https://www.facebook.com/181978510071638/

Διαβάσματα ενός ξεναγού / Α greek tourist guide reads, Θεσσαλονίκη, Thessaloníki (2024)

18/08/2024

Χαίρε ξένε

Περιοδική έκθεση φωτογραφιών του Robert McCabe, μίας Ελλάδας που φεύγει ή έχει ήδη φύγει ανεπιστρεπτί, στο Μουσείο Ακρόπολης. Είμαστε αυτοί οι Έλληνες που συνάντησε ο McCabe; Αναγνωρίζουμε στα λόγια του εμάς ήδη στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα;

"Χαίρε ξείνε, παρ άμμι φιλήσεαι - αυτές τις λέξεις τις πρωτοαντίκρυσα στις Μυκήνες το 1955. Μέναμε στο ξενοδοχείο Belle Hélène κοντά στον αρχαιολογικό χώρο. Οι ομηρικές αυτές λέξεις αναγράφονταν με μεγάλα κεφαλαία γράμματα πάνω από την κύρια είσοδο.

Προέρχονται από έναν στίχο της Οδύσσειας (α,123) όπου ο Τηλέμαχος υποδέχεται την θεά Αθηνά, μεταμφιεσμένη στον Μέντη, στην είσοδο του παλατιού του. Ο Τηλέμαχος υπήρξε υποδειγματικός οικοδεσπότης, υποδεχόμενος με σεβασμό έναν παντελώς ξένο και προσφέροντας αναμφισβήτητα θερμή φιλοξενία. Η φράση μπορεί να μεταφραστεί ως "ξένε μου καλωσόρισες, Έλα να σε φιλεψουμε" δηλώνοντας ότι ο ξένος ήδη θεωρείται όχι μόνο ένας τιμώμενος επισκέπτης αλλά ένας φίλος.

Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, οι σκηνές γενναιοδωρης, ανιδιοτελούς φιλοξενίας στην Οδύσσεια, επαναλαμβάνονται συχνά στη σύγχρονη Ελλάδα.

Ως ξένος, πολλές φορές βρέθηκα καλεσμένος στο σπίτι ενός χωριού, όπου μου πρόσφεραν ένα γλυκό και ένα ποτό. Και τότε, όπως και στην Οδύσσεια, το φιλεμα συνόδευε μία έντονη ανάκριση: "από πού είσαι;" "Με τί ασχολείσαι;" "Πόσα χρήματα βγάζεις;"

Σήμερα οι Έλληνες χαρακτηρίζουν παρόμοια περιστατικά απλά ως φιλοξενία, καθώς γι αυτούς η καλοσύνη προς τον ξένο, αποτελεί θεμελιώδη πτυχή της πολιτιστικής τους ταυτότητας - εγώ όμως νιώθω ότι η ομηρική παράδοση ζει και βασιλεύει."

Robert McCabe

02/08/2024

Η κ. Βαρβαρα Τραχανά διδάσκει κυτταρική βιολογία στο ΕΚΠΑ και γράφει:

Διάβασα την ιστορία για την Ιταλίδα πυγμάχο Άντζελα Καρίνι που εγκατέλειψε τον αγώνα με την Αλγερινή Ιμάν Κελίφ, αφήνοντας υπονοούμενα για το φύλο της αντιπάλου και το αν θα έπρεπε να αγωνίζεται εναντίον γυναικών. Και φυσικά ως αναμένονταν αυτό ξεσήκωσε θύελλα τρανσφοβικών αντιδράσεων από τους πλέον…ειδικούς, αυτούς του πληκτρολογίου!

Πάντως σε ότι με αφορά η είδηση κέρδισε ήδη μια θέση στο power point του σχετικού μαθήματος για το επόμενο εξάμηνο στο 1ο έτος! Γιατί η Αλγερινή αθλήτρια δεν είναι τρανσέξουαλ αλλά ίντερσεξ, και εδώ μπαίνουμε σε χωράφια βιολογίας λιγότερο περπατημένα για το ευρύ κοινό, αλλά μέρος του προγράμματος στην Κυτταρική Βιολογία, που εδώ και χρόνια πραγματευόμαστε με τους φοιτητές στο κεφάλαιο που αφορά στους υποδοχείς και την κυτταρική σηματοδότηση. Και συμβαίνει κάθε χρόνο, κάθε φορά που αναφέρομαι στα ίντερσεξ άτομα δίνω ως παράδειγμα, προκειμένου να γίνει κατανοητή η πολυπλοκότητα του ζητήματος και οι επιπτώσεις του, αυτό μιας αθλήτριας, όχι γιατί γνώριζα κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά γιατί είναι το απόλυτα προφανές.

Το ζήτημα του φύλου εδώ και πολλά χρόνια για τους βιολόγους ή όσους ασχολούνται με τη βιολογία και τη γενετική θα μπορούσε να συνοψιστεί με τον πολύ γλαφυρό τίτλο ενός άρθρου στο Scientific American (από όπου και η φωτογραφία): “Sex Redefined: The Idea of 2 Sexes Is Overly Simplistic” (“Επαναπροσδιορισμός του φύλου: Η ιδέα των 2 φύλων είναι υπερβολικά απλοϊκή”). Στο άρθρο αυτό περιγράφεται στην εισαγωγή, η περίπτωση μιας 50χρονης εγκύου στο 3ο της παιδί που λόγω ηλικίας υπεβλήθει σε αμνιοπαρακέντηση προκειμένου να αποκλειστούν περιπτώσεις χρωμοσωμικών διαταραχών (όπως π.χ. σύνδρομο Down). Και ενώ τα αποτέλεσματα για το κυοφορούμενο έμβρυο δεν έδειξαν κάποια απόκλιση, το δικό της γενετικό αποτύπωμα είχε περισσότερο ενδιαφέρον: το σώμα της ήταν φτιαγμένο από κύτταρα δύο ατόμων, πιθανώς από δίδυμα έμβρυα που είχαν συγχωνευθεί στη μήτρα της μητέρας της. Και αυτό δεν ήταν όλο. Ένα σύνολο κυττάρων της έφερε δύο χρωμοσώματα Χ (που όπως μάθαμε στο γυμνάσιο καθορίζει το θηλυκό) και ένα άλλο τμήμα των κυττάρων της είχε ένα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα. Η έγκυος αυτή γυναίκα δηλαδή, έμαθε στα 50κάτι της ότι μεγάλο μέρος του σώματός της ήταν χρωμοσωμικά αρσενικό!

