Bedeker - Przewodnik Warszawski

24/12/2024

05/12/2024

❗️ "Z dobrodziejstwa Króla i Rzeczypospolitej uwolniona od udzielania gościny, ciężarów cywilnych i wojskowych, zgodnie z Konstytucją Królestwa w roku 1676. Odnowiona w Roku Pańskim 1717 1816"

👉 Tablica libertacyjna, odtworzona po II wojnie światowej na kamienicy Metrykantów Koronnych przy ulicy Świętojańskiej 21 w Warszawie, upamiętnia ważny przywilej, który w przeszłości znacząco poprawiał życie właścicieli warszawskich kamienic. Zwolnienie mieszczan z obowiązku goszczenia szlachty przybywającej między innymi na obrady Sejmu było pożądane z kilku istotnych powodów.

☑️Po pierwsze, obowiązek ten niósł za sobą liczne trudności organizacyjne i materialne. Mieszczanie zmuszeni byli udostępniać swoje domy szlachcie, co prowadziło do przepełnienia pomieszczeń. Częsta obecność gości zaburzała codzienny rytm życia rodzin, wywołując liczne niewygody i komplikacje.

☑️ Po drugie, wizyta szlachty niosła ze sobą ryzyko znacznych zniszczeń. Po takich spotkaniach wnętrza domów często wyglądały jak po przejściu katastrofy, co stanowiło dodatkowy problem dla właścicieli.

👉 Aby uniknąć tych kłopotów, właściciele kamienic dążyli do uzyskania tzw. libertacji – zwolnienia z tego uciążliwego obowiązku, co zapewniało im większy komfort życia. Libertacja mogła mieć charakter wieczysty lub czasowy, a jej przyznanie oznaczało znaczną ulgę, umożliwiając właścicielom spokój i wolność od ciągłego przyjmowania gości z wyższych sfer.

👉 Osoby, które uzyskały ten przywilej, mogły umieścić na swoich budynkach specjalne tablice libertacyjne, informujące o zdobytym zwolnieniu. Takie tablice były nie tylko symbolem prestiżu, ale również świadczyły o wyzwoleniu z nieprzyjemnego obowiązku, a właściciele kamienic cieszyli się także zwolnieniem z płacenia podatków i innych opłat miejskich.

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024

04/12/2024

Deszczowe Krakowskie Przedmieście w 1938 roku. Na zdjęciu widać tramwaj skręcający z ul. Nowy Zjazd. Zdjęcie wykonano w kierunku "przystanku tramwajów miejskich". Po drugiej stronie ulicy zauważamy kamienicę Camponiego, która została częściowo zniszczona podczas II wojny światowej i całkowicie rozebrana w związku z budową Trasy Wschód-Zachód (Tarasy W-Z).

Źródło zdjęcia: Narodowe Archiwum Cyfrowe

03/12/2024

👉 Dzwon Pokoju w Warszawie – symbol pamięci i pokoju

Na terenie parku przy Służewskim Domu Kultury (ul. Jana Sebastiana Bacha 15 w Warszawie) znajduje się niezwykły symbol międzynarodowej solidarności – replika Dzwonu Pokoju. Jego historia jest związana z tragicznymi wydarzeniami II wojny światowej oraz przesłaniem pokoju przekazanym przez japońskie miasta Hiroszima i Nagasaki.

👉 Dar od Hiroszimy i Nagasaki

Dzwon Pokoju został podarowany Warszawie 2 września 1989 roku jako jeden z pięćdziesięciu identycznych dzwonów odlanych w Japonii. Oryginał, znajdujący się w Hiroszimie, stanowi symboliczne przypomnienie o tragedii pierwszych eksplozji atomowych. Kopie wykonano z monet zebranych z całego świata, co miało podkreślić ideę międzynarodowego pojednania.
Japońskie miasta, zniszczone przez bomby atomowe, przekazały dzwony pięćdziesięciu miastom, które doznały ogromnych strat w czasie II wojny światowej. Warszawa, będąca jednym z miast symbolizujących zniszczenia wojenne, została uhonorowana jednym z tych wyjątkowych darów.

