10/07/2022
BELENARDIÇ'IN ADI, TARİHİ ÇEŞMESİ, ANITSAL CAMİSİ, KONUMU VE SU KAYNAĞI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
A. BELENARDIÇ'IN ADI ÜZERİNE
BELENARDIÇ, Denizli İlinin merkez ilçelerinden Pamukkale'ye bağlı bir mahalledir. Denizli Büyükşehir olmadan önce Denizli İlinin Akköy İlçesine bağlı bir köydü. Daha da önceleri Denizli İlinin Güney ilçesine bağlı bir köydü.
BELENARDIÇ Mahallesinin adı daha önce TORAPAN idi. TORAPAN isminin de ilginç bir hikayesi var.
TORAPAN'nın da önceki adı TORAMAN idi. Bu yöreye TORAMAN adlı bir Yörük ailesi yerleşmiş, Köyü onlar kurmuş ve köyün adını kendi isimlerini vermişler. Daha önceleri TORAMAN Köyü ve KOPARAN Köyü Denizli İlinin Güney ilçesine bağlılar idi. Yazışmalarda isimler karışmış ve köyün adı TORAMAN iken TORAPAN olarak yazılmış. Bir müddet köyün adı bu yüzden TORAPAN olarak kullanılmış. Daha sonraları bu yörede çok ARDIÇ var buranın adı BELENARDIÇ olsun demişler. Ogün bu gündür Köyün /Mahallesinin adı BELENARDIÇ olarak kullanılmaktadır.
B. BELENARDIÇIN TARİHİ ÇEŞMESİ ÜZERİNE
BELENARDIÇ ÇEŞMESİ üzerindeki Osmanlıca yazılarda; Hicri 1255 ( Miladi 1839) yılında yapıldığı, yaptıranın SARI OĞLU HACI MUSTAFA ve İÇENLERE AFİYET OLSUN yazan bir yazı ile bir DUA olduğu görülmektedir.
Çeşme; üç oluklu olup önünde 10 metre boyunda 1 metre eninde havuzu ve 2 metre eninde 3 metre boyunda bir yapı üzerinde bulunmaktadır.
Çeşmenin ilk halinin aslında daha da eski olduğu hatta " ELLİK CAVIRLAR "diye adlandırılan kişiler (muhtemelen bunlar yöreye Yörük-Türkmenler gelmeden eski medeniyetlere mensup kişiler) bu çeşmenin suyunu YUKARI SU bölgesinden arıklar kazarak ve üzerine yassı taşlar /gerizler koyarak getirdikleri söylenir. O günden kalan arıklar ve gerizler; 1970 yıllarında su boruları içine alınmıştır. BELENARDIÇ ÇEŞMESİNİN suyu gayet yumuşak, güzel ve tatlıdır. Köylüler içme sularını buradan doldururlar. Başka beldelerden de gelip su götürenler bile vardır.
C. BELENARDIÇ'IN ANITSAL CAMİSİ
BELENARDIÇ CAMİSİ, Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından "Kültür Envanteri Anıt" ı olarak tescillenmiştir.
Künyesinde aşağıdaki bilgiler yazmaktadır.
Kimlik:
Adı: Belenardıç Camisi , Envanter no:0, Harita No:1, Mah. Köy- Mevkii: Belenardıç Camisi, Adres : Belenardıç (Köyü) Mahallesi Pamukkale İlçesi Denizli, Pafta :1, Ada:1, Parsel :381.
Koruma Durumu :
Bakımından Sorumlu Olması Gereken Kuruluş: Belelediye.
Diğer Özellikler :
Yapım Tarihi: 14.10.1884, Kitabe: 1884, Vakfiye: 1884, Genel Tanıtım : Pamukkale İlçesi, Belenardıç Köyü'nde bulunan cami, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Ahşap destekli ve ahşap tabanlı olup, inşa malzemesi moloz taştır. Duvarlar sıvalıdır.
Kullanma Durumu:
Ayrıntılı Tanımı :
Yapılan Onarımlar: 1985 yılında yıkılan batı duvarı yenilenmiştir.
