13/09/2024
Formative Assessment
ပညာရေးအတွေးအမြင်နှင့် စာသင်ခန်းတွင်းမှ မှတ်တမ်းများ အပိုင်း(၁၀)
စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ခြင်းလို့ပြောလိုက်ရင် စာမေးပွဲကို ပြေးမြင်မိကြမှာပါ။ စာမေးပွဲတွေရဲ့ ရလဒ်တွေဟာ ကလေးတွေရဲ့ တိုးတက်မှုကို ပြနိုင်တဲ့ အဆင့်တွေသတ်မှတ်ထားတဲ့ သက်သေကတ်ပြားတစ်ခု ဖြစ်သလို စာမေးပွဲတွေဟာ စာသင်နှစ်ရဲ့ အရေးကြီးဆုံး ကာလတွေလို့ ဆိုရမှာပါ။ စာမေးပွဲတွေအပြင် အတန်းတွင်း နေ့စဉ် ကလေးတွေရဲ့ သင်ယူမှုကို စစ်ဆေးဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။
အတန်းတွင်းနေ့စဉ် စစ်ဆေးမှုပုံစံမှာ စာတွေကျက်ရပြီး ဆရာမဆီ စာပြန်ဆိုရတယ်။ စာပြန်ဆိုနိုင်တဲ့ သူက ဒီသင်ခန်းစာကို ရပြီး၊ မဆိုနိုင်တဲ့ သူကတော့ ဒီသင်ခန်းစာကို မရသေးဘူး လို့ စစ်ဆေးကြတယ်။ ဒါကတော့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ယခုထိတိုင် အသုံးပြုနေတဲ့ သမာရိုးကျ စစ်ဆေးမှု နည်းလမ်းလို့ပြောရမှာပါ။ စာတွေပြန်ဆိုနိုင်တာဟာ ကလေးတွေသည် သင်ခန်းစာကို အမှန်တကယ် နားလည်သွားကြောင်းသတ်မှတ်လို့မရပါ။ ဒါဆို နားလည်မှုကို ဘယ်လို စစ်ဆေးကြသေးလဲ။
“နားလည်ပြီလား”
“နားမလည်တာ ဘာရှိလဲ”
“မေးခွန်းရှိလား”
ဒီမေးခွန်း သုံးခုဟာ ဆရာ၊မတွေ သုံးလေ့ရှိတဲ့အတွက် သိပ်တော့ ထူးဆန်းမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဆရာ၊မတို့ကို အံ့အားသင့်စေမှာက ကလေးတွေဆီက “နားလည်ပါတယ်။ မေးခွန်းမရှိပါဘူး” ဆိုတဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေဟာ သူတို့ တကယ်နားလည်သွားပါတယ်၊ မေးခွန်းတကယ်မရှိပါဘူးလို့ မှတ်ယူလို့ မရနိုင်တာပါပဲ။ ဆရာကို ကြောက်လို့ မမေးရဲတဲ့ ကလေးရှိနိုင်မယ်၊ အတန်းဖော်တွေ ပျက်ရယ်ပြုမှာစိုးလို့ မမေးရဲတဲ့ ကလေးရှိမယ် စသဖြင့် ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သင်ကြားသူတွေဟာ ဒီလို စစ်ဆေးတဲ့ နည်းလမ်းကို ရှောင်ရှားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ဒါဆိုရင် ကလေးတွေက သင်ခန်းစာတစ်ခုကို နားလည်သွားပြီလား၊ နောက်သင်ခန်းစာတစ်ခုကို ဆက်သွားလို့ရပြီလား၊ ဒီသင်ခန်းစာကို ပြန်သင်ဖို့ လိုအပ်နေသေးလားဆိုတာကို ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ။
Formative Assessment ကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
Formative Assessment ဆိုတာက ကလေးတွေရဲ့ သင်ယူမှုကို စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ဖို့ သူတို့ရဲ့ နားလည်မှုကို သင်ယူမှုဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာ စစ်ဆေးပြီး ဆက်လက်တ်ိုးတက်ရေးအတွက် တုံ့ပြန်အကြံပြုချက် (feedback) တွေ ပေးတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