👉 Pierwsza lokalizacja i tradycje

Dzwon został umieszczony w drewnianej pagodzie przy ul. Bukowińskiej 55, w pobliżu dawnego Dworca Południowego. W uroczystości odsłonięcia wzięli udział przedstawiciele Ambasady Japonii oraz władz Warszawy i Mokotowa. Od momentu jego ustawienia wprowadzono tradycję bicia w dzwon dwa razy w roku: 1 września, w rocznicę wybuchu II wojny światowej, oraz 21 września, w Międzynarodowy Dzień Pokoju. Dźwięk dzwonu, rozbrzmiewający w pięćdziesięciu miastach na całym świecie, miał przypominać o potrzebie pokoju i pojednania między narodami.

👉 Kradzież dzwonu i międzynarodowy wstyd

W 2002 roku doszło do zuchwałej kradzieży dzwonu. Nieznani sprawcy, działając za dnia, zabrali go, wykorzystując ciężarówkę, co nie wzbudziło podejrzeń wśród przechodniów ani okolicznych mieszkańców. Wielu z nich przypuszczało, że są to prace konserwacyjne. Pomimo zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań, dzwon nigdy nie został odnaleziony. Niestety najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest jego sprzedaż na złom. Po tym wydarzeniu drewniana konstrukcja, w której się znajdował, pozostała pusta i zaniedbana. W ostatnich latach w tym miejscu powstał nowy budynek, całkowicie zmieniając charakter otoczenia .

👉 Replika dzwonu

Dzięki inicjatywie dzielnicy Mokotów i jej finansowemu wsparciu wykonano replikę Dzwonu Pokoju. Nowy dzwon, ważący niespełna 400 kilogramów, został odsłonięty 20 września 2015 roku w trakcie Festiwalu Kultury Japońskiej. Jego nową lokalizacją stał się park przy Służewskim Domu Kultury. Stylizowana na japońską pagoda ponownie stała się miejscem symbolicznego przesłania. Podczas Międzynarodowego Dnia Pokoju dzwon znów może rozbrzmiewać w Warszawie, przypominając o tragicznej przeszłości i jednocześnie niosąc przesłanie nadziei na trwały pokój na świecie.

👉 Symbol pokoju na zawsze

Dzwon Pokoju w Warszawie to nie tylko dar, ale także świadectwo międzynarodowej współpracy i pamięci. Jego obecność przypomina o historii oraz wspólnej odpowiedzialności za budowanie lepszej przyszłości. Pomimo trudności, jakie napotkała jego historia, dzwon pozostaje ważnym symbolem pokoju i pojednania między narodami.

📸 fot. Rafał Adrian Kraszewski 2023/2024

27/10/2024

Z cyklu "Warszawskie AI". Willa Feliksa Świętochowskiego na warszawskiej Pradze. Jak Wam się podoba?

27/10/2024

Z cyklu "Warszawskie punkty widokowe" - Muzeum Warszawy
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024

08/10/2024

Cmentarz Żołnierzy Włoskich w Warszawie znajduje się na warszawskich Bielanach, tuż obok Lasu Bielańskiego.
Ta historyczna nekropolia została założona w 1926 roku. W tym miejscu odnajdziemy groby osób poległych podczas obu wojen światowych. Każdy nagrobek przypomina nam o tragicznych losach tamtych czasów.

👉Projekt cmentarza wykonało Biuro Techniczne Komisariatu Głównego ds. Cmentarzy Wojskowych w Rzymie.

Cmentarzem opiekuje się Ambasada Włoch w Polsce.

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024

16/08/2024

W przestrzeni internetowej można natknąć się na pewne nieścisłości dotyczące obrazów Jean Pierre'a Norblina de la Gourdaine (Jana Piotra Norblina), gdzie często mylone są dwa dzieła: „Targ na Pradze” oraz „Targ na konie w Warszawie.” Błąd ten zapewne wynika z faktu, że oba obrazy znajdują się w Muzeum Narodowym w Poznaniu i są eksponowane obok siebie.

„Targ na Pradze” przedstawia scenę z praskiego, tętniącego życiem targowiska. Na obrazie widzimy tłum ludzi, którzy zajmują się różnorodnymi czynnościami – sprzedają, kupują, a także rozmawiają ze sobą. Dostrzegamy wozy zaprzęgnięte w konie i woły. Norblin, jako mistrz obserwacji życia codziennego, z niezwykłą dokładnością oddał zarówno dynamikę sceny, jak i szczegóły architektoniczne typowe dla drewnianej zabudowy Pragi.

