Coğrafi Yapı ve Ulaşım
Güneysu İlçe sınırları yaklaşık olarak batıda 40 34 doğu boylamından, doğuda 40 44 doğu boylamından, güneyde 40 50 kuzey enleminden ve kuzeyde 41 02 kuzey enleminden geçmektedir. Güneysu, Rize il merkezinin güneydoğusunda Taşlıdere'nin Karadeniz'le birleştiği noktadan güneye doğru gidildikçe dokuzuncu kilometrede yer alan ve 107 km2 alana sahip Rize'nin iç kesim ilçelerinden
biridir. Şehir merkezinin, kıyıya uzaklığı 14 km. Doğudan Çayeli, kuzeyden Rize merkeze bağlı topraklar; batıdan Rize merkeze ve İkizdere toprakları ve güneyden İkizdere toprakları ve Kaçkar Dağları ile çevrilidir. Kuzey sınırları Karadeniz kıyısından 9 km içeriden başlayıp şehir merkezinin 14. km'de olduğu halde rakımı 152 km'de olması akarsu kenarında kurulmasının bir sonucudur. Oysa şehir merkezi bile tepelerle çevrili olup, buralarda kurulan yakın köylerde bile (iki üç km. mesafede) rakım bu değerin birkaç katına çıkabilmektedir.İlçe çok engebeli bir rölyefe sahip olup, ilçe sınırları dahilinde yükseltisi 150 m. civarında değişen tepelik alanlar mevcuttur. Bu tepeler yapı, rölyef ve teşekkülat bakımından birbirine benzer özellikler göstermekte olup, vadilerle birbirinden ayrılmışlardır. Bu vadilerde büyüklü küçüklü çok sayıda akarsu mevcut olup bunlar daha sonra Taşlı dere havzasının en önemli kolu olan Güneysu (Potamya) deresini meydana getirmektedir. Arazinin çoğu dağlık olup cüzi bir kısmını yaylalar meydana getirmektedir. Denize komşu olmadığı için de Rize genelinde payı %1 olan ovalarından bile tam olarak payını alamamıştır. Bu dağlık arazi ise tamamen bitki örtüsü ile kaplı olup, açık alan görmek mümkün değildir. Bu bitki örtüsü, vadilerin derin ve keskin görünümünü yumuşatıp göze hoş bir karakter kazanmasına yardımcı olmaktadır.Bölgenin iklim özelliğinden kaynaklanan sürekli yağışlar aşınmayı arttırarak erozyon tehlikesini sürekli gündemde tutmaktadır. Ayrıca bu yağışlar rölyefteki engebe ve topraktaki namüsait yapı ve doku ile birleşince ilçenin her köşesine can ve mal kaybına müsebbip olan sürpriz sel ve heyelanlarla karşılaşmak mümkün olmaktadır. Nitekim 12 Kasım 2001 ve 23 Temmuz 2002 felaketleri bunun sadece acı iki örneğidir.Yörenin bitki örtüsü özelliğine baktığımızda sınırları dışından (kıyıdan) başlayan Kolşik Flora’nın hakimiyetini müşahede etmekteyiz. Ancak belli bir yükseltiden sonra iğne yapraklı ağaçlar hakim duruma geçmekte ve Kaçkar’ların kuzey sınırlarında sıralanan belli sayı ve büyüklükteki yaylalarda alpin çayırlardan söz etmemiz mümkündür.
İlçede ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. İlçe Rize merkez ‘e 15 Km. uzunluğundaki karayoluyla bağlıdır. Rize- Güneysu arası yolcu taşıma hizmetleri minibüslerle sağlanmaktadır. Güneysu dan diğer İlçelere yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. Rize- Güneysu arasında karşılıklı olarak 10 dakika aralıklarla duraklardan hareket etmektedirler. Ayrıca ilçenin tüm köylerinden Rize merkeze yolcu taşınmaktır. İl merkezinden ilçenin herhangi bir köyüne tek vasıta ile ulaşmak mümkündür. Güneysu köylerinden yolcu taşımacılığı yapan minibüslerin İl merkezindeki dolgu sahasında ayrı ayrı durakları bulunmaktadır.
