Co to jest strona internetowa?

https://fb.me/MalopolskaOdkrytaNaNowo

Małopolska Odkryta Na Nowo, Kraków (2024)

14/06/2022

Już w najbliższą niedzielę 19 czerwca w Malowane Zalipie rozpocznie się finał 59. konkursu "Malowana Chata", organizowanego przez Muzeum Okręgowe w Tarnowieprzy współpracy ze Stowarzyszeniem Zalipiańskich Malarek.

Konkurs "Malowana Chata" jest najdłużej trwającym konkursem na sztukę ludową w Polsce - po raz pierwszy zorganizowany został w 1948 r. Biorą w nim udział malarki i całe rodziny z Zalipia oraz z sąsiednich wsi. Ludowi artyści ozdabiają motywami kwiatowymi swoje gospodarstwa: domy, obejścia gospodarcze, stodoły, płoty, studnie, budy dla psów, a także przedmioty codziennego użytku. To także dzięki temu wydarzeniu wciąż żywa jest tradycja malowania domów na Powiślu Dąbrowskim.

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Tarnowska Organizacja Turystyczna | Tarnow Travel | Powiat Dąbrowski | Malowany Miś | Zagroda Trójniaków | Zalipie

01/06/2021

Dziś Dzień Dziecka - a w Małopolska ten szczególny dzień najlepiej spędzić w Rabka-Zdrój Miasto Dzieci Świata. Od 1 czerwca 1996 - jako dowód uznania za pracę na rzecz dzieci - podczas I Światowego Zlotu Kawalerów Orderu Uśmiechu, miasteczko to nosi zaszczytny tytuł „Miasta Dzieci Świata”. Został on przyznany zgodnie przez Kapitułę Orderu Uśmiechu, UNESCO i ówczesnego wojewodę nowosądeckiego.

Rabka znana jest oczywiście ze swych ośrodków sanatoryjnych dla dzieci ze schorzeniami górnych dróg oddechowych. Pierwszy Zakład Leczenia Dzieci Skrofulicznych powstał w roku 1887 staraniem prof. Macieja Leona Jakubowskiego, wybitnego pediatry i przy wydatnej pomocy Juliana Wieniawy Zubrzyckiego - był to pierwszy tego typu ośrodek w Polsce, a trzeci w Europie.

Na dzieci - tak leczące się tu, jak i odwiedzające Rabkę-Zdrój - czeka wiele atrakcji. Wspomnijmy tylko choćby:
👶 Muzeum Orderu Uśmiechu oraz Muzeum Rekordów i Osobliwości - znajdujące się na terenie RABKOLAND
👶 Teatr Lalek Rabcio - działający od 1949 r. i dający co roku kilka premier sztuk specjalnie dla dzieci
👶 Muzeum Górali i Zbójników - gdzie w atrakcyjny sposób można odkrywać góralskie i zbójnickie tajemnice
👶 pomnik Świętego Mikołaja - stojący od 2004 r. na placu przed dworcem PKP u zbiegu ulic Orkana, Zakopiańskiej i Piłsudskiego
👶 fontannę ze słoniami - malowniczo położoną przy rabczańskim deptaku przed Kawiarnią Zdrojową

W lipcu odbywa się tu także Międzynarodowy Festiwal Literatury Dziecięcej Rabka Festival.

A wszystkim dzieciom - tym małym i tym dużym - w dniu dzisiejszego święta życzymy jak najwięcej uśmiechu i prawdziwej ciekawości świata!

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Rabka-Zdrój | Starostwo Powiatowe w Nowym Targu | Zagórzańskie Dziedziny

20/05/2021

Z okazji dzisiejszego Światowego Dnia Pszczół chcemy się przyjrzeć ich dziełu powstającemu w Beskidzie Wyspowym i znajdującemu się od 2017 r. na liście produktów tradycyjnych Małopolska, a od 2020 r. także w rejestrze chronionych nazw pochodzenia Komisja Europejska w Polsce jako 44. polski produkt zarejestrowany w unijnym systemie.