Z kolei „Targ na konie w Warszawie” koncentruje się na specyficznym handlu, który miał miejsce przy ul. Królewskiej w XVIII-wiecznej Warszawie. Obraz przedstawia scenę handlu końmi. Nie sposób dostrzec ówczesnej zabudowy, gdzie w tle odnajdziemy Kościół Sióstr Wizytek. Współcześnie kupujący mogą przetestować samochód przed zakupem. W tym zakresie nic nie uległo zmianie. Dawniej przed zakupem nabywcy mieli możliwość sprawdzenia koni, co wspaniale uchwycił mistrz w omawianym dziele.

Oba obrazy Jean-Pierre'a Norblina de la Gourdaine – „Targ na Pradze” oraz „Targ na konie w Warszawie” są wyjątkowymi przykładami jego umiejętności obserwacji i przedstawiania codziennego życia w Polsce XVIII wieku. Choć czasem bywają mylone, każdy z nich opowiada inną historię i zasługuje na indywidualną uwagę.

Obydwa obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024

01/08/2024

"Hej, chłopcy, bagnet na broń!
Długa droga, daleka, przed nami, (...)"

To słowa zostały napisane przez Syrenkę Warszawską, czyli Krystynę Krahelską, niezłomną żołnierkę Armii Krajowej, poetkę, harcerkę, etnografkę, pielęgniarkę i uczestniczkę Powstania Warszawskiego. To ona, z uśmiechem na twarzy i odwagą w sercu, pozowała Ludwice Nitschowej do stworzenia pomnika warszawskiej Syrenki. Gipsowy model Syreny powstał już w 1937 roku. Monument ten, którego budowę zainicjował prezydent Stefan Starzyński, został odsłonięty 29 czerwca 1939 roku nad Wisłą, stając się symbolem Warszawy.

Pierwszego dnia Powstania Warszawskiego Krystyna Krahelska zapisała się na kartach historii w sposób niezwykle tragiczny. Podczas szturmu na budynek Domu Prasy przy ul. Marszałkowskiej 3/5, pluton żołnierzy Armii Krajowej, do którego należała Krystyna Krahelska, znalazł się pod silnym ostrzałem niemieckim. Atakowano ich z kilku stron, a otwarte pola uprawne wokół budynku nie dawały żadnej osłony. Krystyna, pełniąc rolę sanitariuszki, dzielnie opatrywała rannych kolegów. Niestety, w pierwszej godzinie powstania została trzykrotnie postrzelona w klatkę piersiową przez snajpera ukrytego w pobliskim budynku straży pożarnej. Dotarcie do niej było możliwe tylko po zmroku, co dodatkowo utrudniało udzielenie pomocy. Pomimo szybkiej operacji w szpitalu powstańczym przy ul. Polnej 34, jej życia nie udało się uratować. Krystyna Krahelska zmarła nad ranem 2 sierpnia 1944 roku. Początkowo została pochowana w ogródku przy ul. Polnej 36. Po wojnie, w 1945 roku jej ciało zostało ekshumowane i uroczyście pochowane na cmentarzu przy ulicy Renety. W pogrzebie wzięła udział również Ludwika Nitschowa, autorka pomnika warszawskiej Syrenki, do którego pozowała Krystyna.

Pomnik Syrenki przetrwał zawieruchę wojenną, choć nosił ślady wielu kul. Te rany historii zostały naprawione przez pracownię Braci Łopieńskich w 1949 roku, a sam monument od 80 lat stoi dumnie nad brzegiem Wisły. Przechodząc obok niego, widzimy w nim młodą Krystynę Krahelską – odważną i pełną nadziei, gotową poświęcić wszystko, jak mityczna Syrenka, za wolność naszej ukochanej Warszawy.



Źródła:

Portret Krystyny Krahelskiej.
Autor zdjęcia jest nieznany.
Muzeum Powstania Warszawskiego
Sygnatura: MPW-IH/1451

Legitymacja uniwersytecka Krystyny Krahelskiej - Uniwersytet Józefa Piłsudskiego w Warszawie (Uniwersytet Warszawski).
Archiwum Akt Nowych w Warszawie

Pozostałe fotografie: Rafał Adrian Kraszewski 2018/2019

01/08/2024

80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego.

25/04/2024

Cmentarz Powązkowski w Warszawie
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2023

19/04/2024

Dziś obchodzimy 81. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, które rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 roku. To wydarzenie było pierwszym zbrojnym wystąpieniem tego rodzaju w okupowanej Europie podczas II wojny światowej.