Τα πράγματα συνεπώς με το φύλο είναι περισσότερο πολύπλοκα από όταν το φύλο ενός ανθρώπου καθοριζόταν αποκλειστικά από τα εξωτερικά γεννητικά του όργανα (και τη σχετική κραυγή “its a boy!” ή την θεσσαλική του…μετάφραση “είναι κορίτσι ή παιδί;”), αλλά και όταν τα χρωμοσώματα και τα γονίδια περιγράφηκαν δεν έγινε η εξίσωση απλή. Κάποια άτομα έχουν εμφανή ή λιγότερη εμφανή εξωτερικά γενετικά όργανα και συνδυασμούς από χρωμοσώματα και γονίδια αλλά και ορμόνες και υποδοχείς αυτών που δεν ακολουθούν τους παραδοσιακούς ορισμούς "άνδρας" και "γυναίκα". Αυτή είναι η περίπτωση που συνοψίζεται στον όρο-ομπρέλα "ίντερσεξ». Έρευνες αποδεικνύουν ότι ένα στα 100 άτομα ίσως έχει ίντερσεξ χαρακτηριστικά. Η Ιμάν Κελίφ είναι κατά τα λεγόμενα μια τέτοια περίπτωση.

Ακούω ήδη φωνές γύρω μου να υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να ενταχθούν νέα γενετικά και άλλα τεστ που θα αναγνωρίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το φύλο του κάθε αθλητή. Και αναρωτιέμαι πόσα νέα τεστ; Για πόσους βιοδείκτες; Που θα μπαίνει το όριο; Μήπως η λύση είναι να υπάρχει και άλλη κατηγορία και για τα ίντερσεξ άτομα στους αγώνες; Ποιος και με ποια κριτήρια θα μπαίνει σε ποια κατηγορία; Μήπως με αναλύσεις κυτταρικής βιολογίας/γενετικής/υπολογιστικής βιολογίας/επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων/Αrtificial inteligence/…/κοκ…γυναίκες-δρομείς ας πούμε, φανεί ότι έχουν μεγαλύτερη αντοχή εξαιτίας κάποιων συνδυασμών γονιδίων ή/και γενετικών πολυμορφισμών και συνεπώς είναι πιο κοντά στην κατηγορία ίντερσεξ ή/και αυτή των αντρών; Και μήπως τελικά αυτός ο αλγόριθμος που θα κατασκευάσουμε συσσωρεύοντας όλη αυτή τη γνώση μπορεί να προβλέψει και ποιος θα κερδίσει και άρα να κάνουμε κατευθείαν την απονομή των μεταλλίων;!

Ή και να τελειώνουμε με αυτή την ιστορία των σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων, του εμπορευματοποιημένου θεάματος των αποκλεισμών, των πολυεθνικών, της ντόπας;

Καλά λέω τώρα εγώ...Ας δούμε αύριο τον Αντετοκούνμπο και ας σκεφτούμε πάλι τη βιολογία από μεθαύριο…

(φώτο - από την αίθουσα Ανθρώπινης εξέλιξης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο)

11/07/2024

Ο Σύλλογος Ελλήνων αρχαιολόγων στο πλάι μας. Ευχαριστούμε Yiannis Theocharis Despina Koutsoumba Olga Sakali και όλες/όλους, των οποίων τα αποτελέσματα της δουλειάς τους αποτελεί βάση για σημαντικό κομμάτι της δικής μας

09/07/2024

ΑΠΕΡΓΩ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ:

Πριν μερικά χρόνια, καθώς ξεναγουσα στη Θεσσαλονίκη γκρουπ Αμερικανών που έφτασαν μέσω πγδΜ (τότε) με τον αρχηγό τους να μου τους παραδίδει στη Θεσσαλονίκη, ένας κύριος με ρώτησε:από πότε ξεκίνησε η ελληνική κατοχή της Μακεδονίας. Μου πήρε μερικά δεύτερα να καταλάβω τι με ρωτάει και αν και κατάλαβα του ζήτησα να μου κάνει καθαρά την ερώτηση. Έτσι, αυτό που του είπε ο αρχηγός/συνοδός μέσα στο λεωφορείο μέχρι να τους συναντήσω, έγινε από πληροφορία γνώση, που θα την μετέφερε αργότερα. Εκεί κλήθηκα, λοιπόν να εξηγήσω σε ολόκληρο το γκρουπ μέσα από ιστορική αναδρομή, την διαστρεβλωση που είχε καταφέρει ο γείτονας.

Μερικοί υπουργοί μένουν για όσα προσπάθησαν να χτίσουν - ίσως όχι με επιτυχία. Η Όλγα Κεφαλογιαννη και η κυβέρνηση της ΝΔ είναι οι μοναδικές που με τέτοιο μένος - και προφανώς για τα συμφέροντα κάποιων - καταφερθηκαν κατά του κλάδου των ξεναγων, πρώτιστα με την υποβάθμιση της εκπαίδευσης τους, απαξιωνοντας τις Σχολές ξεναγων (πανευρωπαϊκά βραβευμένες, αν αυτό λέει κάτι). Ξανά λοιπόν έρχεται για να ξεκινήσει μεθοδικά αυτό που επιθυμεί να συμβεί σε μερικά χρόνια - όπως το κάνει πάντα η ΝΔ:να απαξιωθει σε τέτοιο βαθμό το επάγγελμα ώστε να μην διεκδικουνται συμβάσεις εργασίας, να οδηγηθούμε σε ασφαλιστική αδυναμία ως εργαζόμενοι και να παρεισφρησουν όσοι και όσες θέλουν να "κάνουν τον ξεναγό" χωρίς ποτέ να είναι.
Ελπίζω κι εύχομαι η Όλγα Κεφαλογιαννη, να μην γίνει ο νεκροθάφτης των ζωών εκείνων, που πρεσβεύουμε τον τόπο κάθε χρόνο σε εκατομμύρια επισκέπτες.