Surowcem do produkcji miodu spadziowego z Beskidu Wyspowego jest spadź jodłowa z górskich lasów jodłowych Beskidu Wyspowego i niewielkiej części Beskidu Makowskiego zwanej Beskidem Myślenickim. Pobrane przez korzenie jodeł sole mineralne i mikroelementy, zostają skoncentrowane przez mszyce miodownicy jodłowej zielonej w lepkiej cieczy – czyli spadzi - która stanowi co najmniej 95% ogólnej zawartości spadzi w miodzie spadziowym z Beskidu Wyspowego (maksymalnie 5% spadzi może pochodzić z drzew liściastych). Spadź jodłowa pojawia się dosyć późno, od końca czerwca do końca września. Początkowo ma barwę jasną, ale szybko dostają się do niej różne domieszki, takie jak ziarna pyłku kwiatowego lub zarodniki grzybów i glonów, które nadają miodowi spadziowemu z Beskidu Wyspowego charakterystyczną czarno-zieloną barwę. Następnie spadź jest pozyskiwana z igieł i gałązek jodły przez pszczoły rasy kraińskiej linii Dobra, która została lokalnie wytworzona i jest najlepiej przystosowana do panujących tam warunków.

Miód spadziowy z Beskidu Wyspowego może być pozyskiwany tylko w pracowniach pasiecznych zlokalizowanych na terenie powiatu limanowskiego i myślenickiego, posiadających stosowne zezwolenia i zarejestrowanych w Powiatowych Inspektoratach Weterynarii. Pszczelarze produkujący i konfekcjonujący go są zobowiązani do stosowania jednego wzoru etykiety - z nazwą produktu i symbolem Chronionej Nazwy Pochodzenia (lub symbolem i napisem „Chroniona Nazwa Pochodzenia”).

Konsystencja tego małopolskiego miodu może być płynna lub skrystalizowana. Jego barwa jest ciemnozielona z możliwymi ciemnobrązowymi przebarwieniami, a po skrystalizowaniu - od zielonoszarej do brązowej. Charakteryzuje się delikatnym, słodkim smakiem i intensywnym aromatem, ze specyficznym, przypominającym żywicę zapachem.

[Zdjęcie z archiwum Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Powiat Limanowski | Starostwo Powiatowe w Myślenicach - Powiat Myślenicki | Zagórzańskie Dziedziny

12/05/2021

Bądź z Małopolska Odkryta Na Nowo na Facebook'u i na Instagramie. Odkrywaj z nami Małopolskę!

04/05/2021

Dziś Międzynarodowy Dzień Strażaka - obchodzony tradycyjnie w dniu ich patrona, św. Floriana. Nasze odkrywanie Małopolska kierujemy więc do najstarszego w Polsce Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa prowadzonego przez Ochotnicza Straż Pożarna w Alwerni - od zeszłego roku jako część Nadwiślański Park Etnograficzny.

Powstało ono w 1953 r. z inicjatywy kpt. Zbigniewa Konrada Gęsikowskiego i działa nieprzerwanie dzięki społecznej pasji kolejnych pokoleń strażackich Gmina Alwernia. Obejmuje kolekcję ponad 1800 eksponatów, z których najcenniejsze są strażackie wozy konne z lat 1910-13, samochód Mercedes z 1926 i Fiat 621L z 1938 r. Można tu zobaczyć ponad 20 zabytkowych pojazdów, sikawki, umundurowanie, odznaczenia, zdjęcia, dokumenty, sztandary, hełmy, toporki, gaśnice, drabiny, pompy... Słowem wszystko, co kojarzy nam się ze strażakami i pożarnictwem. Obecnie są one prezentowane w trzech miejscach przy OSP Alwernia: hali wystawowej, remizie i w podziemiach, ale już wkrótce ta cenna kolekcja zyska wreszcie własną, nowoczesną przestrzeń wystawienniczą pod postacią odrębnego budynku.

A wszystkim Strażakom w dniu ich święta życzymy bezpiecznej służby i zawsze szczęśliwych powrotów z akcji.

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Państwowa Straż Pożarna | Powiat Chrzanowski

29/04/2021

Na pograniczu Gmina Siepraw i Gmina Świątniki Górne znajduje się skałka w formie ambony stokowej, zbudowana z twardego piaskowca istebniańskiego. Mierzy ok. 3 m wysokości i 20 m długości. Powszechnie nazywana jest Kopytkiem.

Skąd taka nazwa? Związane są z nią dwie legendy. Pierwsza opowiada o Jadwidze - przyszłej królowej Polski. To właśnie z tego miejsca miała ona ujrzeć po raz pierwszy Kraków, a fakt ten upamiętniony został przez odbicie w skale podkowy królewskiego rumaka. Druga legenda natomiast dotyczy sporu o granicę pomiędzy Sieprawiem a Świątnikami, zwanymi w średniowieczu Górkami. Właścicielem tej drugiej wsi był biskup krakowski i późniejszy święty Stanisław ze Szczepanowa. Aby zażegnać sąsiedzkie waśnie objeżdżał on konno granice wsi. Gdy przybył w to miejsce biskupi koń się zatrzymał i uderzył kopytem w skałę pozostawiając odbity ślad. Stanisław odczytał to jako znak Boży i nakazał, aby właśnie tędy przebiegała sporna granica. I tak pozostało po dziś dzień, a skała Kopytko stoi na granicy Sieprawia i Świątnik.

