16/03/2020
အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုတြင္ ေက်ာင္းလာတက္သည့္အခါ
ေက်ာင္းေတြရဲ ့ေစ်းနႈန္းေတြကို သိခ်င္ရင္ US News ဆိုတဲ့
ဆိုဒ္မွာၾကည့္လို ့ရပါသည္။
ေက်ာင္းေတြရဲ ့အဆင့္အတန္းေတြ ၊ ေက်ာင္းေတြရဲ ့ေစ်းနႈန္းေတြကိုၾကည့္လို ့ရပါသည္။
အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုတြင္ ေက်ာင္းလာတက္သည့္အခါ ေက်ာင္းေတြရဲ ့ေစ်းနႈန္းေတြကို သိခ်င္ရင္ US News ဆိုတဲ့ဆိုဒ္မွာၾကည့္လို ့ရပါသည္။
ေက်ာင္းေတြရဲ ့အဆင့္အတန္းေတြ ၊ ေက်ာင္းေတြရဲ ့ေစ်းနႈန္းေတြကိုၾကည့္လို ့ရပါသည္။
Public University
https://www.usnews.com/best-colleges/rankings/national-universities/top-public
Private University
Ivy League
https://www.usnews.com/best-colleges/rankings/national-universities
သိထားရမွာက အေမရိကားမွာ ထိပ္တန္း private ေက်ာင္းေတြက ေစ်းၾကီးပါသည္။
အေမရိကားတြင္ private and public university ဆုိၿပီးခြဲထားပါသည္။
Private ဆိုတာကေတာ့ ေက်ာင္းကေန ေငြေတြကို ကိုယ့္ပာာကိုယ္ ဘယ္ေနရာသံုးသင့္ရင္သံုး ၊ လြတ္လပ္ပါသည္။ ကုမၸဏီတစ္ခုလိုၿဖစ္ပါသည္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာကိုယ္ လုပ္လို ့ရသည္။
Public ဆိုတာကေတာ့ အစိုးရကေန အခြန္ေတြေထာက္ပံ့ေပးထားတာၿဖစ္ပါသည္။ ၿပီးရင္ ဆင္းရဲတဲ့ေက်ာင္းသား ၊ ေက်ာင္းသူေတြကို မၿဖစ္မေန လက္ခံရပါသည္။ City University of New York တြင္ SEEK ဆိုတာရွိပါသည္။
https://www.ccny.cuny.edu/financialaid/seek
ဒီ ပရိုဂရမ္သည္ ၀င္ေငြနည္းေသာမိသားစုမ်ားက ကေလးမ်ားကို အမွတ္နည္းနည္းနွင့္လက္ခံတာၿဖစ္ပါသည္။ မိသားစုကလည္းဆင္းရဲ ၊ ကေလးကလည္းအမွတ္နည္းရင္ ဒီအတိုင္းထားရင္ ဆင္းရဲတြင္းနက္မယ္ပံုစံမို ့လို ့ ဆင္းရဲတဲ့မိသားစုက ကေလးေတြကိုအမွတ္နည္းလည္း လက္ခံတာၿဖစ္ပါသည္။ ဒီနည္းနွင့္ ေကာလိပ္ေတြကို ၀င္လာေသာလူေတြရွိပါသည္။ ဒီလိုပရိုဂရမ္သည္ public university ေတြရွိတတ္ပါသည္။
Private ေက်ာင္းသည္ တစ္ခ်ိဳ ့ေက်ာင္းေတြသည္ Public University ထက္ အင္မတန္သာပါသည္။
ဥပမာ အေမရိကားက Columbia University သည္ အင္မတန္ေကာင္းပါသည္။
Private ေက်ာင္းကိုလာတတ္သည့္ ကေလးမ်ားသည္ ခ်မ္းသာေသာမိသားစုမ်ားက ေပါက္ဖြားလာေသာကေလးေတြၿဖစ္ၿပီး စကားအေၿပာအဆို ၊ အက်င့္ေတြ စတာေတြကလံုး၀ကို ကြာပာပါသည္။
အေမရိကားတြင္ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုရွိပါသည္။
ခ်မ္းသာေသာမိသားစုမ်ားက ေပါက္ဖြားလာေသာကေလးမ်ားသည္ Ivy League Universities ဆိုသည့္ ထိပ္တန္း ေက်ာင္း ၈ ေက်ာင္း ( အကုန္လံုးကတစ္နွစ္ကို tuition လခ $50,000 ၀န္းက်င္ ) တြင္တက္ၾကပါသည္။
ထို သို ့ေက်ာင္းေတြကိုမတက္ခင္ Prep School လို ေခၚသည့္ boarding school ေတြတက္ၾကပါသည္။
Prep School / Boarding School ဆိုသည့္မွာ ခ်မ္းသာေသာမိသားစုက ကေလးေတြသည္ေကာလိပ္မတက္ခင္မွာ