İdari Yapı ve Nüfus
İlçenin toplam 22 köyü ve 7 mahallesi vardır. Belediye teşkilatı 1969 yılında kurulmuştur. Yerleşim, arazi yapısının etkisi ile dağınık bir şekil arz etmektedir. Köyler, Anadolu’nun diğer yörelerinden çok farklı olarak geniş alanlara yayılmış, yerleşim alanları ile tarım alanları iç içe girmiştir. Genel İdare Kuruluşları yanında ayrıca Ziraat Bankası, Tarım Kredi Kooperatifi, Köye Yönelik Hizmetler Birimi Şantiyesi, Şoförler Odası, Ziraat Odası ve Esnaf Sanatkarlar Odası da ilçede mevcuttur.2000 yılı nüfus sayım sonuçlarında şehir nüfusu 4.914, köy nüfusu 11.608 olmak üzere toplam 16.522 olarak tespit edilmiştir.Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sonuçlarına göre şehir nüfusu 4.442, köy nüfusu 8.174 olmak üzere toplam 12.616 olarak tespit edilmiştir.Ekonomik nedenlerden kaynaklanan göçten dolayı, İlçe nüfusu sürekli azalma eğilimine girmiştir. Göçün İstanbul ve Rize merkeze daha yoğunlukta olduğu gözlemlenmiştir. İlçe nüfusuna kayıtlı insan sayısı 80.004’tür. Ekonomik ve Sosyal Durum
Engebeli arazi yapısı nedeniyle arazisinin bütünü kullanılmayan Güneysu İlçesinin ekonomik durumunu da arazi yapısı belirlemiştir. Halkın büyük bir bölümü geçimini çay tarımından ve buna bağlı olarak gelişen sanayi kuruluşlarında çalışarak elde ettiği ücretle sağlamaktadır. 10.700 hektarlık İlçe arazisinin 3.784 hektarlık bölümü tarım arazisidir. Tarım arazisinin 3500 hektarlık kısmında çay tarımı yapılmaktadır. Yerleşim alanları civarındaki arazinin büyük bir bölümü çay tarımına ayrıldığı için son yıllarda hayvancılık sektöründe büyük bir gerileme olmuştur. İlçede Kamuya ait 2, Özel sektöre (şirket, şahıs) ait değişik ölçekli 31 olmak üzere toplam 33 çay fabrikası-atölyesi mevcuttur. Güneysu diğer İlçelere nazaran çay sanayisi yönünden oldukça gelişmiş bir İlçedir. Bu tesislerde önemli ölçüde istihdam sağlanmaktadır.Çay tarımı yanında küçük ölçekli kivi yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Bunun dışında 150’ye yakın aile arıcılıkla uğraşmaktadır. Bu aileler yaklaşık 4000 civarında arı kovanına sahiptir. Yıllık bal üretimi 40-50 ton arasında değişmektedirAyrıca son yıllarda taşımalı eğitim ve ilçenin il merkezine yakın oluşundan dolayı yolcu sayısında meydana gelen artış, taşımacılık sektörünün gelişmesinde etkili olmuş ve 100’e yakın aile geçimini bu yolla sağlamaktadır.Yeşil kartlı vatandaş sayısı yaklaşık % 9, Vakıftan yardım alan aile sayısı ise yaklaşık 300 civarındadır.Maliye kayıtlarına göre toplam aktif mükellef sayısı 471’dir.İlçe halkının sosyal yaşamı geleneksel bir özellik arz etmektedir. Geleneksel yapı malzemesi ahşap olmasına rağmen çay tarımının refah artırıcı etkisi ve şehirleşme ile birlikte betonarme yapılaşma artmıştır. İlçedeki konutların çoğunluğu betonarme yapılardan oluşmakta, yüksek köylerde kısmen ahşap yapılara rastlanmaktadır. Gerek tarımsal gelirin azalması, gerek ticari faaliyetlerde bulunmak maksadıyla Güneysu halkının büyük bir kısmı büyük şehirlere göç etmiştir.Önemli tarımsal faaliyetler arasında yer alan yaylacılık, çay tarımının ve bunlara bağlı olarak meydana gelen sanayileşme ile birlikte hemen hemen ortadan kalkmış durumdadır. Sadece aile ihtiyacını karşılamaya yönelik az sayıda bazı aileler tarafından büyük baş hayvan beslenmektedir.İlçenin tüm yerleşim birimlerine yol, su, elektrik ve telefon hizmeti götürülmüştür. Eğitim, Kültür ve Sağlık