Formative Assessment က ဆောင်ရွက်နေဆဲ လုပ်ငန်းစဉ် (on going process) တစ်ခု ဖြစ်ပြီး သင်ခန်းစာတစ်ခု သင်ကြားနေချိန်အတွင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်ပါတယ်။ Formative Assessment ဟာ ကလေးတွေရဲ့ သင်ယူမှုရလဒ်ကို တိုးတက်အောင် လုပ်ပေးပြီး အကြံပြုချက်ပေးတာဖြစ်တဲ့အတွက် စာမေးပွဲလို အဆင့်သတ်မှတ်ချက်တွေ၊ အမှတ်ပေးခြင်းတွေ အသုံးမပြုပါ။ Formative Assessment မှာ သင်ခန်းစာအကြောင်းအရာက သင်ခန်းစာ တစ်ခုစာ အနည်းငယ်သာပါဝင်ရပြီး စစ်ဆေးမှုက သင်ယူမှုဖြစ်စဉ်အတွင်း တစ်ကြိမ်ထက်မက ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။
တူညီတဲ့ Formative Assessment တွေ ပြုလုပ်တာက ငြီးငွေ့ဖွယ်ကောင်းလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မတူညီတဲ့ Formative Assessment တွေ ပြုလုပ်တာက ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုကို လှုံ့ဆော်နိုင်ပါတယ်။ Formative Assessment အတွက် လုပ်ငန်းစဉ် နည်းလမ်းအများကြီးထဲအနက် ၃ ခုကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။
✨Exit Tickets or Exit Slips
Exit ticket က သင်ခန်းစာနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ မေးခွန်းတိုလေးတွေ ရေးထားတဲ့ စာရွက်လေးတွေဖြစ်ပါတယ်။ ကလေးတွေက စာသင်ချိန်မပြီးခင်လေးမှာ စာရွက်တွေထဲက မေးခွန်းတွေကို ဖြေပြီးမှ အတန်းဆင်းလို့ရမှာပါ။ Exit Ticket ပုံစံအမျိုးမျိုးထဲမှ တစ်မျိုးကို ဥပမာပြလိုက်ပါတယ်။ ဒီနေ့ သင်ခန်းစာက သိပ္ပံဘာရပ်က အစာအုပ်စု အကြောင်းဆ်ိုပါစို့။
ကလေးကို ပေးမယ့် စာရွက်ထဲမှာ ဒီလိုမေးခွန်းလေးကို မေးလို့ရပါတယ်။
၁)အစာအုပ်စု သင်ခန်းစာထဲက မှတ်မိတဲ့ အရာ ၃ ခုက ဘာလဲ။
၂)အစာအုပ်စုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထပ်သိချင်တဲ့ အရာ ၂ခုကို ရေးပါ။
၃)သင်ခန်းစာအပေါ် ဘယ်လိုခံစားချက်ရှိလဲ။ ပျင်းတယ်။ စိတ်ဝင်စားတယ်။ (Tick လုပ်ခိုင်းလို့ရပါတယ်) စသဖြင့် မေးခွန်းတွေ စီစဉ်လို့ရပါတယ်။
Exit Tickets သုံးခြင်းက ကလေးတွေရဲ့ တိုးတက်မှုအတွက် ဘာတွေ အကူညီပေးဖို့ လိုအပ်သလဲ။ ကလေးတွေက သင်ခန်းစာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လို ခံစားချက်ရှိနေသလဲ စသဖြင့် အချက်အလက်တွေကို ရရှိနိုင်ပါတယ်။
✨Traffic Light Self- assessment
Self Assessment ဟာ ကလေးတွေကို သူတို့ရဲ့ သင်ယူမှုကို ကိုယ်တိုင်စစ်ဆေး သုံးသပ်အကဲဖြတ်ခိုင်းတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ Self-Assessment လုပ်တဲ့ activity လေးတစ်ခုကတော့ Traffic Lights (မီးပွိုင့်) ဖြစ်ပါတယ်။
🟢 အစိမ်းရောင်က ကလေးဟာ သင်ခန်းစာကိုနားလည်တယ် သင်ခန်းစာအသစ်သွားဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီ။
🟡 အဝါရောင်ကတော့ ကလေးတွေက သင်ယူလေ့လာမှုမှာ အဆင်ပြေတယ်။ ဒါပေမယ့် နားမလည်တာလေးတွေ နည်းနည်းရှိနေသေးတယ်။
