Osoby, które chcą podzielić się informacjami dotyczącymi wsi proszeni są o kontakt na e-mail lub Messengera. Bączal Dolny – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Skołyszyn. Położenie geograficzne i warunki przyrodnicze:
Bączal leży w mikroregionie góry Liwocz na Pogórzu Karpackim. W miejscowości rosną kaczeńce, storczykowate, cebulica dwulistna i inne
rośliny objęte ochroną. W Bączalu Górnym rośnie podkolan biały. W obu miejscowościach można podziwiać piękne krajobrazy. We wsi znajduje się parę małych kompleksów leśnych, otwartych dla wszystkich, w których można zbierać grzyby, w tym wczesnowiosenną smardzówkę czeską. Warunki meteorologiczne:
Średnia roczna temperatura wynosi około +6° do +8°, w zimie średnio -4° w styczniu, w lecie +19° w lipcu. Średnia opadów waha się w przedziale od 750 do 800 milimetrów rocznie. Grubość pokrywy śnieżnej to 60-90 cm - zalega ona średnio w ciągu roku od 60 do 80 dni. Ilość dni z zachmurzeniem wynosi średnio w ciągu roku wynosi 133, zaś liczba dni z przymrozkami to około 119. Pierwsze przymrozki występują około 20 września a ostatnie 6 maja choć zdarzają się i pod koniec tego miesiąca. Wiosna przychodzi wcześnie i jest dość ciepła, lato z reguły jest upalne, jesień zaś szybko przynosi chłody i mgły. Miejscowość zlokalizowana jest 12 km od Biecza, jednego z najstarszych i najbardziej atrakcyjnych turystycznie miast w Polsce. Bączal Dolny graniczy między innymi z: Jabłonicą, Opaciem Dąbrówką. Granice obrębu:
Bączal Dolny graniczy z takimi miejscowościami jak:
Bączal Górny, Dąbrówka (gmina Brzyska), Lipnica Dolna (gmina Brzyska), Opacie (gmina Jasło), Przysieki, Trzcinica (gmina Jasło), Siedliska Sławęcińskie, Sławęcin i Skołyszyn. Ciekawostki przyrodnicze:
W Bączalu Dolnym znajduje się także źródło, które w przeszłości uważane było za mające właściwości lecznicze. W wiosce, w rejonie kościoła parafialnego rosną pomnikowe gatunki lipy drobnolistnej i dębu bezszypułkowego liczące około 300–400 lat. Przez obie wsie przepływa wiele strumieni i potoków; w tym potok Młynówka – lewobrzeżny dopływ Ropy. W Bączalu Dolnym znajduje się cenny pod względem faunistycznym obszar chroniony Natura 2000 – Łąki nad Młynówką. W miejscowości zlokalizowane są złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej o szacowanej wielkości. Przysiółki:
Najważniejsze przysiółki i zwyczajowe nazwy topograficzne sołectwa Bączal Dolny:
Babis, Bajdy, Brzeziny, Centrum, Góra, Granice, Przy rzece, Przy kościele, Zagrody, Zalesie. Historia:
Nazwa Bączal pochodzi najprawdopodobniej od strumyka o nazwie "Bączałka" przepływającego przez centrum wioski lub od nazwiska (imienia) Bączał. Bączal Dolny i Górny to wsie założone przez króla Kazimierza Wielkiego około lat 1370-1378. Pierwsza pisemna wzmianka o Bączalu pochodzi z 1124 roku (dokument nadania ziemi benedyktynom z Tyńca), a kolejna z 1396 r. W 1595 roku wieś Bączal Niżny położona w powiecie bieckim województwa krakowskiego była własnością starosty olsztyńskiego Joachima Ocieskiego. Bączal Dolny był nazywany Bączalem Niższym, a Bączal Górny Bączalem Wyższym – obie wsie były wsiami rycerskimi, a następnie szlacheckimi. Istniał również Bączal Opata (własność Opatów Tynieckich) – obecnie Opacie. Parafia w Bączalu powstała najprawdopodobniej już pod koniec XIII w. jednak pierwsza wzmianka pochodzi z 1348 roku. Prawdopodobnie istniał tu jeszcze starszy kościół (niewielki drewniany kościółek wybudowany ok. 1400 r.) niż gotycki wybudowany w 1667 roku, o którym wspomina polski kronikarz i historyk Jan Długosz w swojej księdze "Liber beneficiorum". Niestety został doszczętnie zniszczony. W latach 1954–1961 istniała tu gromada Bączal Dolny, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z