Przewodnik po Białowieskim Parku Narodowym Andrzej Piotrowski

10/03/2024

Żeński kwiat leszczyny. Może nie każdy widział, bo to naprawdę maleństwo. Leszczyna wytwarza dwa rodzaje kwiatów: żeńskie oraz męskie, tzw. kotki widoczne po prawej. W sumie tak jak u ludzi: ona drobna i piękna, on już niekoniecznie.

19/02/2024

Puszcza się zapuszcza !!!
Dawno nic nie wrzucałem, ale dziś mam szczególną okazję. Znalazłem nowe stanowisko grzyba Pomarańczowca bladożółtego! Skrajnie rzadki grzybek, występuje tylko w kilku miejscach na świecie: m.in. w Kanadzie, Japonii, Szwecji no i w jednym miejscu w Polsce: w Rezerwacie Ścisłym BPN. Tak było do tej pory. Ja znalazłem go poza parkiem w części gospodarczej, której do tej pory wyraźnie unikał. Wystarczyło jednak, że na kilka lat zostawiliśmy puszczę w spokoju i nawet te gospodarcze fragmenty zaczęły pięknie dziczeć.

19/02/2024

Żubry policzone!
Znamy liczebność populacji żubrów z rejonu Puszczy Białowieskiej i terenów przyległych. Na koniec 2023 r. populacja liczyła około 892 żubry. W zeszłym roku urodziło się minimum 101 cieląt. Dane te oszacowano na podstawie około 170 obserwacji pochodzących z 2 dni liczenia żubrów na terenie Białowieskiego Parku Narodowego oraz nadleśnictw: Białowieża, Bielsk, Browsk, Hajnówka, Nurzec i Rudka. Tak, żubry zawędrowują coraz dalej, w nadl. Rudka stwierdzono 10 żubrów, a w nadl. Nurzec kilkanaście. Trudno więc powiedzieć, czy wszystkie policzone żubry należy jeszcze przypisywać do populacji z Puszczy Białowieskiej?
Tradycyjnie inwentaryzacja żubrów nie należała do łatwych. Zwierzęta liczono metodą tradycyjnych obserwacji z poziomu ziemi oraz przy wykorzystaniu drona. Sporo zwierząt obserwowano na przylegających do Puszczy polach, gdzie żerują na oziminach czy kukurydziskach. Te żubry są płochliwe, często się przemieszczają i mieszają, co utrudnia ich policzenie oraz weryfikację, które żubry były zarejestrowane kilkakrotnie. Ponadto wielkość obecnej populacji oraz rozmiary terenu wykorzystywanego przez żubry nie pozwalają na policzenie żubrów co do sztuki i podanie „jedynej słusznej liczby”. Jedno jest pewne – populacja ma się dobrze.

13/10/2023

Szmaciak, bardzo mi się ta nazwa podoba (oficjalnie siedzuń, mniej oficjalnie kalafior). Więc spotykam ostatnio takiego szmaciaka, podziwiam urodę, fotografuję i myślę sobie: wrócę tu za kilka dni i zobaczę jak on się starzeje. Wracam, a tu tylko ślad po trzonku pozostał. No coż grzybek może i piękny, ale i bardzo smaczny zarazem.

10/10/2023

Życie na szczycie.
Ta która jest wyżej ma przewagę nad tymi z dołu, to ona korzysta ze światła ocieniając niższych sąsiadów. Mowa o roślinach. Szczególną ich grupą są właśnie te porastające inne rośliny, czyli epifity. Tu w puszczy potrafi to robić tylko ok. 50 z 1000 gatunków roślin wyższych. To prawdziwi twardziele, rosną bez dostępu do gleby bogatej w sole mineralne. Głęboko spękana kora starego dębu, obficie porośnięta wilgotnymi mchami, stworzyła wyśmienite warunki do ukorzenienia się ogromnej ilości tych roślin. Zafascynowany bogactwem tej flory postanowiłem zrobić małą inwentaryzację. Doliczyłem się tam 24 gatunków, ale najbardziej zaskoczyła mnie ilość rosnących tam drzew. I tak: 22 graby, 17 świerków, 9 lip, 4 olchy, 4 leszczyny, 2 jesiony i jedna brzoza. Aż 59 drzew na jednej kłodzie! Czy mają szansę tam przetrwać? Niektóre tak. Czasami widać drzewa stojące jakby na szczudłach, powstałych po obrośnięciu pruchniejącej kłody swoimi korzeniami.

23/09/2023

Zachwycamy się skalnymi miastami w Wardzi ,Kapodacji ,a podobne formacje ,oczywiście w innej skali ,mamy kolo siebie.
Tu mrowisko gmachówek drzewotocznych, największych europejskich mrówek, zakładane na martwych drzewach iglastych. Te społeczne owady posiadają rozbudowany system kast:
są królowe, samce i aż trzy podkasty robotnic: piastunki, zbieraczki i żołnierze.