Małopolska | Skarby Małopolski | Odkryj Małopolskę | Małopolska Organizacja Turystyczna

24/04/2021

A u Was gdzie dziś ? Korzystajmy z pogody i odkrywajmy choćby tuż za progiem!

21/04/2021

Pomiędzy szczytami Kopytówka na Wzgórzach Lanckorońskich (549 m n.p.m.) i Krowia Góra w Paśmie Babicy (617 m n.p.m.) znajduje się Przełęcz Sanguszki (480 m n.p.m.). Swoją nazwę zawdzięcza księciu Eustachemu Sanguszce inicjatorowi przebiegającej tędy drogi z Biertowic do Zembrzyc, który w latach 1890-1895 sprawował urząd marszałka galicyjskiego sejmu krajowego. Droga została wybudowana w latach 90. XIX w. i miała wtedy duże znaczenie gospodarcze i militarne. Jest zaliczana do najciekawszych zabytków drogownictwa w Polsce - pod względem inżynieryjnym, historycznym i krajobrazowym.

O jej doniosłości świadczy najlepiej pomnik z bloków i ciosów kamienia znajdujący się w najwyższym punkcie przeprawy między wsiami Harbutowice i Palcza oraz widniejący na nim napis: "Przejście przez tę górę zbudowano za rządów Ich Ekscelencji C.K. Namiestnika K. Badeniego i Marszałka Krajowego Ks. E. Sanguszki D. 4 maja 1895 r."

Na Przełęczy Sanguszki odnajdziemy jeszcze trzy inne interesujące zabytki:
✔ dawne austro-węgierskie umocnienia polowe z 1914 r. zamykające tę drogę w czasie I wojny światowej;
✔ kamienny obiekt z datami 1887-19.., który mógł być źródełkiem lub studnią (niektóre źródła podają, że jest to studnia służąca pojeniu koni zbudowana w 1912 r.);
✔ krzyż wzniesiony 3 maja 1999 r. dla upamiętnienia ofiar konfederacji barskiej, którzy zginęli w obronie ojczyzny w walce z Rosjanami.

Przełęcz to także atrakcyjny punkt widokowy ze wspaniałą panoramą na południową część Beskidu Makowskiego oraz Pogórze Wielickie.

Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna

14/04/2021

Dziś Międzynarodowy Dzień Gapienia się w Niebo!

Niebo nad Małopolska jest piękne - trzeba tylko czasem podnieść głowę do góry! Sami zobaczcie, jakie niebo udało nam się uchwycić podczas wycieczki rowerowej nad wsią Sanka w Gmina Krzeszowice.

Zatem zadanie na dziś: gap się w niebo! To nic, że może dziś z niego pada deszcz czy sypie śnieg - oderwij oczy od ziemi i spójrz w górę! I co tam zobaczyłaś/zobaczyłeś?

06/04/2021

Wtorek po Wielkanocy na Ziemi Krakowskiej to nie tylko słynna "Rękawka". W okolicach Bochnia i Miasto i Gmina Wieliczka popularny był "Babasik" lub "Babaskik". W ramach "odwetu" za Lany Poniedziałek, kiedy to głównie mężczyźni polewali kobiety, we wtorek niewiasty pierwsze oblewały wodą napotkanych panów. Co oczywiście stawało się przyczynkiem do wzajemnych gonitw i dalszego polewania się wodą. Stąd przysłowie ludowe mówiące, że "aż do Zielonych Świątek można lać się w każdy piątek".

[Zdjęcie: grafika Michała Elwiro Andriolli - Dyngus, 1882 r.]

Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Powiat Bocheński | Powiat Wielicki

03/04/2021

Na ten świąteczny czas życzymy Wam, by w Waszych domach gościły radość, zdrowie i małopolskie wielkanocne tradycje.

🐰"Zmartwychwstania w dusy i wiesny po usy!" Alleluja!🐣

31/03/2021

W Wielką Sobotę 3 kwietnia 1915 r. mieszkańcy Kraków PL w "Ilustrowanym Kurierze Codziennym" mogli przeczytać zarządzenie Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa o zakazie "farbowania jaj (tzw. pisanek wielkanocnych) i wprowadzania ich do obrotu handlowego". Wiązało się to oczywiście z czasem wojennym i troską o marnowanie żywności i obawą o spekulacje środkami spożywczymi.

