13/10/2014
Witajcie :-) Zaczynamy cykl historyczno - krajoznawczy o obszarze tzw.Dzikich Mazur. Kto zna jakieś ciekawostki i chciałby się podzielić albo coś dopisać - będzie super! Zwłaszcza, że jest bardzo mało dostępnych źrodeł informacji o tych terenach. Z góry dzięki. Cykl obejmuje historię i ciekawostki terenowe atrakcji turystycznych oraz kulturowych obszaru - głównie na pólnoc i zachód od Wielkich Jezior.
Z historii Dzikich Mazur - PUSZCZA BORECKA
Puszcza Borecka o powierzchni 22.900 ha rozciąga się pomiędzy jeziorem Gołdapiwo a Wzgórzami Szeskimi. Przed wiekami szumiała tu wielka bezludna Puszcza Galindzka (tzw. Wildnis), pokrywająca cały obszar dzisiejszych Wielkich Jezior Mazurskich. Pierwszymi mieszkańcami były plemiona pruskie, w tym Galindowie, którzy tajemniczo zniknęli jeszcze przed podbojami krzyżackimi, po których w XIV wieku cały obszar Puszczy Boreckiej znalazł się pod panowaniem Państwa Zakonnego. W tych czasach Puszcza Borecka wraz z Lasami Skaliskimi, Puszczą Romincką i Augustowską (przez lasy oleckie) tworzyły jednolity kompleks leśny.
W XV–XVIII w. odbyła się akcja kolonizacyjna terenów późniejszych Mazur. Plany te początkowo pokrzyżowały wojna trzynastoletnia (1454-1466) i wojna pruska (1519-1521), po których ponownie trzeba było zasiedlać tereny pruskie. Na południowe ziemie krzyżackie oraz nad Wielkie Jeziora Mazurskie dotarła fala polskiego osadnictwa z Mazowsza. Dziś jesteśmy potomkami tych osadników.
W roku 1506 Mikołaj Kopernik ze swoim wujem Łukaszem Watzenrode odbyli przez Puszczę Borecką podróż do Wilna odwiedzić Aleksandra I Jagiellończyka
1525 Reformacja w Prusach, sekularyzacja Zakonu Krzyżackiego i utworzenie świeckich Prus Książęcych, będących lennem Polski.
W XVII w, za sprawą księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma I (1640-1688) w wyniku załamania się dotychczasowej akcji kolonizacyjnej, powstało w na terenach Puszczy Boreckiej osadnictwo szkatułowe. Nazwa pochodzi od faktu, iż fundusze na kolonizację pochodziły od księcia pruskiego i także do książęcej „szkatuły” wpływały wszystkie dochody. Wsie szkatułowe zakładano w puszczy, tam gdzie były zalążki gospodarki leśnej, już od XVI w. powstawały leśnictwa, pojawiły się zawody leśniczego i gajowego. Pracowały hamernie, kuźnie, huty, wypalarnie węgla drzewnego, smolarnie, potażownie. Osadnictwo szkatułowe prowadzono od Nidzicy przez Szczytno, Pisz, Ryn do Olecka i Ełku. Najwięcej wsi szkatułowych powstało w okolicach Szczytna (Rozogi, Klon, Świętajno, Jeruty, Olszyny, Szymany, Przeździęk Wielki, Przeździęk Mały) i Olecka (starostwo Straduńskie, Puszcza Borecka, Lasy Skaliskie).
1655-1660 Potop Szwedzki: Bogusław Radziwiłł został namiestnikiem Prus Książęcych, Polacy, Litwini i Tatarzy złupili wsie w Prusach Książęcych,
1656-1658 najazdy tatarskie
1657 Traktaty welawsko – bydgoskie: uznanie suwerenności Fryderyka Wilhelma I i jego następców w Prusach Książęcych, zniesienie zależności lennej od Polski, zawarcie wiecznego przymierza wojennego, udostępnienie wolnego przemarszu wojsk polskich przez Prusy Książęce
1701 Powstanie Królestwa w Prusach (1701-1871)
1700 - 1721 III wojna północna pomiędzy Danią, Rosją, Saksonią, Prusami i Hanowerem a Szwecją. Przejście wojsk przez Prusy w stronę Warmii (król Szwecji Karol XIII i car Piotr I z wojskami)
1708-1712 przez tereny Puszczy Boreckiej przeszła wielka dżuma, niemal całkowicie wyludniając miasta i wsie
1772 I rozbiór Polski: utworzenie prowincji Prus Wschodnich w państwie Pruskim kosztem likwidacji 3 okręgów: królewieckiego bartoszyckiego i ostródzkiego
1793, 1995 II i III rozbiór Polski
1807 -1812 Napoleon Bonaparte i polscy generałowie na Dzikich Mazurach: przejście wojsk napoleońskich - zubożenie i wyludnienie terenów
Pod koniec XVIII i w połowie XIX wieku wielkie połacie Puszczy Boreckiej zniszczyła brudnica mniszka i korniki, a w miejsce utraconego mieszanego lasu nasadzano świerki.
1848 Zwołanie parlamentu Niemieckiego, Wiosna Ludów
1871 Zjednoczenie Niemiec, germanizacja i kulturkampf polityka Otto Bismarcka
1868 rozwój kolejnictwa
1914-15 I wojna światowa: dwie bitwy nad jeziorami mazurskimi: wrzesień 1914 W pierwszej bitwie Rosjanie zostali przełamani na linii umocnień Pozezdrze – Kruklanki. W tym okresie powstały liczne cmentarze wojenne
1919-1933 Republika Weimarska: 1920 Plebiscyt w Prusach Wschodnich. Kryzys i odbudowa po I wojnie, pomoc dla Prus wschodnich ze strony Niemiec
1939-1945 II Wojna Światowa: Prusy Wschodnie zostały zdewastowane. Upadek Prus Wschodnich wraz z wejściem armii Czerwonej.
Od 1947 na skraju i wewnątrz Puszczy Boreckiej (Kruklanki, Jeziorowskie, Brożówka, Możdżany, Orłowo, Lipowo i inne) zamieszkuje głównie ludność, która została tu przesiedlona w Akcji Wisła.
W 1956 przywieziono z Niepołomic żubry z domieszką krwi kaukaskiej (wcześniej te zwierzęta żyły w Puszczy Boreckiej w stanie naturalnym do końca XVII wieku) Od 1972 hodowane są tu wyłącznie żubry przywiezione z Puszczy Białowieskiej.
Na terenie Nadleśnictwa Borki, w miejscowości Diabla Góra, znajduje się Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska „Puszcza Borecka", prowadzona przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB), wpisana w Globalny System Monitoringu Środowiska (GEMS).
W lipcu 2002 nad Mazurami przeszła silna wichura, która poczyniła duże zniszczenia w drzewostanie.