ေကာလိပ္အတြက္ ၿပင္ဆင္ေပးသည့္ အထက္တန္းေက်ာင္းေတြတက္ၾကပါသည္။ သာမန္အစိုးရထက္ ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းတယ္လို ့ဆိုရမွာေပါ့။ ခ်မ္းသာသည့္လူတန္းစားက ကေလးေတြသည္ ဒီလိုေက်ာင္းေတြကိုတက္ ၊ ၿပီးရင္ ထိပ္တန္း ivy league ေတြကိုတန္းသြားၾကပါသည္။
Ivy League University မ်ားသည္ ကမာၻၾကီးအသစ္တစ္ခုၿဖစ္ပါသည္။ Public University ေတြကထက္ ပိုက္ဆံရွိေသာလူတန္းစားကေန လာတတ္ေသာကေလးမ်ား အမ်ားအၿပားရွိပါသည္။
ပါေမာကၡေတြကလည္း အေမရိကားက ထိပ္တန္း ၊ ပညာရွင္ကေန quote ေပးေသာ ဘယ္သူဆီကရတယ္ ဆိုတဲ့ စာတမ္းေတြမွာ အေရးအသားခံရတဲ့ ပါေမာကၡေတြ ၊ အခန္းေတြကလည္း စာသင္တဲ့သူနည္းတယ္ ၊ စာၾကည့္တုိက္ေတြကလည္းမ်ိဳးစံု - ဘာသာရပ္စာၾကည့္တိုက္ေတြလည္းအမ်ားအၿပားရွိပါသည္။
https://library.columbia.edu/
ဥပမာ Columbia University တြင္ C.V Starr East Asian library သည္ တရုတ္နိုင္ငံ ၊ ဂ်ပန္နုိင္ငံ ၊ ကိုရီးယားနုိင္ငံ ၊ တိဘက္နိုင္ငံ နွင့္ ဗီယက္နမ္ စတည့္နုိင္ငံေတြသမုိင္းစာအုပ္ေတြကို တရုတ္လို ၊ ဂ်ပန္လို ၊ ကိုရီးယားလို ေရးထားေသာစာအုပ္ေတြပါရွိပါသည္။
Lehman Library သည္ SIPA ( School of International and Public Affairs ) ဆိုတဲ့ေက်ာင္းရဲ ့စာၾကည့္တိုက္ၿဖစ္ၿပီး နုိင္ငံတစ္ကာဆက္ဆံေရး စာအုပ္ေတြသာထားပါသည္။
ဘာသာရပ္အလိုက္ ကိုယ္ပိုင္စာၾကည့္တိုက္ရွိၾကပါသည္။
ၿပီးရင္ Columbia University တြင္ အေထြေထြစာၾကည့္တုိက္ Butler library ဆိုတာရွိပါသည္။
အေမရိကားက တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ Columbia University ေလာက္ ဘာသာရပ္အလိုက္ အင္မတန္မ်ားၿပားေသာ စာအုပ္ေတြ ၊ သီးသန္ ့စာၾကည့္တိုက္ေတြက ရွားပါသည္။
ကြာပါသည္။ Private University နွင့္ Public University အေတြ ့အၾကံဳက တကယ့္ကိုကြာပါသည္။
ဒါသည္လူ ့သေဘာၿဖစ္မည္။ နာမည္ၾကီးေက်ာင္းကဆိုရင္ အလုပ္ေလ်ွာက္ရင္ ပိုၿပီးအလုပ္ရဖို ့လြယ္ကူပါသည္။
နာမည္ၾကီးေက်ာင္း Private University , Ivy League University တက္ရင္ ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းေတြက သာမန္လူေတြမွမပာုတ္တာ။ သူတို ့အသိုင္းအ၀ိုင္းသည္ နယ္ပယ္အသီးသီးတြင္ ထိပ္တန္းလူမ်ား ၊ ပိုက္ဆံရွိေသာသူမ်ား ၊ အေမရိကားက နယ္ပယ္အသီးသီးက ထိပ္တန္းလူမ်ားနွင္ ့သိကြ်မ္းသူမ်ား တို ့ၿဖစ္ပါသည္။ နိုင္ငံတစ္ကာက ခ်မ္းသာသည့္ မိသားစုမ်ားရဲ ့ကေလးမ်ားသည္လည္း အေမရိကားက Ivy League University ကိုလာတက္ၾကပါသည္။ အခုေနာက္ပိုင္ းတရုတ္ၿပည္က ေက်ာင္းသား ၊ ေက်ာင္းသူမ်ားသည္ Ivy League University မ်ားကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္လာတတ္ၾကပါသည္။
ထိုသို ့Private University, Ivy League University မ်ားကို တက္သည့္အခါ ကိုယ့္တရုတ္သူငယ္ခ်င္းေတြသည္ တရုတ္ၿပည္က အခ်မ္းသာဆံုးမိသားစုေတြထဲက ကေလးေတြ ၊ ထိပ္တန္းပါတီကလူေတြရဲ ့ကေလးေတြ ၿဖစ္နိုင္ပါသည္။
တရုတ္သမၼတ Xi Jinping ရဲ ့သမီးသည္ Harvard တြင္တက္ခဲ့ပါသည္။
Huawei တည္ေထာင္သူ ရဲ ့သမီးငယ္တစ္ေယာက္သည္ Harvard တြင္ တက္ေရာက္ပါသည္။