Ale najciekawsze jest tu coś innego: czy wiecie, że rozporządzenie to miało moc prawną aż do 2008 r.? Dopiero wtedy to Prezydent Krakowa w specjalnym „Reskrypcie w sprawie barwienia jaj wielkanocnych” odwołał postanowienie sprzed 93 lat! Ilu z Was do tego czasu łamało prawo robiąc pisanki czy kraszanki?

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska

27/03/2021

Przed nami weekend, a więc - pomimo "pandemicznego czasu" - życzymy Wam dobrego odkrywania Małopolski! Pogoda sprzyja i wcale nie trzeba jechać gdzieś daleko.

Ot, wieczorny spacer między Kazimierzem a Podgórzem po Kładce Ojca Bernatka… A w głowie wiersz krakowskiej poetki Wisławy Szymborskiej:
"Mozolnie lekko,
z cierpliwą zwinnością,
w wyrachowanym natchnieniu".

23/03/2021

Wiecie co to portatyl? Tak nazywane są przenośne ołtarzyki tablicowe, wykonywane głównie z metalu lub z kości słoniowej i używane dawniej przez duchownych w czasie podróży.

W Muzeum Ziemi Bieckiej w Biecz znajdziemy bardzo szczególny siedemnastowieczny portatyl. Składa się on z trzech części zamykanych do środka. Jest oprawiony w skórę i obszywany. Zawiera trzy sceny biblijne wykonane w technice miedziorytu na papierze: w środku grupa Ukrzyżowania otoczona narzędziami Męki Pańskiej, po bokach - z lewej św. Hieronim (lub też Dobry Pasterz), z prawej Pieta z Matką Boską przebitą siedmioma mieczami boleści. Grafiki są naklejone na płócienne podłoże i otoczone bordiurami kwiatowymi. Na odwrocie naklejono płócienne malowidła z motywami roślinnymi - osobno na każdej części.

Przedmiot ten ma ciekawą historię. Jego właścicielem był ks. Jan Nowakowicz, pochodzący z Biecza, który wraz z oddziałem żołnierzy z powiatu bieckiego wyruszył na wojnę z Turkami zakończoną słynną Odsieczą Wiedeńską króla Jana III Sobieskiego w 1683 r. W czasie walk ks. Janowi - żołnierzowi w chorągwi pancernej - towarzyszył ten portatyl, przed którym codziennie odprawiał Msze. W cudowny sposób uniknąwszy śmierci szczęśliwie powrócił do Biecza, a przenośny ołtarzyk pozostawał w jego rodzinie przez ponad trzy stulecia, by w latach osiemdziesiątych XX w. zostać przekazany do Muzeum Ziemi Bieckiej.

[Foto z archiwum Muzeum Ziemi Bieckiej]

Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Powiat Gorlicki | Punkt Informacji Turystycznej w Bieczu | Wirtualne Muzea Małopolski

15/03/2021

W latach 1857-58 wzdłuż wschodniej pierzei głównego placu Uzdrowiska Szczawnica (dzisiejszego pl. Dietla) - między altaną Szalayów a willą Szwajcarka Górna - wzniesiona została Galeria Spacerowa, po której mogli przechadzać się kuracjusze pijący wodę. Sto lat później Galeria została zabudowana, a w jej wnętrzu otwarto kawiarnię Haneczka. Wejście do kawiarni znajdowało się po prawej stronie Galerii, przy willi Szwajcarka. Wchodząc do środka, w małym korytarzu po prawej stronie znajdowała się szatnia, natomiast idąc w lewo po kilku schodkach za drzwiami ukazywała się duża sala kawiarni. Po lewej stronie stał fortepian, na którym wieczorami grano i do muzyki tańczono. Bufet znajdował się na końcu sali, po prawej stronie, serwował smaczne desery m.in. szarlotkę oraz kawę i herbatę, jak również piwo. W 1984 r. po zamknięciu sąsiadującej z nią pijalni kawiarnia Haneczka stała się miejscem wydawania wód mineralnych kuracjuszom. Niestety, w 2002 r. wybuchł pożar i przez kolejne kilka lat miejsce dawnej Galerii Spacerowej i kawiarni straszyło zgliszczami.

