06/07/2024
#ປະຫວັດຂໍ້ມູນແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວວັດພູຈຳປາສັກ. Champasak.
ກຸ່ມສະຖານບູຮານວັດພູຕັ້ງຢູ່ບົນເປີ້ນພູເຂົາປິ່ນໜ້າໃສ່ທົ່ງພຽງຈຳປາສັກ ແລະ ແມ່ນ້ຳຂອງ. ຕົວວິຫານເອງ ແມ່ນປະດິດສະຖານຢູ່ບົນຖ້ານເທິງສຸດຂອງເປີ້ນພູ ເຊິ່ງມີຄວາມສູງຈາກລະດັບນ້ຳທະເລປະມານ 200 ແມັດ ແລະ ເປັນບ່ອນທີ່ມີນ້ຳທຳມະຊາດໄຫຼລິນອອກມາຈາກເງີບຫີນ ສ່ວນວ່າໂຄງສ້າງອື່ນໆຂອງກຸ່ມສະຖານບູຮານທັງໝົດ ແຜນຜົງແບບຍຶດແນວເສັ້ນແກນຕາເວັນອອກ - ຕາເວັນຕົກເປັນຫຼັກ ແລະ ມີລວງຍາວທັງໝົດປະມານ 1,400 ແມັດ, ຊຶ່ງເຊື່ອມຕໍ່ພື້ນທີ່ຮາບພຽງຈຳປາສັກຂື້ນຫາເປີ້ນພູ ການອອກແບບແຜນຜັງລວມ ແມ່ນແນ່ໃສ່ເປີດທາງເຂົ້າ ຈາກທິດຕາເວັນອອອກ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ສະນິກກະຊົນທັງຫຼາຍມີຄວາມປະທັບໃຈໃນຄວາມເປັນສັກສິດຂອງສະຖານ ທີ່ຕັ້ງແຫຼ່ງນີ້, ທັງສາມາດແນມເຫັນພູສັກສິດລິງຄະປະວະຣະວະຕະທີ່ຕັ້ງຢູ່ດ້ານຫຼັງໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ ການອອກແບບ ແຜນຜັງແບບຍຶດແນວເສັ້ນແກນເປັນຫຼັກນີ້ ຖືວ່າພົບເຫັນໜ້ອຍທີ່ສຸດຢູ່ໃນສາສະນະສະຖານຂອງຂອມ (ໂດຍສ່ວນ ຫຼາຍແມ່ນນຳໃຊ້ລວມສູນ) ແລະ ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນການນຳໃຊ້ພື້ນທີ່ທາງທຳມະຊາດໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດສູງສຸດ ໄດ້ຢ່າງກົມກຶນ ໂດຍມີລິງຄະປະຣະວະຕະເປັນຈຸດສູນກາງ
ຢູ່ຖານລຸ່ມສຸດໂດຍເລີ່ມຈາກທິດຕາເວັນອອກ ມີໜອງສະໃຫຍ່ຂະໜາດ 200 x 600 ແມັດ ອາດຈະສ້າງ ຂື້ນ ນລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 10 ຫາ 11 ຂອບສະດ້ານຕາເວັນຕົກມີການກໍ່ສ້າງເປັນແຖ່ນລະບຽບຫີນມີການຈັດວາງ ຢ່າງປານີດ, ແຕ່ປັດຈຸບັນໄດ້ຖືກເພພັງ ແລະ ເຕັມໄປດ້ວຍສິ່ງສະຫຼັກຫັກພັງຢັງຢາຍບໍ່ເປັນລະບຽບຈາກການສ້າງ ສາລາ ໃນປີ 1958. ຢູ່ດ້ານເໜືອຍັງມີໜອງສະໃຫຍ່ ອີກສອງໜອງທີ່ສ້າງດ້ວຍວິທີດ້ວຍການປ້ານຄັນຄູກັ້ນດີນ ໝາຍຄວາມວ່າບໍ່ໄດ້ວິທີຂຸດ, ໜຶ່ງໃນໜອງສະຈຳນວນນີ້, ໜ່ວຍທີ່ຕິດກັບໜອງສະໃຫຍ່ແມ່ນສ້າງຂື້ນໃນສະຕະວັດ ທີ 11 ຫາ ຕົ້ນສະຕາວັດ 12. ຈາກແຖ່ນຫີນຂອບໜອງສະເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງເສັ້ນທາງເດີນຈົງກົມ ຊຶ່ງປະດັບ ດ້ວຍເສົາເສລຽງລາຍຢູ່ຕາມສອງຂອບຂ້າງຂອງເສັ້ນທາງຫຼັກ.