11/06/2024

Ξενάγηση στα πλαίσια των Αρχαιολογικών Διαλόγων 👇Η γοητεία της διαχρονικοτητας στα επάλληλα στρώματα της Θεσσαλονίκης, την καθιστά από τις πόλεις με την πιό συναρπαστική ιστορία. Παρόλες τις αλλαγές που έχει βιώσει η πόλη, είτε λόγω μεταβάσεων είτε λόγω καταστροφών, διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη την φυσιογνωμία της και παρατηρείται ταύτιση μεταξύ των υφιστάμενων λειτουργιών στην επιφάνειά της με τις αντίστοιχες του παρελθόντος, οι οποίες βρίσκονται καταχωμένες όμως σήμερα στα έγκατά της, επάνω όμως στους ίδιους άξονες. Με την γνώση μας να εμπλουτίζεται συνεχώς μέσα από την αρχαιολογική έρευνα και τη διασταύρωση των στοιχείων από τις παλιότερες ανασκαφές, βρισκόμαστε μπροστά στην ανάγνωση ενός παλίμψηστου, το οποίο έχει να πει τόσες ιστορίες.. Ένα από αυτά τα παλίμψηστα τα οποία κρύβει η διαδρομή από το λιμάνι, δια μέσω της Εγνατίας οδού και με κατάληξη της θεματικής στον χώρο της ΔΕΘ, θα περπατήσουμε το Σάββατο 15 Ιουνίου 2024, κατά την περιήγησή μας «Διαχρονικοί άξονες της Θεσσαλονίκης. Λιμάνι, Εγνατία, Έκθεση. Ένα παραγωγικό πλέγμα σχήματος ΠΙ σε εξέλιξη. Συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν» που πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Αρχαιολογικών Διαλόγων.
Σημείο εκκίνησης: πλατεία Ελευθερίας, ώρα 9:30. Η δήλωση συμμετοχής δεν είναι υποχρεωτική, θα ήταν όμως βοηθητική για την καλύτερη οργάνωση της περιήγησης: [email protected], [email protected], 6972770834.

29/03/2024

Ημέρα Τετάρτη, πρωινές ώρες της 29ης Μαρτίου 1430 - η ημέρα που βρίσκει την Θεσσαλονίκη να την κατακτούν οι Οθωμανοί. Για τα επόμενα 482 χρόνια τελεί υπό την κυριαρχία τους και τον δεσποτισμό τους και ανθεί ως μία πολυπληθής και πολύχρωμη πόλη - λιμάνι.

"Στη διάρκεια της τελευταίας νύχτας, την οποία διαδέχτηκε η ανατολή του ήλιου που μας έφερε την καταστροφή, το ανατολικό τείχος έμεινε χωρίς φρουρούς, όχι μόνο εξαιτίας της έλλειψης ενεργητικοτητας από την κούραση αλλά και γιατί σε όλους κυριαρχησε η ιδέα ότι την επόμενη μέρα η πόλη θα αλωθει. Αυτό έγινε κοινή πεποίθηση, καθώς όλοι έστω και αργά, αντιλήφθηκαν το υφαδι που προετοιμασε η ατεγκτη Κλωθω με την βοήθεια του στρατηγού τους"
Ευστάθιος Θεσσαλονίκης

Συγγραφή που αφορά την τελευταία άλωση της Θεσσαλονίκης - Έκδοση Άγρα (2005 & 2009) μτφρ Χάρης Μεσσης, Σχόλια Paolo Odorico )

Φωτο από την επιγραφή σε κιονα της βόρειας κιονοστοιχιας στην Αχειροποιητο της Θεσσαλονίκης, με αναφορά στην μετατροπή της εκκλησίας σε τζαμί από τον Μουρατ αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης. Στους μετέπειτα οθωμανικους χρόνους θα ακολουθούσαν την μετατροπή αυτή πολλοί βυζαντινοι χριστιανικοι ναοί.

17/02/2024

Στον ακριτικό, άγνωστο αλλά και δοκιμασμένο τόπο του Έβρου, θα ταξιδέψουμε το τριήμερο Παρασκευή 15, Σάββατο 16 και Κυριακή 17 Μαρτίου 2024 με σκοπό να γνωρίσουμε τις εσχατιές αυτής της πλευράς της Ελλάδας. Το πρόγραμμα των τριών ημερών:

Παρασκευή 15 Μαρτίου - Αναχώρηση από την Θεσσαλονίκη και μέσω στάσεων κατά μήκος της Εγνατίας οδού, προσεγγίζουμε την πόλη του Σουφλίου, όπου ακολουθεί τακτοποίηση στο ξενοδοχείο και γεύμα. Το απόγευμα θα το αφιερώσουμε στην γνωριμία μέσα με το Σουφλί την ιστορία του και το παρόν μέσα από ξενάγηση και συνάντηση με κατοίκους της πόλης.

Σάββατο 16 Μαρτίου 2024 - Αναχώρηση από το Σουφλί και μετάβαση, μέσω πορείας παράλληλης με τον Έβρο ποταμό, στο χωριό Αλεποχωρι με τους ενδιαφέροντες θρύλους αλλά και την μεταβυζαντινη εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Διάλειμμα για καφέ στο καφενείο του χωριού και αναχώρηση, μέσω Μεταξαδων, στο χωριό Ρούσσα. Επίσκεψη και ξενάγηση στον μπεκτασιδικο τεκε και τις βραχογραφιες, σε πολύ μικρή απόσταση από την ελληνοβουλγαρικη μεθοριο. Γεύμα στην Ρούσσα και μέσω Διδυμότειχου, άφιξη το απόγευμα στο Σουφλί.