W 2005 r. dzięki decyzji o zwrocie majątku uzdrowiska rodzinie Mańkowskich - spadkobiercom ostatniego ich przedwojennego właściciela hrabiego Adama Stadnickiego, któremu władze PRL skonfiskowały go w 1945 r. - miejsce to (jak i wiele innych w Szczawnicy) ma szansę odzyskać dawny blask. W 2006 r. ruiny Galerii zostają rozebrane, a na ich miejscu powstaje nowy budynek z zachowaniem oryginalnego stylu i charakteru. Już dwa lata później goście i kuracjusze Uzdrowiska Szczawnica mogą tu delektować się potrawami i deserami serwowanymi w nowej kawiarni, która otrzymała nazwę Café Helenka.

[zdjęcie z archiwum Szczawnica Uzdrowisko]

Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Szczawnica Miasto i Gmina | Region Pieniny

09/03/2021

Pauli Żegota, historyk i krajoznawca podróżujący po Małopolska i odwiedzający w 1840 r. Zamek w Wiśniczu zapisał w swoich wspomnieniach: "Lud opowiada, że jest w okolicach Wiśnicza sześć podobnych słupów". Znane są one pod nazwą "wiśnickich kolumn" lub też "kolumn lotników".

Według legendy Stanisław Lubomirski po bitwie pod Chocimiem w 1621 r. pośród bogatych łupów wojennych przywiózł ze sobą tureckich bądź tatarskich jeńców, którzy mieli budować warowny klasztor w okolicy zamku - wotum dziękczynne za zwycięstwo chocimskie. Sześciu z nich, sprytnych inżynierów, chcąc uciec i powrócić do ojczyzny zbudowało sobie skrzydła - na wzór mitycznego Ikara - i wzbiło się w niebo z klasztornego wzgórza. Lubomirski wykrył ucieczkę więźniów i nakazał strzelać do nich poświęconymi kulami. W miejscach ich upadków na ziemię miejscowa ludność wzniosła sześć kolumn. Inna legenda dotycząca ich powstania mówi, że stoją one w miejscach odpoczynku św. Szymona wędrującego z Lipnicy do Krakowa. Trzecia - ta dla poszukiwaczy skarbów - że znajdują się one przy wejściach do tajemnych tuneli prowadzących do skarbów wiśnickiego zamku: ponoć wystarczy nacisnąć odpowiednią część podstawy kolumny, by otworzyć wejście do podziemi.

Wiśnickie "kolumny lotników" odnajdziemy w Nowym Wiśniczu, Bochni, Olchawie, Leksandrowej i Lipnicy Górnej. Każda z nich ma ciekawą historię i intencję wystawienia. Warto w podróżach po ziemi bocheńskiej, wiśnickiej i lipnickiej zatrzymać się przy nich i poczytać inskrypcje na nich wyryte.

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Małopolska Organizacja Turystyczna | Muzeum Ziemi Wiśnickiej w Nowym Wiśniczu | Miasto i Gmina Nowy Wiśnicz | Gmina Bochnia | Gmina Lipnica Murowana | Tarnow Travel

05/03/2021

Czy macie w swoich garderobach "lajbik"? Zapewne większość - nie. Ale na Spiszu znajdziemy go wciąż w niejednej domowej szafie.

Teren Polskiego Spisza obejmuje 14 wsi. Etnografowie wyróżnili na nim trzy odmiany stroju spiskiego różniące się od siebie głównie zdobieniami i niektórymi elementami kroju: trybski, kacwiński i jurgowski.

W kobiecym spiskim stroju "lajbik" to gorset. Szyty jest najczęściej z aksamitu, tybetu lub delinu. Zapinany jest z przodu na guziki (wcześniej były także na haczyki). Nowsze lajbiki zdobione są wzorami naszytymi z cienkiej, białej, srebrnej lub złotej tasiemki, zwanej „siutażym”, a u dołu wykańczane fałdkami nazywanymi „kaletkami”. Na początku XX w. kobiece lajbiki miały praktyczne zastosowanie: były powszechnym strojem dorosłych kobiet i pełniły funkcję gorsetu i stanika jednocześnie. Obecnie lajbiki są elementem kostiumu regionalnego używanego podczas wydarzeń regionalnych i religijnych.

Męski lajbik to kamizelka. Szyty jest z cienkiego, zielonego sukna. Posiada stojący, haftowany kołnierz. Środek pleców u dołu wykończony jest dwoma klapkami nachodzącymi na siebie. Bardzo ważną ozdobą męskiego lajbika są metalowe guziki zwane "gombosami" - może być ich nawet od 60 do 72 szt. W trybskiej odmianie - kamizelki są krótkie, ozdobione łańcuszkowym haftem z czerwonej i żółtej włóczki (z motywami roślinnymi - zazwyczaj w postaci tulipanów). Natomiast w kacwińskiej odmianie stroju na plecach lajbika jest wyhaftowany rok uszycia kamizelki, a z przodu przy zewnętrznych rzędach metalowych guzików umieszczone są chwasty z włóczki tzw. "kistki". W jurgowskiej odmianie lajbik zastąpiony został serdakiem.

