Naptaki.pl

30/06/2024

Dziś o 15:30 w radiowej Jedynce w audycji językowej Słowoteka opowiem, a jakże, o nazwach ptaków 🦤🦩🦜🦉🦅🦆🐦‍⬛

09/06/2024

Szybko, szybko, szybko do radioodbiorników!
Dziś o 12:05 w radiowej Trójce w Księstwie Ptaków opowiem o ptakach i ich nazwach.
Jerzyk ryc. Witek Muchowski 🙂

09/05/2024

Ale jaja!

Opowiadałem ostatnio młodzieży z zaprzyjaźnionej szkoły o różnorodności w świecie ptaków. O ptakach wielkich jak strusie i łabędzie i ptakach małych jak kolibry i mysikróliki; o ptakach kolorowych i jednobarwnych; o latających i nielotnych, rzadkich i pospolitych… o ptakach o różnych dziobach, zależnie od tego czym się one żywią. Te wszystkie różnorodne ptaki wykluwają się także różnorodnych jaj, co mogłem pokazać na wspaniałych modelach jaj dzikich ptaków od Katarzyna Skakuj z jej pracowni : https://www.facebook.com/aKukuEggs.

23/01/2024

Zimowa wyprawa na ptaki już w tę sobotę 27 stycznia. Napiszcie do mnie jeżeli jesteście chętni. Poszukamy żurawi, gęsi, skowronków i hulających po polach ptaków szponiastych z północy - błotniaków zbożowych, myszołowów włochatych 🐾🦢🐦‍⬛
Ruszamy na cały dzień w małej grupce!

19/12/2023

Ptaki. Pasja jest dla mnie drogą do ludzi, miejsc i wydarzeń… Czasem także do ptaków… Puszczyk mszarny. Fot. Wojtek Przybysz

30/06/2023

Mnemotechnika

Jak zapamiętać łacińskie nazwy ptaków, które z niczym mi się nie kojarzą; nazwy ptaków, których nigdy nie widziałem…?

Z pomocą przychodzi mnemotechnika czyli technika ułatwiająca zapamiętywanie.

Badania naukowe potwierdzają, że ludzki umysł szybciej i na dłużej zapamięta 2-3 fakty powiązane ze sobą niż jedną odizolowaną informację. Łatwiej zapamiętać będące we wzajemnej relacji “więcej” niż “mniej”, które z niczym się nie kojarzy. Dlatego w czasie długiej wędrówki przez las wymyśliłem historie i skojarzenia, które pozwolą mi wreszcie nauczyć się naukowych nazw rzadkich drozdów.

Turdus obscurus - drozd oliwkowy - obscurus znaczy ciemny, ukryty (patrz camera obscura), tak jak oliwki ukryte w ciemnym zakamarku spiżarni…

Turdus eunomus - drozd rdzwoskrzydły - tak jak rdzawe poły-skrzydła płaszcza dawnego eunucha na bizantyjskich dworach… 😉

Turdus naumanni - drozd rdzawy - bo Johann Anderas Naumann, którego upamiętania ta nazwa, był rudowłosym Niemcem, który 200 lat temu amatorsko badał ptaki…

To jest mnemotechnika. Wymyślone skojarzenie obscurus z oliwkowym, eunomus z rdzawoskrzydłym i naumanni z rudzawym/rudym… Teraz zapamiętam na lata.

A jakie wy macie sposoby na zapamiętywanie obcobrzmiących i rzadko używanych słów?

29/06/2023

Raj utracony 🌳💚🌲

Tęsknię za czasami, których nie pamiętam; za miejscami, których nie znam. Za krajobrazem polskiej wsi lat ’70, za powojenną Polską, czasem nawet za bagnami, polami i puszczami sprzed dwóch wieków.

Tęsknię za światem, w którym kraska była pospolitym ptakiem mazowieckich pól i łąk; w którym na przydrożnych drutach siadały dzierzby czarnoczelne i rudogłowe, a na piaszczystych wyspach środkowej Wisły słychać było wieczorami donośne gwizdy kulona. Tęsknię za rozległymi polami zachodniej Polski, po których biegały dropie. Tych ptaków u nas już nie ma.

