07/07/2022
Đã từ lâu nay, nhắc đến TP Hội An (Quảng Nam) là người ta nhớ ngay đến hình ảnh những chiếc đèn lồng đủ mầu sắc, hình dáng, giăng giăng khắp phố phường, đền chùa, bến sông… Đèn lồng không chỉ trở thành biểu tượng độc đáo cho vẻ đẹp phố cổ, mà còn là một mặt hàng trang trí, lưu niệm được nhiều người dân và du khách yêu thích.
Nghề làm đèn lồng Hội An đã hơn 400 năm tuổi và được vinh danh là một trong những vùng nghề truyền thống tiêu biểu của Việt Nam. Nghiên cứu từ Trung tâm Quản lý và Bảo tồn di tích Hội An cho biết, nghề làm lồng đèn đã có mặt ở Hội An khoảng từ thế kỷ 17 với đặc thù là trung tâm giao thương, hội tụ, đan xen nét văn hóa đặc sắc của Việt Nam, Nhật Bản, Trung Quốc và cả phương Tây. Tập quán sử dụng lồng đèn trong các dịp hiếu hỷ, lễ Tết… đã lan tỏa không chỉ trong các gia đình ngoại kiều mà cả người bản địa, cho đến tận ngày nay
Hội An được coi là cái nôi của đèn lồng thuần Việt, bởi nguyên liệu và kỹ thuật chế tác khác biệt so với nhiều nước cũng có văn hóa đèn lồng như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái-lan… Nếu đèn lồng nước bạn chủ yếu bọc bằng giấy hoặc ni-lông nên thường dễ rách và dễ cháy, thì đèn lồng của Hội An được bọc bằng vải (lanh, gấm, lụa), rất bền và sặc sỡ. Ở Hội An, Nghệ nhân Ưu tú Huỳnh Văn Ba được nhiều người biết đến bởi ông có công lớn trong việc phục chế và cải tiến chiếc đèn lồng truyền thống, sáng tạo ra loại khung đèn có thể xếp gọn, thuận tiện cho việc đóng gói, vận chuyển. Tiếp sau ông, nhiều người thợ đèn lồng tâm huyết khác cũng đã dày công nghiên cứu, thử nghiệm để sản phẩm thủ công mỹ nghệ này ngày càng tinh xảo, bắt mắt hơn
Người Hội An rất tự hào về những chiếc đèn lồng, bởi tính chất trang trí hết sức bình dân mà vẫn giữ được vẻ đẹp rực rỡ, quyến rũ. Đó cũng chính là sự chắt chiu từng giọt mồ hôi, là sức sáng tạo vượt thời gian của những người nghệ nhân làm đèn lồng qua bao đời. Khung đèn lồng Hội An được làm từ tre già, ít nhất cũng phải 5 năm tuổi, nên rất dẻo và bền. Tre được phơi khô, chẻ thanh rồi đem ngâm để chống mối, mọt, rồi phơi khô thêm lần nữa. Sau khi uốn tạo khung, người thợ sẽ phết keo và bọc vải chung quanh, công đoạn nào cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn sao cho chiếc đèn cân đối, mềm mại, vải không được rách góc, không nhăn nhúm. Cuối cùng là khâu trang trí như gắn móc treo, gắn chuôi đèn, vẽ hình… Mặc dù bây giờ các cơ sở sản xuất lớn đều dùng máy móc để chẻ tre, cắt vải… để tiết kiệm thời gian, công sức, nhưng quan trọng nhất là việc tạo hình thì vẫn nhờ vào bàn tay khéo léo, kiên trì của những người thợ.