İlçede 1'i özel olmak üzere 7 ilköğretim, 1'i özel olmak üzere 4 ortaöğretim kurumu ile eğitime devam edilmektedir. Ayrıca Halk Eğitimi Merkezi,Öğretmenevi ve Kültür Merkezi'de bulunmaktadır. Güneysu Sağlık Grup Başkanlığımıza bağlı 5 adet mahalle ve 21 adet köy bulunmaktadır. Bunlara sağlık hizmetini 1 adet Güneysu Tenzile Erdoğan İlçe Hastanesi ve 8 adet (Ortaköy , Gürgen , Ballıdere , Islahiye, Yeşilköy, Kıbledağı, Adacami, Kiremit) sağlık evi sunmaktadır. Turizm
İlçemizde turizm alanında, İlçe Merkezinden 16 km. uzaklıkta bulunan ve geniş düzlüğe sahip han düzü yaylası yaz aylarında dağ ve yaylacılık turizmiyle ilgilenen vatandaşlar tarafından ziyaret edilmektedir. Yaylada henüz ziyaretçilere hizmet verebilecek nitelikte alt yapı oluşmamıştır. Bu yaylada, ilki 1999 yılında olmak üzere her yıl düzenli olarak Ağustos ayı içerisinde yayla şenlikleri düzenlenmektir. Bu yaylada konaklama tesisleri olmadığından daha çok günübirlik ziyaret edilmektedir. Yolu betonla kaplanmış olup, her çeşit vasıtayla ulaşmak mümkündür.Bunun dışında turistik restoran niteliğinde bir anda 150 Kişiye hizmet verebilecek kapasiteye sahip İlçe Merkezinde alabalık çiftliği bulunmaktadır.Ayrıca Asmalıırmak köyü ile Gürgen köyünde sadece alabalık satan 2 ayrı balık çiftliği vardır.Başköy ve Çamlıca köylerinde çeşitli hastalıklara iyi geldiği tecrübe edilen ılıcalar mevcuttur. Rize’den Başköy ve Çamlıca köylerindeki ılıcalara tek vasıta ile ulaşmak mümkündür.Rize, Başköy arası 24 Km.’dir. Bunun 14 Km.’ si asfalt 7.5 Km.’ si beton, 2.5 Km.’ si stabilize yoldur. Çamlıca köyü Rize Merkez’e 20 Km. uzunluğunda karayoluyla bağlıdır. Bu yolun tamamı beton ve asfalt kaplamadır.Tarihi değerlerimizden olan ve 1862 yılında Kıbledağı Köyü merkezinde yapılan ve daha sonra Çamlıca Köyü Ilıca mevkiine taşınan cami, bölgenin geleneksel ahşap camilerinden birisidir. Taşınma sırasında beton bir zemin kat üzerine oturtulmuş, kuzeyine yeni bir kısım ilave edilmiştir. Bununla birlikte caminin orijinal unsurları korunmuştur.Ayrıca Ortaköy ve Asmalıırmak köylerinin sınırında, Kıbledağı Tepesinde bulunan camii (Ayane Camii) sıkça ziyaret edilen mekanlardandır. Ulaşım için araçla varılan noktadan sonra 30.dk’lık yürüme mesafesinde bulunmakta olup, dağ sporları için de uygun bir yürüyüş parkuruna sahiptir.İlçemiz Aşağı Kiremit mahallesinde ilçe merkezine 1 km. mesafede bulunan çok eski yıllardan beri mevcut olan Katarahte Şelalesi yaz aylarında serinleme ve piknik amacıyla tercih edilen, gezilip görülmeye değer bir mekandır.