Jako ciekawostka: w śląskiej gwarze lajbik to... biustonosz.

[Zdjęcie z archiwum Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ]

Korpus Spiski | Polski SPISZ | SIL SPISZ się na medal | Małopolska | Odkryj Małopolskę | Małopolska Organizacja Turystyczna | Skarby Małopolski

02/03/2021

Do najstarszych miejscowości w Miasto i Gmina Radłów niewątpliwie należą Zabawa i Zdrochec założone w połowie XIII w. przez braci biskupa krakowskiego Wiesława z Kościelca. Po jego śmierci braterska chciwość i roszczenie sobie przez nich i ich potomków praw do biskupich lasów radłowskich stały się przyczyną sporów z arcybiskupstwem krakowskim. Kres położył im dopiero kardynał Zbigniew Oleśnicki w 1450 roku stawiając słup graniczny na granicy latyfundium należącego do biskupstwa krakowskiego i popierając go aktem prawnym podpisanym przez Pawła z Taczowa - podkomorzego sandomierskiego - oraz Jana Oleśnickiego - wojewodę sandomierskiego, a prywatnie brata kardynała. Ów akt wspomina o usypaniu kopców granicznych oraz wykonaniu nacięć na drzewach, aby tym samym rozdzielić dobra Zabawów i Zdrocheckich od własności biskupiej.

Słup graniczny ustawiono przy średniowiecznej drodze prowadzącej z Radłowa do Opatowa. Wykonany został z wapnia pińczowskiego w kształcie czworobocznego graniastosłupa, ze ściętymi narożnikami i kamiennym daszkiem z kulą, pod którym na szerszych ścianach w prostokątnych płaszczyznach są cztery płaskorzeźby: na frontowej - krzyż, na dwóch bocznych - postacie kobiet w aureolach (przez niektórych badaczy wskazywane jako Matka Boska oraz Św. Jan), a na tylnej - kartusz z herbem Zbigniewa Oleśnickiego "Dębno" pod kapeluszem kardynalskim. Poniżej krucyfiksu gotycką minuskułą wyryty jest łaciński napis mówiący: "Ten znak posiadłości duchowne rozdziela i pańskie. 1450 rok 4 maj." Natomiast pod herbem kardynalskim napis głosi: "Na prawo daję duchowieństwu, na lewo przyznaję panom". Na słupie odnajdziemy również trzy napisy z XVII w., a także - u podstawy słupa - XIX-wieczną informację o fundacji jego odnowienia. Również w ostatnich latach słup został odrestaurowany i wygląda jeszcze piękniej niż na załączonym zdjęciu.

Słup graniczny w Biskupicach Radłowskich, obok słupa drogowego z Konina, jest najstarszym i najlepiej zachowanym zabytkiem tego rodzaju w Polsce. Tym bardziej warto go zobaczyć - choćby podczas wiosennej rowerowej wycieczki po EnoVelo czy VeloDunajec.

Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Powiat Tarnowski | Tarnowska Organizacja Turystyczna

26/02/2021

"Góry, góry, góry i śnieg." Tak po przyjeździe do zimowej stolicy Polski mówi o mieście główna bohaterka serialu "Szpilki na Giewoncie". Ale czy tylko? Czy Zakopane to tylko "góry i śnieg"?

✒Napiszcie nam z czym ono Wam się kojarzy, podzielcie się swoimi 📷fotografiami, wspomnieniami, 🔍odkryciami z Zakopanego!

23/02/2021

Zgodnie z przekazem zapisanym w kronikach przez Jana Długosza między królem Kazimierzem Wielkim a biskupem krakowskim Bodzętą (Bodzantą) doszło do sporu o dziesięcinę. Biskup wysłał do króla poselstwo w osobie kanonika katedry wawelskiej Marcina Baryczki, który miał przekazać władcy upomnienie dotyczące jego niemoralnego prowadzenia się oraz informacje o grożących mu karach kościelnych. 13 grudnia 1349 r. król nakazał aresztowanie posłańca, a następnie utopienie go w Wiśle. Za to na Kazimierza przez biskupa Bodzętę została nałożona klątwa. Król wiosną wysłał do Avinionu - gdzie przebywał papież - poselstwo i wybłagał zdjęcie ekskomuniki. Według Długosza w ramach pokuty król Kazimierz Wielki m. in. miał ufundować kościoły - zwane przez to ekspiacyjnymi, pokutnymi lub także "fundacjami baryczkowskimi" od powodu ich budowy. Kronikarz podaje, że tych kościołów było sześć.