Κυριακή 17 Μαρτίου 2024 - Αναχώρηση από το ξενοδοχείο και επίσκεψη στο Δάσος Δαδιας και τον φορέα του, για ενημέρωση από ειδικούς και περίπατο μέσα στο δάσος. Γεύμα στην περιοχή και αναχώρηση για Θεσσαλονίκη, μέσω στάσεων. Άφιξη - αργά το απόγευμα.

Τιμή κατ άτομο 110 ευρώ που περιλαμβάνει την μετακίνηση με λεωφορείο και τις διανυκτερευσεις (εκδίδονται νόμιμα παραστατικά).
Δωρεάν ξεναγήσεις από Διπλωματούχο ξεναγό και τις 3 ημέρες, ενώ το ίδιο αφορά και στην ενημέρωση από ειδικούς.

Διαθέσιμες θέσεις. Δηλώσεις συμμετοχής στο 6987781082 και στο inbox μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου 2024.

Καλώς να ορίσετε

08/02/2024

Το ρωμαϊκό υδραγωγειο στη Μορια της Λέσβου, με στυλιστικα στοιχεία που θυμίζουν αδριανειο έργο, έχει μήκος 170μ και ύψος 26μ και αποτελεί μόνο μικρό τμήμα ενός δικτύου ύδρευσης που έφερνε το νερό από το όρος Όλυμπος στο νησί. Λόγω της μορφολογίας του εδάφους, ο σχεδιασμός όλου του δικτύου αποδεικνύει την ιδιοφυΐα του υπεύθυνου μηχανικού.

05/02/2024

Εκδρομή στον πληγεντα από τις πυρκαγιές Έβρο 15 - 16 - 17 Μαρτίου 2024 ( κάντε ελεύθερα αναδημοσιευση):

Το περασμένο καλοκαίρι η περιοχή γύρω από το Σουφλί και το δάσος της Δαδιας χτυπήθηκαν από καταστροφικες πυρκαγιές, οι οποίες κατάφεραν μεγάλες ζημιές στις ζωές των φίλων μας ακριτών αλλά και στην ίδια την φύση και τα πλάσματά της.

Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε και σας (προσ)καλω να μας ακολουθήσετε σε μία εκδρομή - οδοιπορικό σε μέρη πανέμορφα αλλά και παραμελημένα, στο επίκεντρο της οποίας θα είναι η γνωριμία με άγνωστα για πολλούς πολιτισμικά σημεία της ακριτικης Θράκης, μακραιωνες παραδόσεις που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα, με το πολύχρωμο και ιδιαίτερο βαλκανικό τοπίο.

Εκεί, όπου ακμαζαν οι θρακικοι οικισμοί που προσαρμοζαν τον τοπικό Θεό με τις εισηγμένες λατρείες, διασταυρωθηκαν μαζί με τα ποτάμια οι δρόμοι του μεταξιού - παράξενα ζωντανοί μέχρι σήμερα, σε ευάριθμα πια πληθυσμιακά χωριά και πόλεις. Εκεί που στα πρώιμα χρόνια τους οι Οθωμανοί στην Ευρώπη έφτιαχναν πρωτεύουσες κι αργότερα έφτασαν τόσα τραίνα όσα δεν φτάνουν σήμερα. Στον Εβρο, που ακουγόταν ως τιμωρία μέχρι χτες μέσα από την απαξίωση, ενώ θα έπρεπε να ηχεί ως ψιθυριστή ευλογία.

Η εκδρομή διεξάγεται με σκοπό την γνωριμία μας με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Οι θέσεις είναι για 37 άτομα, αφού δεν υπάρχουν μεγάλα ξενοδοχεία στην μικρή κοινότητα του Σουφλίου, στα οποία θα περάσουμε δύο νύχτες. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δωρεάν ξεναγήσεις μέσα στο Σουφλί και τις γύρω περιοχές, ενώ το κόστος της εκδρομής κατ άτομο είναι 110 ευρώ και αφορά στο μίνιμουμ κόστος της μετακίνησης και των διανυκτερευσεων.

Περισσότερες πληροφορίες στο inbox μου και στο τηλέφωνο 6987781082
Σας περιμένουμε

26/01/2024

Ο μυστηριώδης δαίμων ( ; )
της Θεσσαλονίκης με το όνομα Θερμαίος.

Η μορφή του διασώθηκε μόνο σε αυτό το όστρακο (κομμάτι πηλού που ανήκε σε μεγαλύτερο αντικείμενο) των κατι παραπανω απο 11εκ, ως ανάγλυφη μορφή που κάθεται στην πλάτη δελφινιού.

Ο αρχαιολογος Γεώργιος Μπακαλακης συγκρίνοντάς τον, λόγω της μορφής του δελφινιού, με άλλες θεότητες (Απόλλωνας, Μελικερτης, Εναλος) προτείνει συσχετισμό του με τον Διόνυσο, ο οποίος σε διάφορες παραλλαγές φέρεται να αναδύεται στην πλάτη ενός δελφινιού.

Επιπλέον, η λατρεία του Διονύσου στη Θεσσαλονίκη (στην οποία τοποθετεί την αρχαία θέρμη και έτσι βαφτίζει τον ήρωα του πηλινου ανάγλυφου) ήταν από τις γνωστές κεντρικές θρησκευτικές λατρείες.

18/01/2024

Λιγότερο γνωστές (ή και άγνωστες) αρχαίες πόλεις:

Ο Σωσικρατης του Κρωκίνα είναι εκείνος, του οποίου το σήμα επί τάφου του, δηλώνει την καταγωγή του - Φαγρήσιος.