Ayrıntılı Tanımı : Belenardıç Köyü'nde bulunan cami, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Ahşap destekli ve ahşap tabanlı olup, inşa malzemesi moloz taştır. Duvarlar sıvalıdır. 1985 yılında yıkılan batı duvarı yenilenmiştir. Doğu cephesinde bir, güney cephesinde iki, Batı cephesinde altta iki, üstte bir penceresi bulunmaktadır. Pencerelerin tümü basit dikdörtgen açıklıklar biçimdedir. Yapının üzeri toprak dam şeklinde iken, toprak tabakası alınarak kırma çatı ve kiremitle örtülmüştür. Kuzey cephesinin batısında yer alan minare, yapıya sonradan eklenmiştir. Silindir şekilli gövde, kare bir kürsü üzerinde yükselmektedir. Kesme taşla inşa edilmiştir. Harime yuvarlak dikdörtgen bir siyah ve mavi renkte muhtelif kalem işi süslemelerle doldurulmuştur. Kitabeden yapının 14 Ekim 1884 yılında tamamlandığı anlaşılmaktadır. Su: VAR, Elektrik :VAR, Isıtma : VAR, Orijinal Kullanım: Cami, Bugünkü Kullanımı: Cami, Önerilen Kullanım: Cami, Tescil: İzmir II KTVKK'nun 12.06.1996 gün ve 5981 sayılı kanunu. Bkz. [1]
Duvarlarında değişik betimlemeler vardır.
Onlardan bazıları :
Gıybet betimlemesi: Gıybetin kötü bir şey olduğunu anlatan bir şekil. Gerilmiş ip ve makas.
Cehennem betimlemesi: İki kefesi olan terazi ve ateş figürü. Altta Osmanlıca /Arapça dilinde "CEHENNEM" yazan bir yazı vardır.
Cennet betimlemesi: Yedi katlı bir kesik piramit. Aşağıdan yukarıya doğru gittikçe küçülen. Şeklin yedi katlı olması yedi tane cenneti tasvir ediyor. Altta Osmanlıca /Arapça dilinde "CENNET" yazan bir yazı vardır.
Üç çiçekli ve yaprakları olan betimleme : Gusulün farzının üç olduğunu anlatıyor.
Beş çiçekli ve yaprakları olan betimleme : İslamın şartının beş olduğunu açıklıyor. ....
Not : Cami içindeki süslemeler ve yazılar yapıldıktan sonra yumurta akıyla sıvanmıştır.
İlk girişte, duvarda Edirne'deki Selimiye Camisinin ikisi sağda ve ikisi solda minareleri olmak üzere temsili bir şekli ile altında Osmanlıca /Arapça " SELİM SULTAN CAMİİ" yazan bir yazı vardır.
D. BELENARDIÇIN KONUMU VE SU KAYNAĞI ÜZERİNE
BELENARDIÇ tepeler üzerine kurulmuş bir beldedir. Daha önce ardıçlarla kaplı idi. Yamaçlarında çam ağaçları vardır. Fazla düz arazileri yoktur. Tarlalar engebelidir. Köyün içinde ceviz, incir, nar, vs. ağaçlar vardır. Daha önceleri tütünle uğraşan halk şimdi kekik üretimi yapmaktadır. Cindere bölgesinde üzüm ve zeytin tarlaları vardır. Köyün içme suyu şebeke suyu olup KIZILLA DÜZÜ'ndeki /KIZILLIK' taki kuyudan gelmektedir. EFEKLİ' de sulama suyu arama çalışmaları olmuştur.
YUKARI SU ve AŞAĞI SU bölgelerinde bahçeleri ve kulübeleri vardır. Köylüler bahçelerini KOCA AHMETİN GÖZÜ'NDEN sulardı. Buradaki su daha önceleri daha çoktu ve aşağıya doğru GÖLEMEZ' e doğru akardı. Hatta çocuklar su birintilerinde suya girerlerdi. Şimdi üçte bir oranında azaldı. Köyün meydanında var olan, 1839 yılında yapıldığı yazılı, TARİHİ ÇEŞME'nin suyu YUKARI SU bölgesinden gelmektedir. 🔳
TEŞEKKÜR :
Bu çalışmanın ortaya çıkmasında katkısı olanlara çok teşekkür ediyorum. Okuma zahmeti gösterenlere ve yorum yapanlara ayrıca teşekkürü bir borç bilirim. İyi ki varsınız.
AÇIKLAMA :
Yazdıklarım/ aktardığım bilgiler MUTLAK doğru değildir.
Daha doğrusu, her zaman ilmin derinliklerinde vardır.
Dolayısıyla daha detaylı araştırmak gerektiği bilinmelidir.
SEVGİ VE SAYGILARIMLA
KAYNAK
[1]
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/denizli/kulturenvanteri/belenardic-camisi
Aşağıda BELENARDIÇ ile ilgili görseller paylaşılmıştır.
Pamukkale İlçesi, Belenardıç Köyü’nde bulunan cami, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Ahşap destekli ve ahşap tavanlı olup, inşa malzemesi moloz taştır. Duvarlar sıvalıdır. 1985 yılında yıkılan batı duvarı yeniden yapılmıştır. Doğu cephesinde bir, güney