ກຸ່ມສະຖານທີ່ບູຮານວັດພູ ຖືກສ້າງຂື້ນບົນ 6 ຖ້ານທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ຖ້ານທີ່ໜຶ່ງມີຄວາມກ້ວາງຈາກທິດຕາ ເວັນອອກຫາທິດຕາເວັນຕົກຫຼາຍກວ່າ 130 ແມັດ ດ້ານໜ້າປະກອບດ້ວຍສອງອາຄານໃຫຍ່ເປັນຮູບສີ່ຫຼ່ຽມທີ່ເຮັດ ດ້ວຍຫີນກວ້າງ 44 ເມັດ, ແຕ່ລະອາຄານເປັນຮູບ 4 ຫຼ່ຽມມີກົມພະລຽນອ້ອມຮອບສະໝາມຫຍ້າທີ່ມີຂະໜາດ 62 x 42 ແມັດ, ອາຄານທັ້ງສອງຕັ້ງຢູ່ກົງກັນຂ້າມກັນ ແລະ ຂະໜານກັບເສັ້ນສະແກນ, ຫ້ອງໂຖງດ້ານໜ້າເປັນ 4 ຫຼ່ຽມເປີດໄປສູ່ສະໜາມຫຍ້າ ໂດຍມີທາງເຂົ້າສູູ່ອາຄານທີ່ແກະສະຫຼັກດ້ວຍລວດລາຍ ແລະ ເປັນປະຕູເຊື່ອມຕໍ່ໄປ ຍັງກົມມະລຽນອີກ 3 ດ້ານ. ອາຕານເຫຼົ່ານີ້ໃນເມື່ອກ່ອນເອີ້ນວ່າພະລາດຊະວັງ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍດີ ນັກຄົ້ນຄ້ວາໄດ້ມີ ການສັນນິຖານວ່າສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ ອາດຖືກນຳໃຊ້ປະໂຫຍດໃນທາງສາດສະໜາ ໂດຍໃຊ້ເປັນສະຖານທີ່ຮັບຮອງ ພະສົງຫຼືນັກສະແຫວງບຸນໃນໄລຍະດຳເນີນພິທີທາງສາດສະໜາ. ຮູບແບບທາງສະຖາປັດຕະຍາກຳແບບ ໂກະແກ (koh ker) ຊຶ່ງເລີ່ມຕົ້ນໃນຍຸກສະຕະວັດທີ 11.