12/07/2023

Takie potwory tylko w BPN. Trochę nietypowy żółciak siarkowy, czyli leśny kurczaczek. Sam nigdy nie próbowałem, ale jakby ktoś poczęstował, to czemu nie.

01/06/2023

Moje pierwsze spotkanie bogatkiem wspaniałym !!!
I tu zacytuję wikipedię :
,, Jeden z najrzadszych chrząszczy Palearktyki, relikt lasów pierwotnych, uważany za symbol ochrony owadów. W Polsce wykazywany ostatnio jedynie z Puszczy Białowieskiej."

25/05/2023

Mamy w Polsce trzy gatunki żab ,, zielonych": żabę śmieszkę, żabę jeziorkową oraz żabę wodną. Dwa pierwsze to gatunki pierwotne, natomiast żaba wodna to hybryda, mieszaniec żab śmieszki i jeziorkowej. Te w rzeczywistości bardzo rzadko się krzyżują, ponieważ preferują odmienne środowiska, a najwięcej mieszańców rodzi się z połączenia żaby wodnej z jednym z gatunków pierwotnych. Nie z dwóch wodnych ? Ano nie. Samce wodne bardzo niechętnie spoglądają w stronę swoich pań, dlatego że potomstwem dwóch żab wodnych będzie ,uwaga: forma wsteczna, czyli jeden z gatunków pierwotnych : śmieszka lub jeziorkowa!

24/05/2023

Taka ciekawostka bardziej lingwistyczna. Poproście znajomego obcokrajowca żeby wymówił :
Zorzynek Rzeżuchowiec. Tu parka, pozdrawiam.

02/04/2023

Nie zawsze trzeba iść do lasu żeby spotkać dziką przyrodę. Czasami wystarczy uważnie patrzeć na podłogę podczas odkurzania. O mało nie wciągnięty do odkurzacza zgniotek cynobrowy. Całkowite zaskoczenie. Bardzo rzadki gatunek, pod ścisłą ochroną w Polsce , objęty ochroną UE , gatunek wskaźnikowy starych naturalnych lasów, a tu po dywanie pomyka.

27/03/2023

Ampleksus, czyli zajęte!
Ropuchy szare także rozpoczęły swoje gody. Charakterystycznym zjawiskiem w tym okresie jest tzw ampleksus, czyli godowy uścisk samca, który wchodzi na grzbiet samicy i przednimi kończynami obejmuje ją pod pachami. Pozycja ta jest niezbędna do zapłodnienia skrzeku samicy przez samca, ale bardzo często ampleksus ma już miejsce podczas wędrówki płazów do zbiornika wodnego w ktorym odbędą gody. Samce wolą już zawczasu zarezerwować sobie taką samicę, a potem już tylko pilnują swojej pozycji przed innymi konkurentami mocno ją ściskając. Często dochodzi do silnej rywalizacji między samcami, które próbują wzajemnie zrzucić się z grzbietu wybranki. Nieraz więc zdarza się , że na jednej samicy walczy ze sobą kilku przyczepionych samców, co niejednokrotnie skutkuje śmiercią tej pierwszej wskutek uduszenia.

23/03/2023

W tym roku w puszczy białowieskiej wiosna kalendarzowa idealnie zgrała się z tą faktyczną, pogodową i od 21 marca wyskakują coraz to nowe kwitnące gatunki roślin, a w oczkach wodnych pojawiły się pierwsze płazy. Na pierwszy ogień idą żaby trawne, najpospolitszy nasz krajowy gatunek, Zazwyczaj widujemy je w kolorze brunatnym, a tutaj samiec w szacie godowej, delikatnie niebieskawo-liliowy łepek i grzbiet. Bardzo też jest fajny głos godowy samców, mi kojarzy się z cichym chrapaniem.

25/02/2023

Zakończyło się właśnie coroczne liczenie żubrów w rejonie puszczy białowieskiej, organizowane przez BPN. W tym roku możemy pochwalić się 829 osobnikami . W porównaniu do zeszłego przybýło ich ok. 50 sztuk. W takim tępie za 3-4 lata pęknie okrągły 1000. Pamiętam czasy kiedy przy liczebności 350 osobników pojawiły się głosy, że jest ich za dużo, że zaraz zjedzą cały las albo zbyt duże zagęszczenie przyczyni się do osłabienia stanu populacji i chorób. Jednak nic takiego się nie stało, a szybko powiększająca się liczebność żubrów świadczy tylko o tym, że pojemność środowiska naszego regionu nie jest jeszcze w pełni wykorzystana. Na całym świecie ich liczba zbliża sie do 10 tys.( wszystkie, bez wyjątku mają rodowód białowieski) ,a mimo to żubr wciąż jest gatunkiem zagrożonym i pozostaje pod ściślą ochroną. Dbajmy więc o nie, byśmy dalej mogli je podziwiać.