Jednym z nich - a nawet pierwszym - miał być kościół w Niepołomicach, choć po dziś dzień trwa o to spór historyków. Faktem jednak jest, że został on erygowany już w maju 1350 roku, a więc niespełna pół roku po zabójstwie Baryczki, a w 1358 został poświęcony i otrzymał wezwanie Dziesięciu Tysięcy Męczenników. Kościoły pokutne - również niepołomicki - charakteryzowały się zwartą bryłą o dwunawowym korpusie. Sklepienia podpierały dwa filary, które również w tych świątyniach miały dodatkową symbolikę odnoszącą się do sądów królewskich. Niestety, w przebudowanym wnętrzu niepołomickiej fary nie odnajdziemy już wszystkich średniowiecznych cech. Warto jednak zwrócić uwagę na gotyckie sklepienie prezbiterium z pięknymi zwornikami i wytwornym portalem prowadzącym do tzw. Starej Zakrystii, w której znajdują się najważniejsze w Polsce gotyckie malowidła ścienne.

Do fresków samej Starej Zakrystii - czyli oratorium królewskiego kaplicy Świętych Męczennic - jak i innych perełek niepołomickiej świątyni - kaplic rodów Branickich i Lubomirskich - powrócimy na pewno w innych wpisach. Ale już dziś zachęcamy Was do odwiedzin tego szczególnego kościoła tak mocno związanego z historią Polski, Kraków PL i Małopolska.

Parafia pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach | Miasto i Gmina Niepołomice | Sakralne Dziedzictwo Małopolski | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski

19/02/2021

Czy wiecie czym była Galicyjska Kolej Transwersalna i co szczególnego wyróżniało położoną na jej trasie stację Kasina Wielka?

Kolej do Kraków PL i Małopolska zagościła wraz z Austriakami - pierwsza linia otwarta została przez Towarzystwo Kolei Krakowsko-Górnośląskiej 13 października 1847 i łączyła ona Kraków z Zagłębiem Górnośląskim oraz z Prusami. Na przełomie lat 50. i 60. XIX w. powstała Kolej Galicyjska im. Karola Ludwika łącząca Kraków i Lwów. Pod naciskiem wojskowych i na wypadek wojny z Rosją zrodził się pomysł stworzenia nieprzerwanego ciągu kolejowego z zachodu na wschód - przy wykorzystaniu już istniejących częściowo tras kolejowych - będącego alternatywą dla głównej linii kolejowej Kraków-Lwów. Poprowadzoną ją bliżej Karpat, co miało przyczynić się do zaktywizowania słabo rozwiniętych obszarów górskich. W ten sposób w 1884 r. powstała Galicyjska Kolej Transwersalna ze stacjami końcowymi w Czadcach (obecnie Słowacja) i Husiatynie (Ukraina). Jej łączna długość wynosiła 768 km i przecinała doliny najważniejszych rzek karpackich, stąd jej nazwa od łacińskiego "trans versalis" - poprzeczna. Główne dworce kolejowe znajdowały się w Żywcu, Suchej, Nowym Sączu, Jaśle, Krośnie, Sanoku, Zagórzu, Chyrowie, Samborze, Drohobyczu, Stryju i Stanisławowie.

Najwyżej położoną stacją kolejową na tej linii była Kasina Wielka znajdująca się na wysokości 577 m n.p.m. Budynek kolejowy zbudowany został w stylu neorenesansowym i do dnia dzisiejszego zachował swój historyczny charakter. Na parterze znajdowały się poczekalnie dla pasażerów, stanowiska kasowe oraz pomieszczenia zawiadowcy stacji i dyżurnego ruchu, a na piętrze natomiast mieszkania służbowe dla personelu kolei. Także nasadzenia kasztanowców w pobliżu stacji są charakterystyczne dla budynków dworcowych w dawnej Galicji.

