, सुविधा, र दिगोपनामा लगानी
Tourist police, emergency response, र insurance system मजबुत पार्ने।
River safety protocols, certified guides, safety signage
Plastic-free, carbon-neutral tourism अभियान
✅
नेपाल पर्यटन बोर्डले अब यस्तो नीति लिनुपर्छ जसले:
🌍 "Nepal Beyond the Himalayas" – नदी, वन, संस्कृति, गाउँ र साहसिक जीवनशैलीलाई विश्वसामु चिनाओस्।
🚀 नयाँ गन्तव्य, नयाँ अनुभव, नयाँ सम्भावना – यही हो नेपालको दिगो पर्यटनको भविष्य।
🇳🇵 नेपाल पर्यटन प्रवर्धनको नयाँ दृष्टिकोण: समावेशी, दिगो, र नवप्रवर्धनमुखी रणनीति
🔷 १. नवप्रवर्धन (New Destination Promotion) लाई प्राथमिकता
परम्परागत ट्रेकिङ गन्तव्यहरूमा मात्र निर्भर रहने नीतिमा परिवर्तन गर्दै:
सुदूरपश्चिम (रारा, खप्तड, अपी-सैपाल), मध्यपश्चिम (डोल्पा, हुम्ला), गण्डकी (मुस्ताङ, मनाङ), कोशी (पाँचथर, ताप्लेजुङ), प्रदेश २ (जनकपुर, पर्सा वन) आदिमा नयाँ गन्तव्य प्रवर्धन।
एग्रोटुरिज्म, कल्चरल टुरिज्म, रिभर टुरिज्म, बर्डवाचिङ्ग, स्पिरिचुअल र मेडिटेसन टुरिज्म जस्ता वैकल्पिक पर्यटकीय स्वरूपको विकास।
🔷 २. पूर्वाधार र नीति सुधारमा सरकारलाई सुझाव
वातावरणमैत्री, जलवायु अनुकूल र दिगो पूर्वाधार विकासका लागि सुझाव:
ग्रामीण सडक, लघु हवाइपोर्ट, पर्यटक सूचना केन्द्र, हरित होमस्टे, EV चार्जिङ, डिजिटल संकेत प्रणाली।
पर्यटन नीतिमा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिपदासहितका नयाँ विधि र कानुनी संरचना:
साहसिक पर्यटन सुरक्षा मापदण्ड ऐन, नदी संरक्षण तथा पर्यटन प्रवर्धन नीति, दिगो पर्यटन विकास रणनीति २०८५ जस्ता नयाँ नीति प्रस्ताव
🔷 ३. ब्रान्डिङ र पीपीपी (Public Private Partnership) मार्फत अन्तर्राष्ट्रियकरण
नेपालका भौगोलिक पहिचानयुक्त उत्पादनहरू (Geographical Indications - GI) को ब्रान्डिङ:
जस्तै:
मुस्ताङको स्याउ, च्याङ्ग्रा ऊन (Pashmina)
जुम्लाको स्याउ, सिन्धुपाल्चोकको अलैँची, सोलुखुम्बुको याक उत्पादन
यी वस्तुहरूको पर्यटनसँग जोडिएको उत्पादन र अनुभवमा आधारित पर्यटन (Experience-based Tourism) प्रवर्धन।
नेपाल पर्यटन बोर्ड/निजी क्षेत्र मिलेर PPP मोडलमा नयाँ परियोजना संचालन:
“One District - One Tourist Product” योजना
“Tourism Industrial Corridor” – पर्यटन+कृषि+उद्योगको समायोजन
🔷 ४. सम्पूर्ण क्षेत्र समेट्ने समृद्धिको दृष्टिकोण
ट्रेकिङ र हिमालमात्र होइन, वन, नदी, झरना, संस्कृति, जातीयता, कृषि, हस्तकला, संगीत, जीवनशैलीलाई समेट्ने सम्पूर्ण नेपालको प्रतिनिधित्व गर्ने पर्यटन मोडेल विकास।
सबै प्रदेश र जिल्लाबाट पर्यटन विकासमा स्थानीय समुदायको स्वामित्व र लाभको सुनिश्चितता।
🔷 ५. पर्यटनमार्फत विदेशी मुद्रा आम्दानी वृद्धि
विविधता, दीर्घकालीन बसाइ, उच्च खर्च गर्ने पर्यटक लक्ष्य गर्ने रणनीति:
High-Value Low-Impact Tourism
Luxury Eco Lodges, Wildlife River Camps, Adventure Basecamps प्रवर्धन।
नेपाललाई ‘Adventure Capital of Asia’, ‘Eco Spiritual Destination’ को रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा स्थापित गर्ने।
🔷 ६. समन्वयकारी कार्यसंस्था र विशेषज्ञ सल्लाह समूह गठन
नेपाल पर्यटन बोर्ड लाई सम्पूर्ण गन्तव्य, उत्पादन, क्षेत्रको समन्वयकारी संस्था बनाउने।
सार्वजनिक, निजी र विज्ञ विशेषज्ञ समावेश गरेर:
“Tourism Policy & Destination Advisory Panel” बनाउने।
नेपाललाई ट्रेकिङ वा हिमालसम्म सीमित नराखी कृषि, संस्कृति, हस्तकला, नदी, जनजीवन, र जैविक विविधता समेटिएको समग्र राष्ट्रको रूपमा प्रवर्धन गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। यो कार्य नेपाल पर्यटन बोर्डले सरकारी नीतिलाई सशक्त सुझाव दिई, पीपीपी मोडलमा सबै क्षेत्रको समावेश गराउँदै, दिगो विकास र अन्तर्राष्ट्रिय ब्रान्डिङ को माध्यमबाट गर्नुपर्छ। Adrift Adventures -Best of Himalayan Adventure Travel . Seti Karnali River Rafting,Fishing and Expeditions Lumbini tour Nepal Nepal Mountain Travel