Przyczyną główną powstania było brutalne eksterminowanie ludności żydowskiej w ramach operacji "Reinhardt", prowadzonej przez Niemców na terytorium okupowanej Polski w latach 1942–1943. Rozpoczęcie wielkiej akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim miało miejsce 22 lipca 1942 roku, kiedy około 300 tysięcy ludzi zostało wywiezionych do obozu zagłady w Treblince. Po zakończeniu tej operacji w getcie pozostało około 60 tysięcy Żydów.

Heinrich Himmler osobiście zatwierdził kolejną akcję wysiedleńczą, która odbyła się między 18 a 21 stycznia 1943 roku. To wtedy doszło do pierwszego zbrojnego oporu, gdy grupa pod dowództwem Mordechaja Anielewicza zaatakowała konwoje prowadzące ludność żydowską na Umschlagplatz. Pomimo przerwania akcji wysiedleńczej, Niemcy wywieźli do Treblinki około 5 tysięcy osób spośród planowanych 8 tysięcy.

Wczesnym rankiem 19 kwietnia 1943 roku niemieckie i kolaborujące oddziały ukraińskie i łotewskie wkroczyły na teren getta warszawskiego. Niemcy zostali zaskoczeni ostrzałem ze strony Żydowskiej Organizacji Bojowej, co spowodowało ich wycofanie się i konieczność ponownego grupowania oddziałów. Najbardziej zacięte walki miały miejsce na placu Muranowskim.

Przez niespełna miesiąc trwała heroiczna walka Żydowskiego Ruchu Oporu przeciwko lepiej uzbrojonym i liczebnym oddziałom niemieckim.

Powstańcy otrzymywali wsparcie z zewnątrz od Armi Krajowej i Gwardii Ludowej, które organizowały liczne akcje zbrojne w okolicach getta, włącznie z próbami wysadzenia murów. Niestety, po wyczerpujących walkach powstanie upadło, a 16 maja 1943 roku Jürgen Stroop wydał rozkaz wysadzenia Wielkiej Synagogi, kończąc tym samym powstanie w getcie warszawskim. Niemcy jeszcze przez kilka miesięcy poszukiwali ukrywających się Żydów w ruinach getta.

19/04/2024

Zachowany fragment muru cmentarza żydowskiego na Woli od strony ulicy Spokojnej w Warszawie pełnił funkcję granicy getta, aż do wyłączenia nekropolii z jego granic (od listopada 1940 roku do grudnia 1941 roku).

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2021

17/04/2024

Dzisiejszy poranek na moście Gdańskim.

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024

17/04/2024

❓Czy poznajecie to miejsce?

👉 Pocztówka przedstawia w centralnej części dom mieszkalny Pocztowej Kasy Oszczędności mieszczący się przy ulicy Bugaj 3 w Warszawie. Budynek wybudowano w 1923 roku wg projektu Mariana Lalewicza. Został zniszczony w czasie II wojny światowej.

Pocztówka, Składnica i Wydawnictwo Pocztówek K. Wojutyński (1928 rok)
Źródło zdjęcia: Biblioteka Narodowa

16/04/2024

Warszawskie Konserwacje 2024 już w ten weekend. Wydarzenie organizowane przez Stołeczny Konserwator Zabytków. Jest to weekendowy cykl spacerów poświęcony odnowionym zabytkom dzięki dotacjom m.st. Warszawy. Wstęp wolny, Na "Warszawskie Konserwacje" nie ma zapisów.

Warszawskie Konserwacje 2024 już w ten weekend❗️ 20 i 21 kwietnia zapraszamy na spacery szlakiem zabytków odnowionych dzięki dotacjom m.st. Warszawy.
Początek: ❌sobota, 20 kwietnia, ⏰godz. 11.00 przy skwerze M. Foga, ul. Boya-Żeleńskiego 4.
Program na weekend:

✅Sobota, 20 kwietnia
Godz. 11.00 – 12.30, ul. Boya-Żeleńskiego 4 (skwer M. Fogga), elewacja kamienicy z lat 30.i 40. XX wieku, inauguracja;
Godz. 12.30-12.45 – przejazd autobusem na ul. Grójecką*;
Godz. 12.45 -13.30 – ul. Grójecka 38 (pl. Narutowicza), kościół św. Niepokalanego Poczęcia NMP, malowidła Heleny i Lecha Grześkiewiczów z lat 40. XX wieku;
Godz. 13.35 -14.00 – ul. Barska 5, kamienica z lat 1925-1930;
Godz. 14.05 – 14.25 – ul. Akademicka 3, kamienica z lat 20.XX wieku;
Godz. 14.30 – 14.45 – przejazd autobusem na ul. Chłodną
Godz. 14.45 – 15.10 – ul. Chłodna 9, kościół św. Karola Boromeusza, elewacja kościoła z połowy XIX wieku.