Spotkałem je na studyjno-sentymentalnej wyprawie do Stacji Badawczej Muzeum i Instytutu Zoologii PAN. Wspomnienia z czasów, których nie pamiętam, spiszę i podzielę się nimi na łamach kwartalnika Ptaki Polski.

Za serdeczną gościnę w Stacji dziękuję Dominika Mierzwa - Szymkowiak 💚

06/06/2023

Zmyślona podróż 🏴󠁧󠁢󠁳󠁣󠁴󠁿

Czy zdarzyło Wam się nagle zapragnąć podróży do jakiegoś odległego zakątka na świecie? Przeczytaliście jakieś zdanie, zobaczyliście zdjęcie i pstryk - pragniecie się tam znaleźć 🌍

Rezerwujecie lot, rejs, samochód, kupujecie mapę…
Czy rzeczywiście…?

Wysłuchałem właśnie niezwykłej monografii strzyżyka “The Wren” Stephena Mossa. Porywający, lotny i bogaty w fakty audiobook, czytany przez samego autora, pochłonąłem dwa razy jeden po drugim w kilka dni. To wciągająca opowieść o świecie maleńkiego, pospolitego ptaka - mieszkańca ogrodów, lasów, żywopłotów. Czy zapragnąłem zatem znaleźć się w żywopłocie…?

Strzyżyki pochodzą z Ameryki Północnej i rozprzestrzeniły się do Azji przez Cieśninę Beringa wiele milionów lat temu. Skolonizowały Azję i Europę po jej najdalsze zakątki. A na wielu wyspach utworzyły odizolowane populacje o lokalnych, wyjątkowych cechach… tak wyjątkowych jak miejsca, do których dotarły. Takim zakątkiem, najbardziej zachodnią wyspą Szkocji, jest St Kilda i jej endemiczny strzyżyk St Kilda Wren. Troglodytes troglodytes hirtensis to brązowy punkt na zielonej wysepce, która jest punktem na mapie Atlantyku…

Endemiczny strzyżyk, kolonie maskonurów, strome klify, zielone zbocza i opuszczone od niemal 100 lat kamienne domy… Brzmi jak program świetnej wyprawy.

Sprawdziłem loty do Glasgow, napisałem do armatorów łodzi pływających na St Kilda, obejrzałem zdjęcia, mapy, poczytałem o ptakach… I pomyślałem, że to tak jakbym już prawie tam dotarł…

Tak przeżyłem podróż, której nie przeżyłem. I spotkanie ze strzyżykiem, którego moja mama upamiętniła akwarelą - mam więc nawet pamiątkę z tej podróży.

Podobno planując, nazywając miejsca i ekscytując się przygotowaniami, przeżywamy emocje bliskie tym, które towarzyszą prawdziwej podróży. A ta nie zawsze jest możliwa…

A Wy dokąd byście się wybrali?

30/05/2023

Dunajska Delta Obfitości 💙💛❤️ 🇷🇴

Czekaliśmy na siebie tyle lat. Bo Delta zawsze była planem beta; planem alfa przez lata był w tym regionie Krym, na który przez 6 lat jeździłem na ptaki💛🩵🇺🇦

Pelikany różowe i kędzierzawe, 7 gatunków czapli, hełmiatki, podgorzałki. Południowa awifauna w pełnej krasie… ach no i kraski właśnie, żołny, dudki. Pełna „gamma” kolorów… Ptaki ciekawe każdy co do joty. A na deser wyczekiwany tyle lat, mały jak epsilon, trzcinniczek kaspijski i pi razy drzwi 150 innych gatunków ptaków 🦉🐦‍⬛🦅

Było oMega pięknie 🍀💚

25/05/2023

Phonescoping ☎️ 🔭

Dokumentacja, pamiątka, satysfakcja.

Zdjęcia telefonem przez lunetę.