Ο Φάγρητας ήταν μία αρχαία πόλη στη δυτική πλευρά του Παγγαίου στο σημερινό Νομό Καβάλας (λόφος Κανόνι) στην Πιερικη κοιλάδα - ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ιδρύθηκε από τους Πιερες όταν εγκατασταθηκαν εδώ στην πάτρια γη τους καθως τους απωθησαν οι Μακεδόνες από τις υπωρειες του Ολύμπου.

Η πόλη γνώρισε την ακμή της στους αρχαϊκους χρόνους, 6ο και 5ο αι ΠΚΕ αλλά τα νεκροταφεία της έχουν δώσει υπέροχα δείγματα τέχνης και της κλασσικής εποχής. Εκτός αυτών, μαθαίνουμε ότι οι νεκρικές τελετές αφορούσαν κυρίως καυσεις νεκρών είτε πάνω σε ξύλινο φορείο μέσα στο λάκκο είτε απλά επάνω στο χώμα και περιλάμβαναν πλούσια δώρα προς το νεκρό ή τη νεκρή: αγγεία, κοσμήματα χρυσά και ασημένια. Αν και το όνομα της πόλης μαρτυρά θρακικες ρίζες τα ονόματα των κατοίκων ήταν καθαρά ελληνικά (Αλκιδαμας, Μελπω κά).

Κρατήρες όπως αυτοί της φωτογραφίας μαρτυρούν σημαντική πόλη με εμπορικές οικονομικές συνδέσεις ακόμη και με την Αθήνα.

Τα ευρήματα των ανασκαφών στον αρχαίο Φαγρητα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο Καβαλας

15/01/2024

Σαν σήμερα, 15 Ιανουαρίου 1902, γεννιέται στην Θεσσαλονίκη, ο μεγάλος Τούρκος ποιητής και δραματουργος Ναζίμ Χικμέτ.

Ως κομμουνιστής του αφαιρείται η τουρκική υπηκοότητα και γνωρίζει τον διωγμό από την πατρίδα του. Με τον Βαπτσαρωφ, τον Ρίτσο, τον Βάρναλη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ποιητικής στα Βαλκάνια- αλλά και τον Λόρκα και τον Νερουντα, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Εμπνευσμένος από τον Μαγιακόφσκι, εξοριζεται στην σοβιετική ένωση, όπου πεθαίνει στη Μόσχα στα 61 του το 1962.

Το πολιτικό τραγούδι στην Ελλάδα περιλαμβάνει και δικούς του στίχους, μελοποιημενους από τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Μάνο Λοΐζο.

«…Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό,

πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο,

είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει,

είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε».

02/01/2024

Αγάπη, υγεία σε σώμα και ψυχή και ενσυναισθηση.
Στο πρώτο δειλινό του 2024 κόψαμε την βασιλόπιτα και σπάσαμε το ρόδι. Χρόνια πολλά, άνθρωποι. Ας γίνουμε αυτό που χρειάζεται ο πλανήτης από εμάς.

29/12/2023

60 χρόνια Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης (φώτο από την περιοδική έκθεση για την επέτειο, με τις κούπες κάποιων από εκείνους και εκείνες που υπηρετούν το μουσείο)

Το ανθρώπινο δυναμικό του μουσείου, είναι αυτό που στις αίθουσες, τα γραφεία, τα εργαστήρια και στις αποθήκες, αναλαμβάνει να ρίξει αφενός μεν φως και να κοινωνήσει σ εμάς την συναρπαστική ιστορία που έχουν να αφηγηθούν τα αντικείμενα, αφετέρου να μεριμνήσει ώστε οι επισκέπτες/-ριες, να καθοδηγηθουμε σωστά μέσα στις μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις του.

Σας ευχαριστούμε όλες και όλους - του τώρα και του κάποτε - για αυτά που κάνετε.

Με την ευχή να γίνεται καλύτερο το μουσείο μας κάθε χρόνο.

Τα δημόσια μουσεία μας είμαστε εμείς, κι όχι αυτό που επιθυμούν να καταστήσουν ως ΝΠΔΔ.

27/12/2023

ΟΤΑΝ ΟΙ ΚΕΛΤΕΣ ΑΝΤΕΓΡΑΨΑΝ ΤΟΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ (τουλάχιστον νομισματικα μιλώντας)

Χρόνια πολλά για τα 60 χρόνια Αρχαιολογικου Μουσείου Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης - Archaeological museum of Thessaloniki

Οι περιοδικές εκθέσεις του μουσείου, αποτελούν αστείρευτη πηγή νέων ή ανανεωμενων δεδομένων, που αφορούν στην αρχαιότητα της Θεσσαλονίκης αλλά και της Μακεδονίας και της Θράκης.

Οι αρχαίοι Κέλτες υιοθετούν νομισματική πολιτική στα τέλη του 4ου πΧ /ΠΚΕ όταν ως μισθοφόροι επιστρέφουν στις πατρίδες τους (σημερινή Ελβετία) με μακεδονικά νομίσματα ως αμοιβή ή λάφυρα. Με αυτά ως πρότυπα, ξεκινούν οι απομιμήσεις τους σε περιοχές από την Γαλατία (εκδόσεις φιλίππου Β) ως και Δούναβη (εκδόσεις Αλεξανδρου Γ - κοινώς του Μεγάλου). Στη φωτογραφία από τον εξαιρετικό κατάλογο της περιοδικής έκθεσης του Αρχαιολογικου μουσείου Θεσσαλονίκης "Αντιγραφοντας (Σ)το Παρελθόν"(επιμέλεια της αείμνηστης Λιάνας Στεφανή), χρυσός στατηρας Φιλίππου Β και δεξιά απομίμηση αποτελεί ο χρυσός στατηρας Ελβέτιων, όπου σε αμφότερα υπάρχει το νικηφόρο άρμα (συνωριδα) του μακεδονα βασιλιά από τους Ολυμπιακούς αγώνες το 352πΧ /ΠΚΕ