03/02/2023

Pierwsze moje w tym roku czarki szkarłatne, trochę wcześnie, bo to z reguły na przedwiośniu je widać, no chyba że to już.

11/01/2023

To już jest bardzo niepokojące, deklikatnie mówiąc. Piąty żubr z zachodniopomorskiego stada zastrzelony w ciągu ostatnich 4 miesięcy !!! Nie potrafię zrozumieć motywów dla tego typu zachowań. Powodem zabijania wilków czy rysi przez myśliwych jest po prostu konkurencja z ich strony. One też polują na te same zwierzęta co ludzie, ale żubry ? Na pewno nie chodzi o mięso, ani skórę, które są przecież zostawiane na miejscu zbrodni. Na pewno też nie o szkody rolnicze, za które wypłacane są odszkodowania, zresztą ile tych żubrów jest w porównaniu do jeleni, łosi czy dzików. Czyżby chodziło tylko o trofeum w postaci zdjęcia, którym można się w tajemnicy pochwalić przed kolegami ? Co to wogle za sztuka strzelić do żubra : duży, nie ucieka, nie trzeba podchodzić, stoi jak krowa i się przygląda. Naprawdę nie rozumiem. Najczęstrzym tłumaczeniem tych sprawców jest : ,,myśałem, że to dzik ". To jeśli tak, to odbierajmy im dożywotnio pozwolenie na broń, bo jeśli to taki fachowiec, to prędzej czy później pomyli dzika z człowiekiem.

Żubr nie miał szans. Utopił się we własnej krwi w lesie koło Stargardu. Obrońcy przyrody z Pomorza Zachodniego są wstrząśnięci piątym już przypadkiem zastrzelenia tego chronionego prawem zwierzęcia w ciągu zaledwie kilku miesięcy.

28/11/2022

,,Wybiera się sójka za morze, ale wybrać się nie może" jak pisał Jan Brzechwa. Bo i po co? Łatwiej zrobić zapasy za zimę.
Sójki należą z rodziny krukowatych, a pochodzenie zobowiązuje. To czołówka ptasiej inteligencji. Wykorzystały to dęby i mamy kolejny świetny przykład współpracy, zależności i wzajemnych powiązań między różnymi organizmami. Wiadomo, że im więkesze i cięższe nasiono, tym ma większą szansę na przetrwanie początkowej fazy wzrostu i wyrośnięcie w dojrzałe, owocujące drzewo. To taki tobołek z prowiantem na drogę. Pojawia się jednak problem. Gdy leciutkie nasiona sąsiednich klonów, grabów czy lip roznoszone są na duże odległości przez silne, jesienne wiatry, żołędzie spadają wprost pod
okap drzewa matecznego. Tam z braku światła nie mają szans na wzrost, poza tym każdy gatunek aby przetrwać musi się rozprzestrzeniać. I tu pojawiają się nasze sójki, dla których taki żołędź to pożądna, wysokoenergetyczna dawka pokarmu. Jesienią
sójki rozpoczynają poszukiwania smacznych żołędzi i gromadzą je w swoich kryjówkach, najczęściej zakopując je w ściółce. W ciągu
jesiennego sezonu jedna sójka potrafi zmagazynować nawet 5000! tych dużych nasion. Ptaki połykają do wola jednorazowo nawet do
11 żołędzi i transportują je nieżadko na odległość 20 km! Czego więcej dla dębu potrzeba? Oczywiście nie wszystkie żołędzie zostaną zjedzone. O części zapomną, część straci swojego właściciela, który padnie ofiarą drapieżnika i jakiś odsetek nasion na wiosnę wykiełkuje w idealnych warunkach z dala od rodzica. Dobrze pomyślane? Chyba tak, skoro dęby opanowały niżowe lasy całej Europy, Ameryki Północnej i Azji.

14/11/2022

I jak tu nie lubić osiki. Dzięki jej obecności w PB możemy spotkać takie cudeńka. Soplówka Bukowa. Jak sama nazwa podpowiada, występuje głównie na bukach. W puszczy białowieskiej buków raczej nie spotkamy, więc tu, soplówka upodobała sobie właśnie obumarłe osiki. Jeden z piękniejszych i zarazem rzadszych grzybów. W Polskiej Czerwonej Księdze gatunków zagrożonych oznaczona kategorią V, czyli gatunek w trakcie wymierania. Dlaczego ? Podobnie jak z wieloma innymi gatunkami : brak dostatecznej ilości pozostawionego martwego drewna w lesie , które jest jego podstawowym pożywieniem. Na szczęście są jeszcze miejsca gdzie martwe drzewa są zostawiane do ich naturalnego rozkładu i właśnie tam dzieją się najciekawsze rzeczy.