ရွင္းရွင္းေၿပာရင္
အေမရိကားက Ivy League University, Private University ေတြသည္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက ခ်မ္းသာသည့္မိသားစုမ်ားက ကေလးမ်ား နွင့္ ကမာၻတစ္၀ွမ္းက ခ်မ္းသာသည့္မိသားစုမ်ားက ကေလးမ်ား စုၿပံဳတက္ေသာ ေနရာၿဖစ္သည္။
အရည္အခ်င္းရွိေသာ အရမ္းကို အရမ္းကို ဘက္စံုထူးခြ်န္ေသာ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ၊ ေက်ာင္းသူမ်ားသည္လည္း Ivy League University, Private University ေတြတြင္ တက္ၾကပါသည္။
Ivy League
Harvard, Columbia, Dartmouth, Yale, University of Pennsylvania, Princeton, Brown, Cornell တို ့သည္ ထိပ္တန္း Ivy League University ၿဖစ္သည္။ Cornell သည္ ၿပည္နယ္အစိုးရဧ။္ ေငြေထာက္ပံ့မႈကိုရပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ Cornell ကို Private/ Public လို ့ေခၚလို ့ရပါသည္။ Ivy League ေတြတြင္လည္း federal အစိုးရဧ။္ေငြကိုတစ္ခ်ိဳ ့သုေတသနလုပ္သည့္ေနရာတြင္ ရပါသည္။ ၿပည္နယ္အစိုးရကေန အစိုးရေက်ာင္းေတြကိုေငြေထာက္ပံ့သလို Ivy League ေတြလည္း ဖယ္ဒရယ္အစိုးရကေန ေငြေထာက္ပံ့မႈရပါသည္။ အထူးသၿဖင့္ Harvard သည္ အေမရိကန္ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရကေန ေထာက္ပံ့ေငြရတဲ့ေနရာမွာ နာမည္ၾကီးပါသည္။ ဒီေလာက္ေထာက္ပံ့ေငြေတြရတာ ေစ်းနႈန္းက ဆက္ၿမင့္ဆဲဆိုတာကေတာ့ Harvard က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကပဲ ေၿဖနိုင္ပါလိမ့္မယ္။
https://www.forbes.com/sites/workday/2019/01/03/how-were-helping-you-prepare-for-ifrs-17/
Ivy League
https://www.niche.com/blog/list-of-ivy-league-schools-ranked-and-reviewed/
အေမရိကားက ထိပ္တန္းပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ထိုေက်ာင္းမ်ားကေန ေအာင္ၾကသည္။
College dropout လို ့နာမည္ၾကီးသည္ Bill Gates, Mark Zuckerberg တို ့သည္ သာမန္ေကာလိပ္ေတြကေန တက္ရင္းနဲ ့ေက်ာင္းဆက္မတက္ေတာ့မွာမပာုတ္တာ။ Bill Gates, Mark Zuckerberg တုိ ့အရင္ ၀င္ခြင့္ရတဲ့ေကာလိပ္ Harvard College ကို၀င္ခြင့္ရခဲ့တာ။ ထိပ္တန္းေကာလိပ္ကို ၀င္ခြင့္ရခဲ့တာ။
ေကာလိပ္တက္ရင္းနဲ ့ေကာလိပ္ဆက္မတက္ေတာ့ဘူး ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရးစမယ္ဆိုရင္ Bill Gates, Mark Zuckerberg တို ့လုိလုပ္မယ္ဆိုရင္ သူတို ့၀င္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ ေကာလိပ္ေတြကိုအရင္စဥ္းစားပါ။
ထိပ္တန္းေကာလိပ္၀င္ခြင့္ရခဲ့တဲ့လူေတြပာာ ၊ သာမန္လူေတြထက္ထူးၿခားသူေတြဆိုတာ အင္မတန္ေတာ္တဲ့လူ သတိထားပါ။ သူတို ့က ေကာလိပ္ဆက္မတက္ေတာ့ရင္လည္း သူတို ့မွာထူးၿခားအရည္အခ်င္းေတြရွိတယ္ဆိုတာကို သတိၿပဳပါ။
Ivy League မပာုတ္ေပမဲ့ တစ္ၿခားနာမည္ၾကီး Private University ေတြက
New York University ( NYU ), John Hopkin University, Duke University, MIT, Stanford university စတာေတြၿဖစ္သည္.
