18/09/2024
“Đó là bài dân ca Kirghizia. Nghe điệu nhạc này bao giờ tôi cũng tưởng tượng đó là tiếng hát của 1 người cưỡi ngựa giong ruổi 1 mình trên thảo nguyên khi chiều xuống. Đường thì xa, thảo nguyên thì rộng, người ấy có thể nghĩ ngợi miên man và hát khe khẽ. Hát về những cảm xúc đang chứa chất trong lòng.” (1)
Tôi chẳng phải là một chàng kỵ mã. Nhưng khi lang thang qua những thảo nguyên của vùng đất Trung Á này, trong đầu tôi cũng vụt qua miên man suy nghĩ.
Đó là trong một buổi chiều tà từ Karakol đi theo hướng đông dọc theo bờ nam hồ Issyk Kul. Những dãy núi tuyết mờ mờ ở phía xa chạy xuống thành các triền thoai thoải trước khi chạm khẽ vào mặt hồ bằng dải cát loang loáng. Mặt trời đã hạ thấp mà vẫn còn sáng rực. Cả không gian như được trùm lên bởi một bầu không khí vàng nhạt, dịu êm. Vầng dương in dấu trên mặt hồ xanh biếc một dải lấp lánh. Ước rằng nếu không phải vội vã đường còn xa thì đã ngồi yên trên một mỏm đá ven hồ Issyk Kul thật lâu. Để gió núi đẩy đưa từng đợt sóng hồ ôm ấp nắng trời mà vỗ mát từ ngoài vào trong tên thị thành thiếu thốn.
Issyk Kul, chiếc hồ như một nơi chốn êm đềm cho mỗi người Kyrgyz. Người đã mệt lử vì đường đèo gồ ghề hay người đang yêu muốn nép mình vào nhau. Ai đứng trước mặt hồ biêng biếc ấy cũng thấy lòng dịu dàng hơn, tha thiết hơn. Xa tít đằng trước là mấy đỉnh tuyết phủ ở tận bờ bên kia in lên nền trời. Sau lưng đung đưa là mấy nhánh cỏ dại nở hoa trắng li ti. Những cái nắm tay giữa đất trời bình yên này sẽ trở thành thương nhớ khôn nguôi. Giống như Ilyax vì lỗi lầm tuổi trẻ mà bỏ lỡ mối tình đầu của mình thốt lên: “Ixứckun, Ixứckun, bài ca dang dở của tôi!…”
Sau dừng chân một đêm bên hồ Issyk Kul, chúng tôi tiếp tục đi về phía đông. Con đường đi qua vùng hồ Orto Tokoy nổi bật lên giữa xung quanh núi đồi sừng sừng trống trơ. Nước hồ xanh biếc nuôi dưỡng cho đất một lớp tốt tươi, nhìn từ xa như một bảng màu pha trộn lục lam chàm tím. Trên khắp thảo nguyên rộng lớn còn nhiều nhiều hồ nước ngọt nữa. Như là sương mai đọng trên cỏ. Như là nước mắt vương trên mi. Như là đong đầy tình yêu và nỗi nhớ của lớp lớp con người.
Đó là trên hàng dặm đường đi qua lớp lớp thảo nguyên từ Kazakhstan sang đến Kyrgyzstan. Xe chạy qua vùng Kegen vào một sáng mưa rét. Những dải thảo nguyên hoang vu ở vùng biên giới bị cắt đứt bởi các thung lũng hẹp. Sườn thung uốn nếp đều đặn như hai dải lụa xanh, như đất đai đang co ro trong cơn gió lạnh của một đợt rét cuối hè. Đồi núi bát ngát tươi xanh bị thổi vào một màu đìu hiu. Thảo nguyên như đang lặng lại để hút lấy ẩm ướt cho cỏ cây trước khi lại bừng lên giữa nắng hè.
Khi hồ Issyk Kul đã lùi lại phía sau thì đường chếch xuống phía nam để bắt đầu leo lên độ cao 3.000m bằng những dải đèo uốn lượn. Một vùng bình nguyên rộng lớn mà chính giữa là hồ nước lớn Song Kul hiện ra. Từ đây, thảo nguyên bát ngát chiếm cứ lấy tầm mắt của chúng tôi. Màu ngả vàng của cỏ cuối hè trải ra như bất tận trước khi nhấp nhô thành rặng núi ở chân trời. Chốc chốc lại gặp những đàn cừu đông đúc thấy xe tới là lật đật toả sang hai bên.
Xe rẽ vào và dừng lại ở một dãy lều bên hồ để nghỉ qua đêm. Được chạm chân xuống cỏ, chúng tôi hệt như trẻ con, chạy nhảy tung tăng. Sự bao la của thảo nguyên tự nhiên đem lại một cảm giác bé nhỏ mà tự do. Muốn làm một chú ngựa phi thật nhanh cho hết sức, rồi chán lại thong d**g gặm cỏ dưới ánh mặt trời. Cho tận đến khi ánh chiều rực rỡ nhuộm vàng đượm cả cánh đồng cỏ và vẩy lên đám mây trắng bồng bềnh trên đầu. Cảm giác như lạc vào một chốn thần tiên khuất nẻo, cho hồn những kẻ mộng mơ lãng đãng trôi.
“Tiếng đàn komuyz hát rằng chỉ lát nữa vầng dương sẽ lấp sau rặng đồi, một làn gió xanh mát rượi sẽ êm lặng lướt trên mặt đất, những bụi cỏ phơi biêng biếc và những bụi ngải đắng lá vàng mọc bên con đường đất nâu thẫm sẽ đung đưa, tung phấn bay theo gió. Thảo nguyên sẽ lắng nghe chàng kỵ mã, sẽ nghĩ ngợi và hoà giọng hát theo chàng…” (1)
Lại một lần nữa, tôi không phải chàng kị mã. Nhưng tôi sẽ ngân nga:
“Gửi tôi giữa nơi cỏ mềm ngắm mưa phùn rơi
Giữ cho tôi xanh ngát cuộc đời mới
Giống như em luôn hằng yêu tôi
Người yêu dấu ơi” (2)
—
(1) Cây phong non trùm khăn đỏ - Chinghiz Aitmatov
(2) Tôi muốn làm một cái cây - Hoàng Dũng