🦤 dokumentacja rzadkich, ciekawych gatunków

🐦‍⬛ pamiątka bliskich spotkań z ptakami

🦆 satysfakcja z samodzielnie wykonanego zdjęcia ptaka siedzącego w oddali

Zdjęcia z Polski. Z daleka, bez niepokojenia i wabienia 💚🇵🇱🌲🌳

22/05/2023

Puszczyk mszarny - ptak magnetyczny 🦉

Puszczyk mszarny już 10-krotnie przyciągnął mnie do Lasów Sobiborskich. Żadnemu innemu gatunkowi ptaka w Polsce nie poświęciłem tyle wysiłku i uwagi. Jest charyzmatyczny, zjawiskowy, magnetyczny 💎

Jego magnetyzm i dziesiątki godzin wędrówek po Sobiborze pozwoliły mi spotkać gadożera, sóweczkę, jarząbki, dzięcioły białogrzbiete, muchołówki białoszyje i niezliczone samotniki, lelki, siniaki🦉🐦‍⬛🦅

W Sobiborze spędziłem także dziesiątki godzin z fantastycznymi ludźmi, którzy podobnie do mnie liczyli na spotkanie z tym puszczykiem.

Sobibór stał się dla mnie zarazem bramą do Lubelszczyzny - czarującej krainy barwnej dzikiej przyrody. Przez Sobibór dotarłem nad Nielisz, Jezioro Wytyckie, Czahary, Krowie Bagno a nawet do Dzikich Pól 💚🇵🇱🌲🌳

18/05/2023

“Cudowna podróż” po królestwie Linneusza… 🦉🦅🐦‍⬛

W ostatnim numerze kwartalnika Ptaki Polski zabieram Was w “językową podróż” na grzbiecie szarych gęsi Anser, do krainy ich naukowych nazw.

Karol Linneusz autor Systema Naturae i Selma Lagerlof autorka “Cudownej podróży” pochodzili z tego samego kraju… 🇸🇪
I cóż, że ze Szwecji…? 😉

A ja pracuję już nad następnym tekstem dla Was - tym razem o mewach i ich komplikującej się systematyce i nazwach.

16/05/2023

Dziś w Pytaniu na Śniadanie opowiadałem o gołębiach w mieście.

Były pytania, były odpowiedzi, nie było czasu na śniadanie 😉

A oto o czym nie zdążyłem opowiedzieć:

🐦 Dziki gołąb - gołębie miejskie to miejska forma gołębia skalnego - dzikiego gatunku ptaka występującego w południowej i zachodniej Europie.

🐦 Synurbizacja - gołębie miejskie to gołębie skalne, które osiedliły się w miastach - takie zjawisko to synurbizacja.

🐦 Wtórnie zdziczałe - gołębie miejskie to także ptaki, które uciekły z gołębników - jedne i drugie należą do tego samego gatunku gołębia skalnego.

🐦 Dwa ciemne paski na jasnoszarym skrzydle, ciemniejsza głowa i szyja, biała plama na kuprze - to cechy dzikiego gołębia skalnego - tak wygląda większość gołębi miejskich.

🐦 6 gatunków - tyle stwierdzono w Polsce dziko występujących gatunków gołębi. Są to grzywacz, siniak, gołąb miejski, sierpówka, turkawka i turkawka wschodnia.

🐦 Gołąb kanaryjski, gołąb maderski, gołąb laurowy - to endemity występujące na wyspach na Atlantyku - wybierasz się tam na wakacje? - koniecznie ich poszukaj pośród wawrzynów i drzewiastych wrzosów wysp Kanaryjskich, Madery.

🐦 333 gatunki - tyle gatunków gołębi występuje na świece. Wiele z nich to wyspiarskie endemity.

🐦 Gołębiom miejskim zdarza się zakładać gniazda na stalowych kolcach, które zabezpieczają budynki przed gołębiami. Wpiszcie w google “kolce gołąb gniazdo”… 😉

🐦 Habituacja - gołębie miejskie przyzwyczajają się do kolorowych wiatraczków, wstążek, straszaków, sztucznych kruków, taśm z hologramami, urządzeń emitujących ultradźwięki i głosy ptaków szponiastych.

🐦 Wygaszanie - jeżeli bodziec odstraszający ptaki się powtarza, ale nie niesie ze sobą realnego zagrożenia, to reakcja ptaków słabnie bardzo szybko.

🐦 Myszołowiec towarzyski to ptak szponiasty z Ameryki Północnej, którego sokolnicy układają do polowania na gołębie. Jego loty i polowanie są skutecznym sposobem odstraszania gołębi na przykład na lotniskach. Orientacyjny koszt pracy sokolnika z myszołowcem to ok. 150 000 zł rocznie.