25/12/2023

Καλά Χριστούγεννα και με υγεία σε όλες και όλους σας.
Πήλινο σφράγισμα άρτου πρωτοχριστιανικης περιόδου από τους Δελφούς με απεικόνιση της γέννησης του Χριστού, του αστεριού και των τριών Μάγων

20/12/2023

Το νερό της Θεσσαλονίκης και η σημασία του στην άμυνα της πόλης

Η μεγάλη κινστέρνα (δεξαμενή) της Ακρόπολης Θεσσαλονίκης (σε πρωτο πλανο στη φωτογραφια - Επταπυργιο Θεσσαλονίκης) βρίσκεται σε υψόμετρο 184μ με σκοπό να περισυλλεχθει σε αυτήν το νερό που κατέβαινε μέσω του υδραγωγειου του Χορτιάτη.

Σ αυτήν αναφέρεται ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης που αφηγείται την δεύτερη άλωση της πόλης από τους νορμανδους (Αύγουστος 1185), ως την δεξαμενή εκείνη που ο δουκας Δαβίδ αμελησε να συντηρήσει εγκαίρως από την μία, ενώ από την άλλη όταν το έκανε, βιάστηκε κατόπιν να την γεμίσει με νερό, με αποτέλεσμα και η στεγανοτητα της δεξαμενής να καταστραφεί ταυτόχρονα όμως και το νερό να καταστεί ακατάλληλο προς πόση για τους υπερασπιστές.

Δύσκολος ο χρονικός προσδιορισμός της κατασκευής της, αλλά τα χαρακτηριστικα της συνιστούν μακροχρόνια χρήση (δεν έχει δημοσιευτεί αναλυτική μελέτη της ).Εντυπωσιακές για το μέρος στο οποίο ανήκει, είναι και οι διαστάσεις της:
👉35 μ × 9.80 μ,
👉ωφέλιμο βάθος 5μ
👉 περίπου 1750 κυβ μέτρα χωρητικότητα.

15/12/2023

Αρχαίο ελληνικό πήλινο αγγείο συμποσίου (κέρας ) σε σχήμα... δαγκανας καβουριου. Από τα πιό σπάνια λόγω σχήματος ερυθρομορφα αυτού του τύπου αγγεία του 5ου αι πΧ. θα είχε μάλλον χρησιμοποιηθει κατά την διάρκεια των συμποσιων. Το μόλις 16 εκ αριστούργημα φέρει διακόσμηση ζωγραφική ενός γαιδαρου και βρέθηκε μέσα σε τάφο, στην Santa Maria di Capua της Ιταλίας στα 1872. Σήμερα στο ΜΕΤ νέας Υόρκης

08/12/2023

Ο "διάλογος" μεταξύ μιας καθισμένης γυναίκας στη Θεσσαλονίκη του 20ου αιώνα και ενός αρπιστη από την Κερο του 2700 ΠΚΕ (πΧρ/ΠΚΕ) (ή Η απαξίωση της σύγχρονης τέχνης στο ελληνικό αστικό τοπίο και η αποθέωση της αρχαίας ως μουσειακό έκθεμα).

Σε μία ευρωπαϊκή, κυρίως μεσογειακή, πόλη όπως η Θεσσαλονίκη, είναι πάντα όμορφη έκπληξη να συναντάει κάποιος, οποιασδήποτε μορφής εικαστικό λόγο αρθρωμενο στο δημόσιο χώρο - ακόμη και αν αυτός έχει αφεθεί στην τύχη του.

Στη διασταύρωση των οδών, λοιπόν, Βασιλίσσης Όλγας(θεωρείται λεωφόρος) και 25ης Μαρτίου και απέναντι από το υπέροχο δημιούργημα του Ξενοφώντα Παιονιδη (την βιλλα Seyfulah pasha/Mordoch), υπάρχει μέσα σε (εκτός λειτουργίας) κυκλικό συντριβάνι, το εξαιρετικά αξιόλογο γλυπτό της "Καθισμένης γυναίκας" του γλύπτη Γιώργου Καλακαλλά.

Ο καλλιτέχνης, γεννημένος το 1938, δίδαξε ως καθηγητής επί 40 χρόνια στο Εθνικό Μετσόβιο πολυτεχνείο και στη σελίδα της εθνικής πινακοθήκης διαβάζουμε ότι "οι ελεύθερες συνθέσεις του αποδίδονται με αφαιρετική ή εντελώς αφηρημένη διάθεση και συνδυάζουν άλλοτε βιόμορφα και άλλοτε γεωμετρικά ή εξπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά, καταλαμβάνοντας δυναμικά το χώρο."

Αυτά τα χαρακτηριστικά και κυρίως η γεωμετρία, με το έργο από αλαβαστρο να περιβάλλεται από χώρο πρασίνου χωρίς την ταπείνωσή του ακόμη το 1974 που φτιάχτηκε (κατι που συμβαίνει μετά από την αντιπαροχή), είναι ακόμη παρόντα και προσπαθούν να τραβήξουν το βλέμμα μας (αν και τελικά προκαλεί θλίψη η απαξίωσή του, όπως και τόσων άλλων - διαγουμε τις τελευταίες καταστροφικες μέρες του Κωνσταντίνου Ζέρβα ως γιαλαντζι δημάρχου).

Ταυτόχρονα, πετυχαίνει να φέρει στο μυαλό μας, την εικόνα του μαρμάρινου ειδωλιου του αρπιστη από την Κερο των Κυκλάδων. Η συγγένεια στη γεωμετρικη και αφαιρετική πλαστικοτητα, προσδίδει και μία μουσικότητα στις δύο μορφές και καταφέρνουν έτσι, τελικά, να φτιάξουν έναν διάλογο παρά τη διαφορά χρόνου που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των δύο. Οι λόγοι που καθιστούν αδικαιολογητα απαξιωμενο το ένα έργο και δικαιολογημενα διάσημο (καθότι πολύ σπάνιο και μόλις 22εκ) το άλλο, στην ίδια χώρα, από τον ίδιο λαό, μάλλον αξίζουν κοινωνιολογικη ανάλυση.