siedzibą GRN w Bączalu Dolnym; w skład gromady wchodziły również dwie inne wsie, tj. Bączal Górny i Opacie. Od 2008 roku miejscowość znajduje się na trasie górskiego maratonu rowerowego – Cyklokarpaty, a od 2011 także na trasie Biegu Pamięci senatora Stanisława Zająca, który zginął w katastrofie smoleńskiej 10 IV 2010 roku. Po II wojnie światowej miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego (1945), rzeszowskiego – powiat jasielski (1945–1974), krośnieńskiego (1975–1998) i aktualnie do woj. podkarpackiego – powiat jasielski (od 1998). Zabytki i atrakcje turystyczne :
* murowany kościół pw. Imienia Maryi – parafialny, wzniesiony w historyzującym polskim stylu narodowym z elementami wczesnego modernizmu, według projektu lwowskiego mgr inż. architekta Eustachego Chmielewskiego. Jego wnętrze skrywa łaskami słynący obraz Matki Bożej Bączalskiej z I połowy XVII wieku (w typie Matki Bożej Śnieżnej),
* przydrożne kapliczki,
* krzyże z okresu pierwszej i II wojny światowej,
* cmentarz nr 28 z I wojny światowej ,
* stara plebania z 1923 roku, wybudowana w stylu dworkowym,
* figurka św. Mikołaja patrona byłego kościoła,
* stuletnie budynki mieszkalne,
* cmentarz wojenny nr 27 projektu Johanna Jägera z I wojny światowej (na górze Babis)
* Murowana figura - jedna z najstarszych kapliczek w regionie, datowana nawet na XV wiek,
* Zabytkowy Dwór w Bączalu został zniszczony,
* źródło, a w nim woda uważana przed II wojną światową za mającą właściwości lecznicze,
* obszar chroniony Natura 2000 – Łąki nad Młynówką,
* postindustrialne pozostałości starej cegielni (w ruinie),
* trasy quadowe z zapleczem o trzech stopniach trudności i łącznej długości ponad 2000 m,
* ośrodek wypoczynkowy Jasielskiego Klubu Motocyklowego,
* prywatne muzeum wsi pogórzańskiej, w zabudowaniach pana M. Skrzyszowskiego – Bączal Dolny 10,
* kompleks rekreacyjno-sportowy, w tym boiska wielofunkcyjne i plac zabaw,
* stary, zabytkowy cmentarz parafialny, założony około 1790 roku,
* Zabytkowy kościół św. Mikołaja, zbudowany w latach 1664-1667, został przeniesiony do skansenu w Sanoku. W Bączalu można zbierać grzyby ponieważ znajduje się tu kilka małych kompleksów leśnych w których można też spotkać brzozę karłowatą oraz malinę moroszkę, które są reliktem glacjalnym. Legendy:
Jedno z podań ludowych mówi, że w czasach kiedy powstawał stary kościół, drewno oraz wszystkie materiały budowlane potrzebne na powstanie budowli złożono na górze, ale pewnej nocy cudownym trafem cały materiał został w niewyjaśnionych okolicznościach przeniesiony na dół. W miejscu gdzie najpierw był złożony cały materiał wybudowano Murowaną figurę, a w miejscu gdzie podobno przeniosła je Maryja (bo sobie ten skrawek ziemi upatrzyła) wybudowano świątynię. Edukacja:
W miejscowości znajduje się Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Rejtana w Bączalu Dolnym założona w 1885 roku. Na terenie szkoły mieści się kompleks rekreacyjno-sportowy, w skład którego wchodzą: duży plac zabaw dla dzieci, boisko do piłki nożnej z nawierzchnią trawiastą, piaszczyste boisko do piłki plażowej, a także część lekkoatletyczna, w tym: rzutnia do pchnięcia kulą, bieżnia do skoku w dal, rozbieg do skoku wzwyż i boisko pokryte sztuczną nawierzchnią przystosowane do gry w siatkówkę, piłkę ręczną, koszykówkę i tenis ziemny. Przy szkole od 2014 roku rośnie Dąb Wolności, upamiętniający 25 rocznicę demokratycznych przemian z VI 1989 roku. Wybitni wychowankowie placówki:
prof. Jerzy Bartmiński – językoznawca, slawista, etnolingwista. Marian Bartmiński – brydżysta, sportowiec, sędzia piłkarski. ks. Stanisław Bartmiński – kanonik jarosławski, pierwowzór postaci ks. Antoniego Wójtowicza z serialu „Plebania”. Jan Bąbaś – ekonomista, członek PZPR. Franciszek Cholewiak – działacz Stronnictwa Ludowego, ofiara niemieckim obozów koncentracyjnych. prof. Marian Cichoń – wykładowca na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Jan Dachowski – mgr administracji, metalurg, wieloletni kierownik WSK w Mielcu. Stanisław Kołodziej – Sługa Boży Kościoła katolickiego, męczennik, więzień Auschwitz i Dachau. inż. Bronisław Stoj – inżynier mechanik, racjonalizator produkcji, odznaczony licznymi medalami i nagrodami. Henryk Stroka – pisarz, poeta, profesor szkół Rzeszowa i Krakowa (szkoła ludowa). Wincenty Stroka – tłumacz, poeta, krakowski profesor gimnazjalny, poliglota (szkołą ludowa). Tadeusz Strugała – kanonik honorowy stalowowolskiej Kapituły Konkatedralnej. dr Bronisław Syzdek – pisarz, historyk, kierownik Centralnego Archiwum KC PZPR. Marian Szarek – duchowny rzymskokatolicki, kanonik. Ludwik Wypasek – misjonarz, ksiądz ze Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła. Czesław Zięba – analityk, laborant, inżynier i wynalazca. Józef Zięba – duchowny rzymskokatolicki, przyjaciel bł. Jerzego Popiełuszki. Opieka zdrowotna:
Na terenie miejscowości znajduje się punkt lekarski zlokalizowany w budynku Zespoły Szkół Publicznych i będący filią Gminnego Ośrodka Zdrowia z siedzibą w Skołyszynie, w którym lekarze przyjmują dwa razy w tygodniu. Lek. med. Stanisław Szurek - lekarz chorób wewnętrznych, specjalista medycyny rodzinnej, kierownik SP ZOZ. Przyjmuje we wtorki, od godziny 11:30 do 14:00. Dorota Woźniak - lekarz chorób wewnętrznych, specjalista medycyny rodzinnej, specjalista rehabilitacji leczniczej. Przyjmuje w czwartki, od godz. 8:00 do 13:00. Straż pożarna:
W Bączalu Dolnym czynnie działa Ochotnicza Straż Pożarna, która powstała w 1928 roku z inicjatywy druha Jana Dybki. W latach 50. XX wieku wybudowano pierwszą remizę strażacką. Dzisiejszy Dom Strażaka to budynek uroczyście otwarty 10 września 1978. W roku 1982, w czasie trwania stanu wojennego, jednostka odebrała sztandar ufundowany z okazji 55. rocznicy swojej działalności. 8 lipca 2018 OSP obchodziło 90. lecie swojego istnienia. Winnice:
Tereny powiatu jasielskiego, zwłaszcza jego północna i zachodnia część, obfitują w nowo powstałe, zakładane po 2000 roku winnice. Na terenie Bączala Dolnego zlokalizowana jest winnica „Nad Doliną”, z której rozciąga się widok na malownicze okolice. Tutejsze ziemie są idealne do uprawy winorośli: lekka ziemia, odpowiednie nachylenie stoków. Lasy:
Teren miejscowości porastają lasy mieszane, głównie buczyna karpacka z domieszką jodły i sosny zwyczajnej. Zajmują one około 15% całkowitej powierzchni sołectwa. Największe skupiska leśne zlokalizowane są w rejonie góry Babis – lasy mieszane oraz przy granicy z Dąbrówką – lasy jodłowe. Lasy i zadrzewienia znajdujące się w granicach Bączala Dolnego wchodzą w skład Leśnictwa Lisów przynależącego do Nadleśnictwa Kołaczyce. Parafia:
Na terenie miejscowości znajduje się murowany kościół parafialny zbudowany, dzięki staraniom księdza prałata Stanisława Czernieca, w latach 1957–1959. Parafia św. Mikołaja i Imienia Maryi została erygowana najpóźniej w 1348 roku, co czyni ją jedną z najstarszych wspólnot parafialnych w granicach diecezji rzeszowskiej. KGW Bączal:
W Bączalu Dolnym działa Koło Gospodyń Wiejskich zostało założone 19 grudnia 2018 roku. Skład Zarządu Koła Gospodyń Wiejskich: Przewodnicząca - Krystyna Kurowska, Zastępca Przewodniczącego - Dorota Kołodziej, Skarbnik - Agnieszka Pyzik. Administracja:
Od 2015 roku funkcję sołtysa pełni Krzysztof Sarnecki. Od 2019 roku radę sołecką tworzą: Jacek Dzięglewicz, Tadeusz Dzięglewicz, Marta Grzywacz, Dariusz Krzemień, Damian Sarnecki, Bartosz Serwa, Jan Strugała, i Andrzej Wadas.