ເນື້ອທີ່ທາງທິດຕາເວັນຕົກຂອງຖ້ານທີໜຶ່ງນີ້ ເປັນພື້ນທີ່ຫວ່າງເປົ່າ ແລະ ຄ່ອຍໆລາດຊັ້ນຂຶ້ນໄປຫາຕີນ ຂອງຖ້ານທີສອງ. ລຽບຕາມສອງຂ້າງຂອງທາງຍ່າງ ຖືກປະດັບດ້ວຍຫຼັກເສົາເສ ວາງເປັນໄລຍະຫ່າງທີ່ສະໝ່ຳສະເໝີ ແລະ ຍັງມີຮ່ອງຮອຍຂອງໂຄງສ້າງເໝືອນກົມມະລຽນຊຶ່ງຄ້ຳດ້ວຍເສົາຫີນໂຄງຫຼັງຄາເຮັດດ້ວຍໄມ້ ແລະ ມຸງດ້ວຍດິນ ຂໍ. ຢູ່ທາງດ້ານໃຕ້ມີອາຄານຮູບສີ່ຫຼ່ຽມຊະໜາດນ້ອຍຫຼັງໜຶ່ງທີ່ສ້າງດ້ວຍຫີນຊາຍ ເປີດປະຕູສູ່ທິດເໜືອ ແລະໃຕ້, ປະຊາຊົນເອີ້ນວ່າ ໂຮງງົວອຸສຸພະລາດ ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນສະຕະວັດທີ11. ສ່ວນຈຸດປະສົງອັນແທ້ຈິງໃນການສ້າງຫໍໄຫວ້ ຫຼັງນີ້ນັ້ນ ຍັງບໍ່ທັນເປັນທີ່ຊັດເຈນເທື່ອ, ບາງທີອາດຈະເປັນຈຸດຕົ້ນທາງທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ໄປສູ່ເສັ້ນທາງບູຮານໃນຍຸກນັ້ນ ເພາະທີ່ຕັ້ງຂອງອາຄານຫຼັງນີ້ແມ່ນຕົງກັບສົ້ນສຸດຂອງເສັ້ນທາງບູຮານນີ້ເອງ. ອາຄານດ່ຽວປະເພດນີ້ ທີ່ມີໂຄງສ້າງ ເປັນຮູບສີ່ລ່ຽມຍາວ ເປີດປະຕູໄປສູ່ສອງທິດ ຖືວ່າຫາຍາກທີ່ສຸດໃນສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງຊາວຂະແມ. ຈາກການ ສຳຫຼວດພາກສະໜາມໃນປີ 1998. ໄດ້ພົບຮ່ອງຮອຍຂອງອາຄານທີ່ມີຂະໜາດຄ້າຍຄືກັນນີ້ອີກຢູ່ທິດເໜືອຂອງເສັ້ນ ທາງແກນກາງ ກົງກັນຂ້າມກັບໂຮງງົວນີ້ເອງ, ແລະ ຍັງພົບຊາກຂອງສະຖານບູຮານອີກຈຳນວນໜຶ່ງ ຢູ່ທາງທິດຕາ ເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ.
ລະດັບສູງຈາກຖ້ານທີໜຶ່ງຂື້ນໄປປະມານ 2 ແມັດ ເປັນກຳແພງກັນເຈື່ອນຂອງຖ້ານທີສອງ. ຖ້ານນີ້ປະກອບ ສ້າງເປັນສະພານເຊື່ອມຕໍ່ເສັ້ນທາງຫຼັກລະຫວ່າງສອງຖ້ານເຂົ້າຫາກັນ. ຢູ່ສອງຂ້າງຂອງຈຸດເຊື່ອມຕໍ່ນີ້ມີໂຄງສ້າງຂະໜາດນ້ອຍອີກສອງແຫ່ງຊຶ່ງເປັນບ່ອນປະດິດສະຖານຮູບແກະສະຫຼັກຂອງທະວາຣະບານ ຫຼື ຜູ້ຮັກສາປະຕູສ້າງໃນສະຕະວັດທີ 13, ໃນນີ້ມີຮູບແກະສະຫຼັກຂອງທະວາຣະບານທີ່ຍັງສົມບູນຢູ່ອົງໜຶ່ງຕັ້ງຢູ່ໃນສະພາບສົມບູນດີ. ຍັງມີຮູບທະວາຣະບານບໍ່ມີສຽນອີກສອງອົງ ແລະ ຊິ້ນສ່ວນອີກຈຳນວນໜຶ່ງ ທີ່ຢັງຢາຍຢູ່ບໍລິເວນໃກ້ຄຽງແຕ່ບໍ່ແມ່ນຈຸດທີ່ຕັ້ງເດີມ.
ຈາກນັ້ນມີຂັ້ນໄດອັນໜຶ່ງປະກອບສ້າງເປັນສະພານຍາວກໍຍົກລະດັບ ມີຝາກຳແພງກັນເຈື່ອນທັງສອງຂ້າງອັນເປັນເສັ້ນທາງເຊື່ອມຕໍ່ເຂົ້າຫາພື້ນທີ່ຂອງຖ້ານທີສາມ. ເສັ້ນແກນກາງຂອງຂັ້ນໃດນີ້ມີຄວາມຍາວ 75 ແມັດ ແລະ ຄ່ອຍໆລາດຊັ້ນຂຶ້ນໄປເປັນລຳດັບມີຄວາມສູງເຖິງ 15 ແມັດ, ສອງຟາກຂ້າງເປັນພື້ນທີ່ຫວ່າງເປົ່າ ແລະ ເປັນເນີນພູ ທຳມະຊາດ.
