07/03/2024
Hamami i Gjilanit
Hamami ishte një nga objektet profane të kulturës orientale me vlerë arkitektonike në Gjilan. Hamami, si ndërtim klasik I arkitektures islamike shqiptare, u ndërtua në Mëhallen e Bejlerëve nga Gjinollët, menjëherë pas vendosjes së tyre në këtë hapësire. Edhe pse na mungojnë të dhënat për kohën e themelimit të tij, bazuar në praktiken e traditës islame-orientale, me themelimin e qytetit si vendbanim urban, njëherësh lind nevoja për themelimin e këtij objekti. Banjat, për nga mënyra e shfytëzimit, vendi i ndërtimit, skema kompozicionale, madhësia dhe trajtat e tyre, ndahen në publike dhe private, përkatësisht shtëpiake-familjare. Hamami i Gjilanit i ishte dedikuar familjes feudale Gjinolli dhe mupër këtë edhe është quajtur hamami i Haremit.
Në kujtesën e popullit ,ky hamam ka mbetur edhe si “hamami i Hyrës”, apo hamami,I cili nuk funksionon. Sa jemi të njoftuar, Hyra ishte një grua nga fshati Përlepnice e martuar në Gjilan dhe ishte mirëmbajtëse e fundit ne këtë hamam.
Kohën e saktë të ngritjes nuk ia dimë, as karakteristikat e detajuara arkitektonike të objektit, sepse ai mjaft herët ishte lënë pas dore, per t’u rrënuar më vonë. Në dokumente për herë të parë Hamamin e hasim në sallnamen(vjetarin) e Vilajetit të Prizrenit për vitin 1873/1874, ku krahas objekteve të tjera arkitektonike profane e sakrale të Gjilanit, flitet edhe për Hamamin, por pa të dhëna të hollësishme për të.