✅Niedziela, 21 kwietnia
Godz. 11.30 – 13.00 – ul. Wolska 138/140, malowidła Jerzego Nowosielskiego w cerkwi św. Jana Klimaka oraz kaplica i groby ukraińskie na cmentarzu;
Godz. 13.00 – 13.20 - przejazd autobusem na ul. Żytnią
Godz. 13.20 -13.45 – ul. Żytnia 42, cmentarz ewangelicko-reformowany, nagrobki Ragazzich i Frybesów;
Godz. 13.50 – 14.20 – ul. Młynarska 54/56/58, cmentarz ewangelicko-augsburski, żeliwna kaplica Braeunigów.

*autobus🚌 zapewnia BSKZ dzięki uprzejmości ZTM Warszawski Transport Publiczny

15/04/2024

W poszukiwaniu południka 21°00'00'' E w Warszawie możemy odnaleźć kilka interesujących miejsc. Ale zanim zanurzymy się w ich opisie, warto najpierw przyjrzeć się samej istocie południka.

❗️ Południk geograficzny, to nic innego jak linia łącząca dwa bieguny na kuli ziemskiej, przecinająca prostopadle równik.

👉W ostatnich latach za sprawą Pana Południka, czyli Mariusza Meusa (inicjatora akcji „Honorowy Południk Krakowski” i członka Stowarzyszenia Geodetów Polskich) głośno było o zabytkowej kolumnie, będącej reliktem geodezyjnego stanowiska pomiarowego z 1872 roku. Odnajdziemy ją na placu Teatralnym w Warszawie. Często była nazywana "południkiem warszawskim". Jednak nazwa była myląca, gdyż nie miała ona nic wspólnego z rzeczywistym południkiem warszawskim o długości 21°00'00'' E, a jedynie nawiązywała do południka wieży ratuszowej. Kolumna była stanowiskiem pomiarowym, należącym do łuku geodezyjnego równoleżnika 52°N. W 2022 roku dzięki inicjatywie pana Mariusza kolumna została odnowiona i uznana za Pomnik Geodezji Europejskiej.

❓Skoro dawny „południk warszawski” z placu Teatralnego nie jest rzeczywistym południkiem warszawskim, to gdzie go szukać?

Zanim odpowiem na to pytanie, to opowiem wcześniej jeszcze o jednym miejscu.

👉Na nowo wybudowanym pieszo-rowerowym moście, po praskiej stronie Wisły, namalowano czerwoną linię. Co ona oznacza? Odpowiedź brzmi: „warszawski południk zerowy”. Niestety, również ta linia nie pokrywa się z rzeczywistym południkiem 21°00'00'' E. Warszawski południk zerowy został wyznaczony w 1825 roku przez astronoma Franciszka Armińskiego w celu prowadzenia obserwacji astronomicznych oraz tworzenia map topograficznych Królestwa Polskiego. Jego długość geograficzna współcześnie wynosi 21°01’39,25697″ E.

❓ To gdzie jest rzeczywisty południk warszawski?

❗️ Rzeczywisty południk warszawski, czyli południk 21°00'00'' E, przecina zabytkową "wędrującą fontannę" przed kinem Muranów. Ten zabytek obecnie określa dokładną lokalizację południka 21°00'00'' E w Warszawie.

Warto odwiedzić wskazane miejsca, aby lepiej zrozumieć ich znaczenie w kontekście geodezji i historii miasta.

Honorowy Południk Krakowski Miasto Stołeczne Warszawa Społeczni Opiekunowie Zabytków - Warszawa Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków Stołeczny Konserwator Zabytków



fot. Rafał Adrian Kraszewski

14/04/2024

Pawie, mandarynki, wiewiórki - urzekająca fauna Łazienek Królewskich.

fot. Rafał Adrian Kraszewski 2024