ຖ້ານທີສີ່ ເຊິ່ງມີຄວາມກ້ວາງປະມານ 20 ແມັດ, ກັ້ນດ້ວຍກຳແພງກັນເຈື່ອນທີ່ສູງ, ເດີມແທ້ມີຂັ້ນໃດ 3 ອັນ ຂຶ້ນຫາຖ້ານນີ້, ຂັນໃດສ່ວນທາງກາງຖືກດັດແປງ ແລະ ກໍ່ເພິ່ມເຕີມໃນຍຸກຕໍ່ມາດ້ວຍປ່ຽນຫີນທີ່ຖືກນຳໃຊ້ແລ້ວ. ຢູ່ຖ້ານີ້ ມີຫໍໄຫວ້ ກໍ່ດ້ວຍດິດຈີ່ 6 ໜ່ວຍ, ຊຶ່ງແຕ່ລະຂ້າງຂອງເສັ້ນທາງຫຼັກມີ 3 ໜ່ວຍ. ຫໍໄຫວ້ເຫຼົ່ານີ້ຕັ້ງຢູ່ໃນແນວ ເສັ້ນຊື່ດຽວກັນຕາມທິດເໜືອ-ໃຕ້. ຢູ່ດ້ານໃນຂອງຫໍໄຫວ້ແຕ່ລະຫຼັງມີສິວະລິງຄະປະດິດສະຖານຢູ່. ອີງຕາມຮູບ ແບບການກໍ່ສ້າງຂອງຫໍໄຫວ້ ແລະ ຮູບແບບສິລະປະຂອງລິງຄະແລ້ວບົ່ງບອກເຖິງຍຸກສະຕະວັດທີ 11.
ຖ້ານທີ 5 ມີເນື້ທີ່ກ້ວາງປະມານ 20 ແມັດ ເຊັ່ນກັນ, ແຕ່ແບ່ງອອກເປັນສອງສ່ວນດ້ວຍຂັ້ນໃດຫີນຕ່ຳໆ ແລະ ຍົກລະດັບສູງຂຶ້ນຈາກຖ້ານທີສີ່ເລັກໜ້ອຍ. ມີລານປູດ້ວຍຫີນປະກອບເປັນລະບຽງນາຄະບັນພົດຢູ່ຕົງແກນ ກາງຂອງເສັ້ນທາງຫຼັກ.
ເລີ່ມຈາກຖ້ານທີ 5 ນີ້ ເປັນຕົ້ນໄປມີກຳແພງກັ້ນດິນທີ່ສູງຊັນ 7 ຊັນຢອງກັນເປັນລັ່ນໆ ໂດຍມີຄວາມສູງ ເຖິງ 15 ແມັດ. ຢູ່ແນວແກນກາງມີຂັ້ນໃດ 7 ຖ້ານ, ແຈ່ລະຖ້ານມີ 11 ຂັ້ນ.