https://www.usnews.com/education/best-colleges/articles/2017-06-01/top-20-private-universities-that-arent-ivy-league
Public University
Public University ဆိုတာ ၿပည္နယ္အစိုးရကေန အခြန္ေတြနဲ ့ေထာက္ပံ့ေပးထားေသာ ေကာလိပ္ၿဖစ္ပါသည္။
ေစ်းနႈန္းက အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက အေမရိကန္နုိင္ငံသားေတြ ၊ ၿပည္နယ္အတြင္းမွာ တစ္နွစ္ေလာက္ေနၿပီးေသာသူေတြက ေစ်းနႈန္းကို နိုင္ငံတစ္ကာေက်ာင္းသား ၊ ေက်ာင္းသူေတြႏွင့္ တစ္ၿခားၿပည္နယ္ကလာတတ္တဲ့သူေတြထက္ ေစ်းနႈန္းကို အင္မတန္ခ်ိဳသာစြာတက္နိုင္ပါသည္။
ၿပည္နယ္တစ္ၿပည္နယ္တြင္ တစ္နွစ္ေလာက္ေနမွ In-state tuition ဆိုတာရပါသည္။
ဥပမာ New York ၿပည္နယ္တြင္ တစ္နွစ္ေနၿပီးမွ State University of New York, City University of New York တို ့တြင္ ေက်ာင္းလခကို In-state tuition ဆိုသည့္ ၿပည္နယ္အတြင္းေနထိုင္သူေစ်းနႈန္း နွင့္ တက္ေရာက္နုိင္ပါသည္။
အေမရိကန္အစိုးရကေန ေပးေသာ Financial Aid ရရင္ ေက်ာင္းကိုအလကားတက္သည့္ပံုစံေရာက္ပါသည္။
အေမရိကန္နိုင္ငံသားမ်ား ၊ Permanent Resident ေခၚ Green Card ရသူမ်ားသည္ Financial Aid ကိုေလ်ွာက္နိုင္ၿပီး ေက်ာင္းလခကို ကာမိပါသည္။
Public University ေတြထဲမွာ ထိပ္တန္းေက်ာင္းေတြက
https://www.usnews.com/best-colleges/rankings/national-universities/top-public
UCLA, UCBerkeley, University of North Carolina- Chapel Hill, Georgia Institute of Technology တို ့သည္ နာမည္ၾကီးထပ္တန္း ၿပည္နယ္အစိုးရကေန ေထာက္ပံ့ေပးထားေသာ Public University တို ့ၿဖစ္ပါသည္။
အေမရိကားတြင္ သာမန္ ၊ ဆင္းရဲေသာၿပည္သူမ်ားကိုလည္း ေကာလိပ္တက္လို ့ရေအာင္ ေကာလိပ္၀င္ခြင့္စံနႈန္းေတြကို နိမ့္ေပးထားၿခင္း ၊ ေက်ာင္းတက္လို ့ရေအာင္ ၀င္ေငြခြန္ေပၚမူတည္ၿပီး financial aid ေပးၿခင္း ၊ student loan လို ့ေခၚသည့္ ေက်ာင္းလခကို ေငြေခ်းၿပီးေပးၿခင္း စတာေတြကို လုပ္ေပးထားပါသည္။
ဆင္းရဲလို ့ ဆိုၿပီး ေက်ာင္းမတက္နိုင္ဘူးလို ့ဆင္ေၿခမေပးပါနဲ ့။
အကုန္လုပ္ေပးထားပါတယ္။
Financial aid တြင္လည္း work-study ဆိုတာလည္းရွိပါသည္။ ဒီစနစ္တြင္ semester တစ္ခုအတြက္ $1000 ေပးပါသည္။ ထိုေငြကို semester တစ္ခု ၄ လအတြင္း အလုပ္လုပ္သည့္အခါ ခြဲၿပီးေပးၿခင္းတို ့လုပ္ေပးပါသည္။ အလုပ္ကလည္း ေက်ာင္းအလုပ္ၿဖစ္ပါသည္။ office assistant ပံုစံမ်ိဳးၿဖစ္ပါသည္။ ေက်ာင္းအလုပ္ဆိုေတာ့ ဇိမ္နဲ ့လုပ္ရတာၿဖစ္ပါသည္။
အလုပ္လုပ္မွ ထိုေငြကိုရမွာၿဖစ္ပါသည္။
မွတ္ခ်က္- financial aid, student loan တို ့သည္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက green card – Permanent Residence သမားမ်ား နွင့္ နိုင္ငံသားမ်ားသာ ရၾကပါသည္။
Financial aid
https://studentaid.ed.gov/sa/fafsa
Kyaw Tun