06/12/2023

Οταν η γλυπτική αποτελούσε την απαραίτητη και ενίοτε εκλεπτυσμένη προσθήκη της αρχιτεκτονικής.
Στην πόλη της Καβάλας, όπου η μη-πολεμοχαρης, πασιφιστικη και εκτός στρατιωτικού πλαισίου γλυπτική σπανίζει (μάλλον χαρακτηριστικό σ όλη την Ελλάδα), ένα από τα πιό άγνωστα δημόσια γλυπτά βρίσκεται στην εξωτερική ΒΑ πλευρά της παλιάς Αγροτικής τράπεζας, κτηριο του 1972 (νυν Πειραιώς, πάρκο Φαλήρου).

Η γυναικεία μορφή, σαφής αναφορά στη γονιμότητα της θηλυκής φύσης, αποδοσμενη με χαρακτηριστικά της αρχαίας τέχνης, παραπέμπει στη θεά της γεωργίας επιπλέον με τις λέξεις που φαίνονται χαραγμενες να πλαισιώνουν το σταχυ, σαν σε αρχαίο νόμισμα:ΔΗ ΜΗΤΕΡ.

Ο δημιουργός, Δημήτρης Αρμακολας, ένας από τους πιο γνωστούς Έλληνες γλύπτες, έχασε με τραγικό τρόπο τη ζωή του πριν μερικά χρόνια, αφού πιάστηκε το φουλάρι του στον τροχό του εργαστηρίου του κατά την διάρκεια της εργασίας του). Ο ίδιος καλλιτέχνης έχει δημιουργήσει το εμβληματικό άγαλμα αφιερωμένο στους Καπνεργατες, στην πλατεία Καπνεργατη (επί Λευτέρη Αθανασιάδη, 1986). Στην επόμενη βόλτα σας, κάντε μία στάση κι εξετάστε το, όσοι και όσες εν Καβάλα.

https://maps.app.goo.gl/VBBMGmoLCaDh26Kp6

03/12/2023

60 χρόνια Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης - Archaeological museum of Thessaloniki

Επιβεβλημένη στάση μέσα στην μόνιμη έκθεση του ΑΜΘ: Ένα από τα μεγαλύτερα επιτύμβια (ταφικα) ανάγλυφα σε όλη την Ελλάδα, φτιαγμένο από μάρμαρο από το Βαθύ Θάσου, που ανακαλύφθηκε στην Ιερισσο της Χαλκιδικής το 1991, είναι αυτό των Αγλωνικη και Αγηνορος.

Η ιστορία των δύο αντρών, πατέρα και γιου, όπου ο δεύτερος αποχαιρετάει τον πρώτο, δημιουργεί το συναισθηματικο φορτίο, που τραβάει το ενδιαφέρον, λόγω επίσης και των εμβληματικων διαστάσεων, αφού συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες επιτυμβιες σε όλη την Βόρεια Ελλάδα και μέχρι τώρα θεωρούσαμε το 400πΧ/ΠΚΕ, ως την επικρατεστερη χρονολόγηση.

Την προηγούμενη εβδομάδα όμως, στα πλαίσια του συμποσίου αφιερωμένο στα 60 χρόνια ΑΜΘ, η αρχαιολόγος και καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ κ. Όλγα Παλαγγιά, στην ανακοίνωσή της, ανέφερε κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία (τα οποία διακρίνονται και στις φώτο):

- το 400πΧ δίνεται χωρίς ισχυρά επιχειρήματα

- πριν από την επιγραφή ΑΓΗΝΟΡΟΣ ΙΤ (η οποία είναι γραμμένη από τα δεξιά προς τα αριστερά) υπάρχει ένα τμήμα, από κάποια άλλη λέξη άλλης επιγραφής, η οποία όμως απαλοιφθηκε, ενώ το Η στο ίδιο όνομα, δεν είναι το αρχικό, αλλά ξαναγραμμενο.

- η γύμνια του νέου, δηλώνει αγόρι νεαρής ηλικίας (γύρω στα 15) και όχι αθλητή, αλλά κάποιου που ασχολείται περιστασιακά με τον αθλητισμό.

-η χειρονομία του γενειοφόρου άντρα (Αγλωνικης), ο οποίος δεν είναι απαραίτητα ηλικιωμένος, παρατηρείται συνήθως στον αυστηρό ρυθμό

- το ιμάτιο του νεαρού, ριγμένο στο βράχο, μάλλον δουλεύτηκε δεύτερη φορά - όπως για δεύτερη φορά δουλευτηκαν μάλλον τόσο η δεξιά του κνημη όσο και ο αριστερός του γλουτος, ενώ οι πτυχώσεις θυμίζουν το ανατολικό αέτωμα από το ναό του Δία στην Ολυμπία

- τα σανδάλια που φοράει ο γενειοφόρος άνδρας, είναι επίσης ξαναδουλεμενα, αφού δείχνει να λείπει μεγάλο κομμάτι μαρμάρου από εκείνο το σημείο, το οποίο δημιουργεί χαρακτηριστικό βάθος

- το ξαπλωμένο λιοντάρι, που βγαίνει από τα όρια της τριγωνικής επιστεψης, έχει ιδιάζουσα στάση, ενώ η χαίτη του παραπέμπει σ'εκείνη του λιονταριού από το Αρχαιολογικό μουσείο Σμύρνης που ανάγεται στο 480πΧ/ΠΚΕ.

Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης, λοιπόν, αναζητήστε το ανάγλυφο και παρατηρήστε τις λεπτομέρειες, ώστε να σας δείξει όσα κοιτάμε αλλά συνήθως δεν βλέπουμε.