ຂັ້ນໄດນີ້ໄປບັນຈົບຢູ່ຂັ້ນທີ 6 ຊຶ່ງເປັນຖ້ານສຸດທ້າຍ ມີລະດັບຄວາມສູງເໜືອລະດັບໜອງສະ 75 ແມັດ, ເປັນຈຸດທີ່ສາມາດຊົມທັດສະນິຍະພາບຂອງກຸ່ມເທວະສະຖານທັງໝົດ,ທົ່ງພຽງ ແລະ ສາຍນ້ຳຂອງໄດ້ຢ່າງປະທັບ ໃຈ. ຖ້ານເທິງສຸດນີ້ ມີພື້ນທີ່ປະມານ 60 x 60 ແມັດ, ເປັນທີ່ຕັ້ງຂອງຜາສາດປະທານ (ວິຫານ) ຫຼື ສິມ ສ້າງເພື່ອອຸທິດແດ່ພະສິວະເທບ ທີ່ປະດິດສະຖານຢູ່ໃຈກາງຂອງສິມ. ພື້ນທີ່ດ້ານຫຼັງຂອງສິມ, ຢູ່ໃຕ້ຕີນຜາຫີນ ມີບໍ່ນ້ຳທຳມະຊາດທີ່ຊາວບ້ານເອີ້ນກັນວ່ານ້ຳທ່ຽງ, ບໍລິເວນນີ້ເປັນພື້ນທີ່ປິດທັງສີ່ທິດ, ຊຶ່ງຖືວ່າເປັນພື້ນທີ່ສັກສິດໃນ ບໍລິເວນນີ້. ນ້ຳທ່ຽງຖືກໂຕ່ງສະສົມຢູ່ໃນອ່າງທີ່ກໍ່ດ້ວຍດິນຈີ່ ແລ້ວສົ່ງຜ່ານທາງທໍ່ຮາງລິນຫີນໄປຍັງສິມ ເພື່ອຫົດສົງ ພະສິວະລິງຄະທີ່ປະດິດສະຖານຢູ່ດ້ານໃນ. ເພາະສະນັ້ນຈຶ່ງຖືວ່າ ລິງຄະ ແມ່ນຖືກຫົດສົງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາດ້ວຍນ້ຳທີ່ ສັກສິດທີ່ອອກບໍ່ໄຫຼລິນຢູ່ຢ່າງບໍ່ເຫືອດແຫ້ງ. ຢູ່ດ້ານໃຕ້ຂອງສິມມີຊາກໂຄງສ້າງຂະໜາດນ້ອຍຫຼັງໜຶ່ງເອີ້ນວ່າ: “ບັນນາໄລ” ຫຼື “ຫໍໄຕ” ຫຼື “ ຫໍສະໝຸດສົງ ”
ຈາກການສຶກສາເບິ່ງໂຄງສ້າງຂອງສິມ ສ່ວນສິ່ງທີ່ສ້າງດ້ວຍດີນຈີ່ອາດຖືກສ້າງຂື້ນໃນລະຫວ່າງ ສະຕະວັດ ທີ 10 – 11 ແລະ ມົນດົບສ່ວນທີ່ສ້າງດ້ວຍຫີນອາດຖືກຕໍ່ເຕີມໃນຍຸກຕໍ່ມາຄືຢູ່ໃນລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 11, ສິລະປະທາງປະ ຕິມະກຳ ທີ່ປະດັບຢູ່ມົນດົບ ແມ່ນປານີດສວຍງາມເປັນສິລະປະແບບບາພວນ ຂອງຍຸກສະຕະວັດທີ 11.
ກຸ່ມສະຖານບູຮານທັງໝົດແມ່ນໄດ້ໄລຍະຜ່ານການຂະຫຍາຍຕົວອັນຍາວນານ ຄືດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວມາຂ້າງເທິງ ຮ່ອງຮອຍທີ່ເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດ ທີ່ຄົ້ນພົບແມ່ນຢູ່ຄຣິດສະຕະວັດທີ 7, ແຕ່ວ່າໂຄງສ້າງສ່ວນໃຫຍ່ເທົ່າທີ່ຫຼົງເຫຼືອໄວ້ໃຫ້ ເຫັນທຸກວັນນີ້ ແມ່ນຖືກສ້າງຂື້ນໃນຍຸກລຸນຫຼັງ. ບັນດາໂຄງສ້າງຫຼັກໆ ແມ່ນຖືກຫັນປ່ຽນຈາກລັດທິຮິນດູມາເປັນພະ ພຸດທະສາສະນະສະຖານໃນສະຕະວັດທີ 13 ແລະ ໄດ້ສືບເນື່ອງເປັນສາດສະໜາທີ່ນັບຖືສັກກາລະບູຊາໂດຍຊາວ ເມືອງໂດຍຕະຫຼອດມາຈົນເຖິງເທົ້າທຸກວັນນີ້.