🐦 W maju 1945 roku do ruin Starego Miasta w Warszawie powróciła słynna “karmicielka gołębi” Pani Kazimiera Majchrzak; wróciła, żeby dokarmiać ptaki w opustoszałym mieście. Zamieszkała w piwnicy zburzonej kamienicy przy ulicy Piwnej 6.

🐦 Dokarmianie gołębi - większość działań człowieka w tym zakresie szkodzi ptakom, pogarsza ich stan zdrowia, zniechęca do latania, a pozostawionym pokarmem często żywią się szczury.

🐦 Synantropizacja sierpówek - znany nam z miast i wsi gatunek gołębia sierpówka zaczął się w Polsce gnieździć od 1943 roku i występuje w pobliżu ludzkich osiedli. Zjawisko przystosowywani się dzikich zwierząt do obecności człowieka nazywa się synantropizacją.

🐦 Gołębie miejskie to ważne ogniwo łańcucha pokarmowego - żywią się nimi jastrzębie, sokoły wędrowne, samice krogulców a młodymi gołębiami także pustułki.

🐦 Gołąb miejski - czyli gołąb skalny - po łacinie Columba livia forma urbana to jeden z 473 gatunków ptaków dziko występujących w Polsce.

Lepszy gołąb na dachu niż wróbel w garści. Lornetki w garść i obserwujmy ptaki 🦉🦆🐦‍⬛

Piękne kwiaty, może stolik kawowy i fotel, w którym spokojnie można czytać książki. Być może tak wygląda balkon z marzeń. Kiedy natomiast pojawiają się na nim nieproszeni goście – gołębie, to wówczas czas spędzony na balkonie zamienia się w koszmar. Co robić żeby te ptaki omij...

16/05/2023

Dzień dobry Ranne Ptaszki!

Już za chwilę o 7:38 w Pytaniu na Śniadanie w TVP2 opowiem o gołębiach w miastach 🐦🐦🐦

19/04/2023

Najrzadszymi ptakami Kampinosu są jąrząbek, orlik grubodzioby, włochatka, muchołówka białoszyja. Być może niektóre z nich są tak rzadkie, że wcale już ich tam nie ma 🌳🦉🌲

W puszczy pod Warszawą spotkać można większość gatunków ptaków występujących w Polsce. Będziemy je tropić w najbliższą sobotę o świcie 🌞🍀🔎

22 kwietnia o świcie powędrujemy skrajem puszczańskich ostępów obszaru Żurawiowe. Kto jest chętny, żeby dołączyć? ⏰

Moja pasja inspiruje moich najbliższych, którzy zamiast za lornetkę i lunetę, chwycili za pędzle, kredki, pastele. Basia i Hania, Franek i Maks malują ptaki, pytają mnie o szczegóły ich życia, ciekawostki. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się gatunki rzadkie, a ja nie wiem jak odpowiedzieć na ich pytanie o to, który gatunek jest w Polsce najrzadszy. Czy jest to taki, gatunek, który był u nas widziany raz w ciągu ostatnich 100 lat? A może jednak taki, który nie był widziany wcale, ale jego obecność jest prawdopodobna…

I tak artystyczną inspiracją stały się bardzo rzadkie modraczki, sikory lazurowe i jaskółki rudawe, a także bogatka, modraszka, wróbel, rudzik, paszkot, płomykówka. Ciekawe czy rozpoznalibyście czyjego są pędzla… 🖌️

W najbliższą sobotę zabiorę Was na spotkanie z ptakami, które już od ponad 30 lat inspirują moje życie. Rozpoznamy ich głosy, popatrzymy na nie przez lunetę, zajrzymy do starych, opuszczonych gniazd. 🐾🪲🦅

24/01/2023

Tropy na śniegu 🐾

Czym się różnią tropy ptaków od ich śladów? Tropy to odciśnięte w śniegu, piasku lub błocie ptasie nogi. Tropy ptaków są śladami ich obecności, ale ślady to także łupinki nasion grabu pozostawione przez grubodzioba, rozdziobane przez dzięcioła dużego szyszki sosny lub świerku albo wykopana przez dzięcioła zielonego jama w kopcu mrówek 🐜

Zima - czy to śnieżna czy deszczowa - jest doskonałą porą na znajdowanie zarówno tropów jak i innych śladów obecności ptaków 🦉🦅🦆

Będziemy tropili ptaki w puszczy już w najbliższą sobotę. Kto ma chęć dołączyć? 🌳🌲🌳

Na zdjęciu: trop “niezdarnie” kroczącego po śniegu gawrona, który dopiero co posilił się przemrożonymi owocami. Czy wiecie, że owocowa dieta gawrona znajduje odzwierciedlenie w jego naukowej nazwie? Na sobotniej wędrówce nie zabraknie także opowieści o pochodzeniu nazw ptaków.