01/12/2023

Το Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης συμπληρώνει 60 χρόνια και τρέχει εξαιρετική περιοδική έκθεση αυτή τη στιγμή, που δεν πρέπει να την χάσετε, φίλοι και φίλες.
Με αφορμή αυτήν την επέτειο, ένα μικρό αφιέρωμα θα κάνουμε όλο το Δεκέμβριο, με ανάρτηση κάποιων εκθεμάτων που αγαπώ ιδιαίτερα.

Θεός ΤΙΘΟΗΣ ή Tutu

Η μικρή μόλις 9 εκ Σφίγγα από βασάλτη φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης και βρέθηκε στο ιερό των Αιγυπτίων θεών ή Σαραπείο (σήμερα θαμμένο κάτω από το κατάστημα της Eurobank στην οδό Καραολη και Δημητρίου). Το ιδιαίτερο στυλ (βαδιζουσα Σφίγγα) υποδηλώνει τον τύπο του θεού Τιθόη (Tutu) που προστατεύει από την αρρώστια και κάθε δαίμονα κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Το ιερό - το δεύτερο σημαντικότερο του είδους στο Αιγαίο, μετά από εκείνο της Δήλου - μάλλον είχε στενές σχέσεις με την Αίγυπτο. Η Σφίγγα - Τιθοης είχε επιπροσθέτως, ένθετα διακοσμητικά στοιχεία στο μέτωπο όπως τέτοια ήταν και τα μάτια. Η ηλικία του είναι περίπου 2000 χρόνια και φτιάχτηκε μάλλον σε αιγυπτιακό εργαστήριο.

28/11/2023

Ανατολικά τείχη Θεσσαλονίκης και ξεφωτο στο Θερμαϊκό

26/11/2023

Είτε είσαι θνητος, ήρωας, θεός ή θεά, πόλη με τείχη ή άλογο, αθλητής ή ερωτευμένος /-η, το θες το φυλαχτό σου, το αποτροπαϊκο σου κρεμαστό, την μούτζα σου (φάσκελο ή σφακελο), το φτύσιμο στον κόρφο σου, το βασκανιο και αντιβασκανιο (το μάτι πχ), ώστε να πορευεσαι υγιής, ευτυχισμένος ή το μαγικό και την κατάρα για να σαι πλήρης στη ζωή (not!). Κι αν είσαι αγοράκι σου δίνουν να φορέσεις έναν φαλλο στο λαιμό ή γενικά αναπαράσταση 🐃🦌κερατων ζώου 🐂 ή μία f**a, όπως αυτή των ρωμαϊκων χρόνων από το σταθμό της Αγίας Σοφίας στο μετρό της Θεσσαλονίκης. Το κρεμαστό με χειρονομία που συμβολίζει γεννητικά όργανα των δύο φύλων σε ένωση "κρατούσε"το κακό μακρυά.

Ε, μετά πολλά άλλαξαν. Μας πιασαν οι ντροπές (κι οι ενοχές) αλλά δεν τα ξεχάσαμε όλα - στον κόρφο τους, που κάποιοι φτύνουν, έχουν τον σταυρό κρεμασμένο ή το μάτι ή και τα δύο. και φυσικά κανείς μας δεν επιθυμεί να "τριγυρναει σαν την άδικη κατάρα".

17/09/2023

Ο Σοκολου Μεχμετ Πασά ( Sokollu Mehmed Paşa) είναι από τις πιό ενδιαφέρουσες περιπτώσεις αξιωματουχων της Οθωμανικής περιόδου. Γεννημένος χριστιανός, με καταγωγή την οποία διεκδικούν Σέρβοι, Βοσνιοι, Κροάτες αλλά και Βούλγαροι, εξισλαμιζεται σε μικρή ηλικία και σταδιακά αναλαμβανοντας διαφορετικές θέσεις ευθύνης (Ρικαμπνταρ - ακόλουθος σουλτάνου, Τσαχαρνταρ - υπευθ. Σουλτανικου βεστιαριου, Σιλιαχνταρ - οπλοφορος κ.ά.), ανεβαίνει στην θέση του μεγάλου Βεζυρη. Χωρίς να έχει ξεχάσει την καταγωγή του, ευεργετει τον τόπο του, προσκαλώντας τον πιό περίφημο αρχιτέκτονα της εποχής του Κοτζα Μινμαρ (μεγάλο αρχιτέκτονα) Σιναν αγα, να σχεδιάσει και να κατασκευάσει το 1571 μία πετροχτιστη γεφυρα στην πόλη Βισεγκραντ (σήμερα στην Βοσνία Ερζεγοβίνη). Το έργο είναι αντάξιο της φήμης του δημιουργού του - εκλεπτυσμενες αναλογίες κυρίως στα 11 ανοίγματα και ρυθμό χαρακτηριστικό για την κλασική οθωμανική εποχή-και γίνεται παγκοσμίως γνωστό με το βραβευμένο μέχρι Νόμπελ βιβλίο Η γέφυρα του Δρινου του Ίβο Άντριτς.
Ο Σοκολου πασά όμως, γνωστός γενικότερα για την ανοικοδόμηση δημοσίων έργων και κτηρίων, κοσμικών και θρησκευτικών, είναι και εκείνος κατά την περίοδο του οποίου στην Θεσσαλονίκη, ο κεχαγιάς Χουσρεφ Κετχουντα, χτίζει το Γενι χαμάμ (νέο χαμάμ), πλάι στον Άγιο Δημήτριο και στον αρχαίο δρόμο του νερού που κατέληγε στον κάμπο της πόλης ερχόμενο από τις πηγές του Χορτιάτη. Το γνωστό σινε Αίγλη (καφέ - μπαρ και εστιατόριο) σώζει την αναθηματικό επιγραφή στην παλιά είσοδό του και στέκει ακόμη, έστω και κολοβό, σε κάποτε περίοπτη θέση.