🔴 အနီရောင်ကတော့ သင်ခန်းစာက အရမ်းခက်နေတယ်။ ဆရာမရဲ့ အကူညီအများကြီးလိုအပ်နေတယ်။ နောက်သင်ခန်းစာ သွားဖို့ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဘူးဆိုတဲ့ အခြေအနေကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။
နားလည်မှုကို စစ်ဆေးတဲ့လေ့ကျင့်ခန်း တစ်ခုပြီးတဲ့အခါ ကလေးတွေကို ကိုယ်တိုင် အရောင်သတ်မှတ်ခိုင်းပြီး ဆရာမက အနီရောင်နဲ့ အဝါရောင်ရတဲ့ ကလေးကို အစိမ်းရောင်ရအောင် ကူညီပံ့ပ်ိုးပေးရမှာပါ။ တစ်ခန်းလုံးမှာ အနီနဲ့ အဝါများနေပြီး အစိမ်းနည်းနေရင် သင်ခန်းစာအသစ်တစ်ခုကို ကူးလို့ မရသေးဘူးဆိုတာကို သိရှိနိုင်ပါတယ်။
✨Topic Alphabet
Topic Alphabet က သင်ခန်းစာရဲ့ အဆုံးမှာ ကလေးတွေက a-z နဲ့ စတဲ့ သင်ခန်းစာထဲက စကားလုံးတွေကို ရေးရမှာပါ။ ဥပမာ အစာအုပ်စု သင်ခန်းစာမှာဆိုရင်
a- apple
b- bone
c- calories
ကလေးတွေက a-z အထိ စကားလုံး ဘယ်နှစ်လုံးကို ရေးနိိုင်သလဲ။ ဒီ activity ကို Traffic light သုံးပြီး self-assessment လုပ်ခိုင်းလို့ရပါတယ်။ ဆရာမကတော့ ဘယ်နှစ်လုံးရရင် Green, ဘယ်နှစ်လုံးအောက်ဆိုရင် Red စသဖြင့်တော့ သတ်မှတ်ပေးထားရမှာပါ။ ဒီ activity ကို မြန်မာစာမှာလဲ က-အ အထိ လုပ်လို့ရပါတယ်။
Feedback (တုံ့ပြန်အကြံပြုခြင်း)
Formative Assessment က အဆင့်သတ်မှတ်ချက် မပေးတဲ့ အတွက် သင်ယူမှု ရလဒ်တိုးတက်အောင် feedback ပေးရပါတယ်။ တော်တယ်၊ မတော်ဘူးဆိုတာတွေဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ feedback တွေ မဟုတ်ပါ။ ကလေးတွေရဲ့ အားသာချက် အားနည်ချက် တွေကို ထောက်ပြပြီး အကြံပြုချက်တွေပေးရပါမယ်။ feedback ပေးတဲ့အချိန်မှာလဲ အားသာချက် အရင်ပေးပြီးမှ အားနည်းချက်ကို ထောက်ပြတာမျိုး၊ feedback ကို တစ်ပတ်လောက်ကြာမှ ပေးတာမျိုးမဟုတ်ဘူး ချက်ချင်း ဒါမှမဟုတ် အချိန်တိုအတွင်း အမြန်ပေးတာမျိုး Feedback ပေးတဲ့ အချိန်မှာ အဓိက အချက်ကိုပဲ ပေးဖို့ အမှားတွေ အများကြီးရှာပြီး ကလေးရဲ့ စာရွက်ဟာ feedback တွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတာမျိုး စသဖြင့် do and don’t လေးတွေလဲ ရှိပါသေးတယ်။
နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ ကလေးရဲ့ သင်ယူမှုကို သင်ယူမှုဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာ စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ဖို့ အရေးကြီးကြောင်း၊ မေးလေ့ရှိတဲ့ “မေးခွန်းရှိလား” ဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေဟာ သင်ယူမှုကို စစ်ဆေးတဲ့အခါ အထောက်အကူမပြုကြောင်းကို သတိပြုကာ ကလေးတွေရဲ့ သင်ယူမှုရလဒ်ကို တိုးတက်အောင် မိတ်ဆက်သွားတဲ့ Exit Tickets, Traffic light, Topic Alphabet နဲ့ feedback တွေကို အသုံးပြုကြဖို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ပါရစေ။
ဆရာမ ကျူးလစ်