30/10/2022

Grzyby zjedzą wszystko, także inne grzyby. Na zdjęciu Szpileczka Czerniejąca zjadająca na żywca swoją ulubioną Grzybówkę. Organizm bezpłciowy, rozmnaża się wyłącznie wegetatywnie. Na końcu szpileczek te czarne kulki to woreczki z zarodnikami.

19/10/2022

Niekiedy zdarza się spotkać w lesie na drodze martwą ale ruszającą się mysz. Może wyglądać to niepokojąco, jednak z pewnością to chrząszcz Grabarz próbujący zepchnąć taką mysz z drogi na bardziej miękkie podłoże , gdzie ją zakopie i odchowa w niej potomstwo. ,,Odchowa” dosłownie, gdyż rodzice grabarzy opiekują się troskliwie swoimi dziećmi aż te dorosną. Początkowo nawet karmią swoje larwy podobnie jak ptaki: ,,z dzióbka do dzióbka”. Widoczne na grabarzu pajączki to symbiotyczne roztocza. Kolejny przykład niesamowitej współpracy: roztocza mają darmową podwózkę do padliny, a żywią się jajeczkami ,które zdążyły już złożyć muchy. Grabarz pozbywa się więc w ten sposób konkurencji i wszyscy są zadowoleni.

13/10/2022

Jesień to czas kiedy częściej nad puszczańskimi rzeczkami i stawami pokazują się zimorodki. Kiedyś, wiedząc że zimorodki aby odbyć lęgi, muszą wykopać długą norkę w urwistym brzegu rzeki, zastanawiałem się gdzie one to robią tu w puszczy? Przecież tutaj wszystkie rzeczki wolno snują się przez zabagnione doliny, gdzie te urwiska ? Przyroda jest jednak bardzo plastyczna i zimorodki w puszczy białowieskiej norki kopią w wykrotach, czyli w sterczących korzeniach przewróconych drzew.

03/10/2022

Klasyczny przykład spektakularnej metamorfozy : brzydki, wstrętny robal przepoczwarza się w pięknego, barwnego motylka. Przyroda jednak jest bużo bardziej skąplikowana. Tutaj przykład odwrotny : pìękny i kolorowy robaczek, który przepoczwarzy się w szarego, nieprzyciągającego uwagi motyla. Na zdjęciu ćma : Szczotecznica Szarawka. ( zwróćcie uwagę na jej ogonek ).

26/09/2022

Żuczek gnojowy. Każdy zna ,czy to z leśnych spacerów, czy to z kreskówek, w których toczą wielkie kule. Jednak nie każdy jednak wie, że to ewenement wśród owadów - jest monogamiczny. Żuki łączą się w pary na całe życie i wspólnie troskliwie opiekują się potomstwem .

18/09/2022

Lubię jak drzewa pokazują języki. Ozorek dębowy- osobisty zjadacz dębu.

12/09/2022

Wystarczyło kilka deszczowych dni i takie cudeńka zaczęły się pokazywać. Pięknoróg największy, grzybek zjadający martwe drzewa iglaste.

06/09/2022

Czasem możemy zaobserwować na niektórych roślinach i grzybach taką rosę, jakby organizm się pocił. Jest to zjawisko gutacji. Powstaje po obfitych opadach deszczu, gdy podłoże i powietrze są bardzo wilgotne, a odparowywanie wilgoci z organizmu jest utrudnione. Przy okazji taki grzyb oczyszcza się z nadmiaru soli mineralnych, a my mamy piękny widok . Tu
przykład gutacji na pniarku obrzeżonym, najpospolitszą ,, hubą" w puszczy białowieskiej.

02/09/2022

Na początek letnie zaległości : Ogniczek większy. Pięknie ubarwiony chrząszcz. Kolor zawdzięcza kantarydynie- toksycznej substancji, więc jest trujący , a jego barwa to ostrzeżenie. Fajny przykład na to , jak mocno po przepoczwarzeniu postać dorosła może różnić się od larwy. Te są naprawdę bardzo drapieżne ,a przy braku pożywienia dochodzi nawet do kanibalizmu. Natomiast postać doskonała to piękny i łagodny chrząszcz żywiący się pyłkami, nektarem oraz słodkimi sokami drzew.

31/08/2022

Właśnie rozpoczęło się rykowisko jeleni, Szczególnie wyjątkowego wrażnienia nabiera ono podczas nocnej wyprawy do Parku Narodowego gdzie jelenie mają spokój i zbierają się w dużej ilości.