Choć linia kolejowa Galicyjskiej Kolei Transwersalnej jest już zamknięta to sama stacja Kasina Wielka wciąż żyje. W wyremontowanym budynku stacyjnym obecnie prywatny właściciel urządził apartamenty do wynajęcia. Stacja jest także znana miłośnikom kolei i wakacyjnych przejazdów pociągów retro z pobliskiego Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce. Dzięki swojemu niepowtarzalnemu wyglądowi typowej małej stacji sprzed ponad stu lat Kasinę Wielką szczególnie upodobali sobie także reżyserzy, którzy akcje swoich dzieł osadzają w realiach z pierwszej połowy XX w. Kręcono tu sceny do takich filmów jak: "Lista Schindlera" (1993 r.), "Boże Skrawki" (2001), "Karol. Człowiek, który został papieżem" (2005), "Szatan z siódmej klasy" (2006), "Katyń" (2006), "Szpiedzy w Warszawie" (2012), "Piłsudski" (2018) czy "Erynie" (2020).

[Zdjęcie z archiwum Apartamenty Stacja Kasina]

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Lokomotywa - Koalicja Kolei Galicyjskiej | Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej | Nowosądeckie Stowarzyszenie Miłośników Kolei | Zagórzańskie Dziedziny | Po Galicji

16/02/2021

Ostatni wtorek karnawału w Kraków PL i Małopolska również wiązał się z ciekawym zwyczajem praktykowanym do końca XIX w. Było to tzw. ścinanie Mięsopusta - słomianej kukły będącej symbolem okresu zapustnego jak również zimy. Najpierw włóczono Mięsopusta po Rynku Krakowskim oraz placach i ulicach innych podkrakowskich miejscowości, a następnie dokonywano na nim egzekucji, ścinając go lub rozrywając na strzępy.

Po egzekucji zabawa była kontynuowana w karczmach. Z wybiciem północy rozpoczynała się Środa Popielcowa i nastawał czas Wielkiego Postu. Do karczmy wchodził stróż nocny i odgwizdywał godzinę dwunastą. Muzyka milkła, skrzypek zrywał struny w skrzypcach, klękał na środku karczmy, a obecni w niej mężczyźni kładli mu na głowę swoje czapki. Taką piramidę strącano następnie kijem krzycząc głośno, że ucięto głowę Zapustowi. Tak to karnawał odchodził w zapomnienie. Wierzono, że kto koniec zapustów przegapi i zabawi w karczmie dłużej po północy, ten zostanie przy wyjściu z niej spisany przez diabła czekającego na spóźnialskich przed jej drzwiami i rychło trafi z nim do piekła.

Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski

14/02/2021

Wieś Lubcza to najdalej na wchód wysunięta miejscowość w Gmina Ryglice. Dla jej mieszkańców 14 lutego od lat jest świętem z racji przypadającego tego dnia drugorzędnego odpustu św. Walentego. Ale w Polsce wieś znana jest bynajmniej nie z powodu odpustu...

W czasach średniowiecza tereny Lubczy porastała puszcza bogata w zwierzynę łowną. Król Kazimierz Wielki był wielkim miłośnikiem polowań i często zapuszczał się do tych lasów. Legenda głosi, że pewnego razu po polowaniu w lubeckich lasach zwanych "Ptasznikiem" zmęczony i głodny został ugoszczony w pobliskiej karczmie wyjątkową zupą. Jej szczególny smak i zapach tak zaintrygował króla, że wezwał kucharkę by ta zdradziła mu przepis. Kobieta opowiedziała władcy o ziołach, które zbiera sama na okolicznych łąkach, a których nazwy nie zna. Wtedy Kazimierz Wielki w nawiązaniu do wsi Lubcza nadał im nazwę "lubczyk". A karczmarkę - czy to ze względu na jej kulinarne zdolności, czy też może na urodę, tego nie wiadomo - zabrał ze sobą na dwór.

Walory i smak zupy z Lubczy docenił nie tylko Król Kazimierz. Siedem wieków później lubecka zupa z lubczykiem w 2019 roku została wpisana na listę produktów tradycyjnych Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w kategorii "Gotowe dania i potrawy w woj. małopolskim", a pod koniec 2020 roku zwyciężyła spośród 330 potraw w konkursie "Polska wieś smakuje" organizowanym przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Zupa ma nie tylko wspaniały smak i aromat, lecz także właściwości lecznicze, a sam lubczyk jest traktowany jako przyprawa o szczególnej mocy działającej pozytywnie na uczucia.

Gdybyście chcieli przyrządzić tę zupę swojej "drugiej połówce" z okazji walentynek podrzucamy Wam przepis: https://bit.ly/3d8xiud. Pamiętajcie jednak, że aby potrawa była w pełni skuteczna to lubczyk musi pochodzić z Lubczy!

[Zjęcie z archiwum NIKiDW]

Kolo Gospodyn Wiejskich w Lubczy | Małopolska | Odkryj Małopolskę | Skarby Małopolski | Tarnowska Organizacja Turystyczna