Do zobaczenia!

20/01/2023

Gdzie jest zima?

Ruszamy szukać zimy 28 stycznia o świcie.

Czy skoro jest tak ciepło, to znaczy, że nie ma zimy? Jak w czasie zimy zachowują się ptaki? Jak reagują na cieplejsze dni?

Zabieram Was na zimowe tropienie i obserwacje ptaków. Zobaczymy zimę w dzikich ostępach i poszukamy śladów czającej się wiosny. Opowiem o ptakach, które przylatują do nas tylko na zimę, o takich, które są aktywne zimą a nawet budują gniazda i składają jaja w czasie siarczystych mrozów.

Wyruszamy w sobotę 28 stycznia o świcie. Wędrówka potrwa ok. 4-5 godzin. Spędzimy zimowy poranek w sercu puszczy i posłuchamy jej zimowego tętna.

Napisz do mnie, a prześlę Ci wszystkie szczegóły.

19/01/2023

Wielki Rok!

Czy można realizować pasję, zajmując się dzieckiem niepełnosprawnym? Sprawdzamy. Ruszam z moim synkiem Mikołajem w teren na obserwacje dzikich ptaków. Bierzemy udział w Wielkim Roku - będę zgłaszał każdą wspólną obserwację i policzę stwierdzone gatunki. Ja będę obserwował ptaki, a Mikołaj będzie zawsze ze mną. Zaczęliśmy 1 stycznia i skończymy 31 grudnia. Liczy się każdy gatunek. Mamy ich już 57.

Wielki Rok jest coroczną rywalizacją obserwatorów ptaków. Chodzi w nim o to, żeby zobaczyć jak najwięcej dziko występujących gatunków ptaków w Polsce w ciągu roku kalendarzowego. Wszystkie obserwacje trzeba wprowadzać do ogólnopolskiej bazy Ornitho poprzez aplikację NaturaList. Moim dodatkowym wyzwaniem jest, żeby zawsze w terenie towarzyszył mi Mikołaj i był wówczas pod moją opieką. To nie będzie Wielki Rok wypraw na ptaki o świcie, brodzenia po bagnach, nocnego tropienia sów ani zimowych rejsów po morzu - tego razem nie zrobimy. Ale będzie to rok wspólnych wędrówek po puszczy, nad rzekę, na stawy rybne, nad morze i do innych ostoi. Jako obserwator ptaków będę się uczył odpuszczać, a jako tata będę uczył Mikołaja cierpliwości.

Będę się cieszył z obserwacji pospolitych ptaków takich jak widziany już przez nas gil albo kruk. Ale dołożymy także starań, żeby zobaczyć rzadsze gatunki - choćby takie jak spotkany na ostatnim spacerze plażą świergotek nadmorski.

Obserwatorom ptaków nie jest obce takie wyzwanie - jedni biorą w nim udział, a inni nie podzielają entuzjazmu do takiej rywalizacji. Ja biorę udział po raz pierwszy i chcę przy okazji zobaczyć jak może wyglądać rok ptasiarza, który dla swojej pasji nie musi zostawiać dziecka w domu. W teren na pewno wyruszą ze mną także dwaj starsi synowie, którzy także spisują już swoje życiowe listy gatunków i mają swoje ptasie marzenia o wielkich sowach i rzadkich dzięciołach.

Nasze postępy możecie śledzić na stronie Wielki Rok, a tym, którzy chcieliby się z “filmowym przymrużeniem oka” dowiedzieć więcej “o co chodzi”, polecam lekką amerykańską komedię pod tym właśnie tytułem: “Wielki rok” (The Big Year, 2011).

Ruszamy w teren!